杏MAP导航

Tr?n Bá, SJ - CTV Vatican News

Theo thông tin t? báo Vietnamnet, tình tr?ng h?n và ng?p m?n ?ang di?n ra trên di?n r?ng, v?i m?c ?? nghiêm tr?ng ??t k? l?c trong 100 n?m qua. Ví d?, riêng t?i Long An, kho?ng h?n 10.000 ha lúa b? h?n hán, và g?n 4.000 ha khác b? nhi?m m?n.[1]

Theo phân tích c?a ti?n s? V? Thành T? Anh, có nhi?u nguyên nhân d?n ??n th?m ho? này. Th? nh?t, ngu?n n??c m?t b? ô nhi?m do vi?c l?m d?ng phân bón và thu?c tr? sâu và các ho?t ??ng nuôi tr?ng, ch? bi?n thu? s?n. Th? hai, ngu?n n??c ng?m b? khai thác quá m?c. Th? ba, m?c n??c bi?n dâng và ng?p m?n do bi?n ??i khí h?u. Và cu?i cùng, ngu?n n??c b? ch?n ? th??ng ngu?n do m?ng l??i thu? ?i?n ch?ng ch?t.[2]

Trong s? trên, ch?c h?n nguyên nhân cu?i cùng ?óng vai trò chính y?u nh?t. Theo nh?n ??nh c?a ông Tr?n Bá Ho?ng, Vi?n tr??ng Vi?n Khoa h?c Th?y l?i Mi?n Nam: “T? n?m 2010 ??n nay, Trung Qu?c liên t?c v?n hành các ??p th?y ?i?n ?ã làm dòng ch?y thay ??i, ?nh h??ng ??n h? l?u, làm m?n xâm nh?p s?m, sâu h?n trên di?n r?ng c?a h? th?ng sông, kênh r?ch. Ngoài ra, trong n?m 2015, mùa m?a ??n tr? nh?ng k?t thúc s?m khi?n t?ng l??ng m?a b? thi?u h?t nhi?u.”[3]

Nh? thông tin cung c?p b?i nhà báo Hannah Beech ??ng trên New York Times ngày 15-2-2020, Trung Qu?c ?ã v?n hành 11 con ??p trên Mekong, trong ?ó ba ??p l?n nh?t tác ??ng tr?c ti?p dòng ch?y c?a con sông là N?a Trác ??, Ti?u Loan, M?n Loan. H?n n?a, thay vì xây ??p ? các nhánh ph?, Trung Qu?c l?i xây ??p trên dòng chính c?a Mekong. Vì v?y, n??c này ?ang ki?m soát g?n nh? tuy?t ??i nh?p s?ng c?a dòng sông. Vào ??u Tháng Giêng n?m nay, ch? sau vài ngày ch?y th? vi?c gi?m ½ l??ng n??c x? t? ??p C?nh H?ng, m?c n??c t?i m?t s? khu v?c h? l?u Mekong th?p ??n m?c m?t s? nhánh sông nh? th? ??t nhiên bi?n m?t (National Geographic 31-1-2020). Vi?c Trung Qu?c ki?m soát Mekong ?ã khi?n m?t s? qu?c gia khác ? khu h? l?u c?ng ch?y ?ua xây ??p; vì v?y, ?ã có thêm 10 ??p khác ? h? l?u và h?ng tr?m ??p khác ? các vùng ph? l?u. K?t qu?, sông Mekong ?ang b? b?c t?, ?nh h??ng ??n ??i s?ng c?a kho?ng 60 tri?u ng??i. Thêm n?a, tình hình s? ngày càng t?i t? h?n khi nông dân có xu h??ng dùng nhi?u phân hoá h?c và thu?c tr? sâu ?? bù l?i s? c?n ki?t phù sa và tình tr?ng dòng ch?y b?t th??ng.[4]

Trong th?m ho? này, ??ng B?ng Sông C?u Long c?a Vi?t Nam có l? s? ch?u ?nh h??ng l?n nh?t. Không c?n ph?i là m?t nhà khoa h?c hay m?t nhà qu?n tr? chi?n l??c, chúng ta c?ng có th? hình dung t?m quan tr?ng c?a vùng ??ng b?ng Sông C?u Long. Ch? c?n chi ti?t này c?ng th?y ???c ph?n nào vai trò c?a nó: vùng ??t này không ch? là ‘v?a lúa’ c?a c? n??c, mà còn là vùng ??t cung c?p ngu?n h?i s?n, cây trái và các tài nguyên phong phú khác. Vì v?y, an ninh l??ng th?c c?a Vi?t Nam s? g?p th? thách c?c l?n trong t??ng lai.

Nh?ng ?i?u ?áng l?u tâm h?n n?a là ??i s?ng c?a chính 20 tri?u dân n?i khu v?c ??ng b?ng này s? b? ?nh h??ng nghiêm tr?ng. Toàn b? cu?c s?ng n?i ?ây s? b? xáo tr?n. Ngoài nh?ng thi?t h?i có th? cân ?o ?ong ??m ???c tr??c m?t do tình tr?ng h?n và ng?p m?n gây nên, th?m ho? này còn có nguy c? gây ra nh?ng h? qu? r?t l?n trong t??ng lai: c? m?t h? sinh thái v?i c?nh núi non sông ngòi có nguy c? b? phá hu?; thiên nhiên bi?n ??i c?ng s? d?n ??n s? thay ??i (th??ng là tiêu c?c) trong l?i s?ng nói riêng hay trong n?n v?n hoá nói chung. Và quan tr?ng nh?t, vì l? thu?c vào nông nghi?p, th?m ho? này s? ??y bao ng??i lâm vào c?nh ?ói nghèo, th?t nghi?p và di c?. ?i?u này s? ??ng th?i kéo theo nhi?u v?n ?? xã h?i khác, nh? th?t h?c, nghi?n ng?p, vv. Vi?n t??ng này s? rõ ràng h?n m?t khi con ??p Luang Prabang c?a Lào ???c xây d?ng, v?i ph?n ?óng góp ??u t? l?n t? chính phía Vi?t Nam qua công ty PetroVietnam (dù vi?c này ???c bi?n minh – cách không th?t s? thuy?t ph?c – là ?? Vi?t Nam có th? ch? ??ng tham gia vào khu thi?t k? khi không ng?n ???c vi?c xây d?ng con ??p[5]).

V?y, chúng ta c?n ph?i làm gì và có th? làm gì? Câu h?i này t?t nhiên tr??c h?t dành cho ph?n suy xét t? phía chính quy?n, các nhà ho?ch ??nh chi?n l??c và các chuyên gia. Tuy nhiên, thi?t t??ng m?i ng??i dân c?ng có th? suy ngh? và góp ph?n c?a mình. ?i?u có th? ghi nh?n ? hi?n t?i là th?m ho? này ch?a th?t s? ???c chú ý ?úng m?c. V? m?t thông tin, hi?n ch? m?i m?t s? t? báo ??ng bài vi?t liên quan. V? m?t chính sách, dù ?ã có m?t vài cu?c h?p gi?a Th? T??ng Vi?t Nam và các t?nh ? ??ng b?ng Sông C?u Long ?? tìm gi?i pháp ?ng phó,[6] nh?ng ch?a có nh?ng ??i sách l?n ??i v?i nguyên nhân. Ví d?, ch?a có thông tin nào cho th?y v?n ?? c?a sông Mekong ???c ??a lên bàn ngh? s? song ph??ng gi?a Vi?t Nam và Trung Qu?c. T?t nhiên, Vi?t Nam ? th? khó vì chính sách hi?n t?i c?a Trung Qu?c, nh?ng thi?t t??ng vi?c ??t nó ?u tiên ? t?m m?c qu?c gia có th? hy v?ng mang l?i nh?ng tho? thu?n nh?t ??nh nào ?ó có l?i cho dòng sông Mekong.

Vì v?y, theo tôi, ít nh?t chúng ta (chính quy?n và ng??i dân) có th? th?c hi?n m?t vài ?i?u sau:

Th? nh?t, c?n minh b?ch và thúc ??y truy?n thông ??a tin nhi?u h?n v? th?m tr?ng này, ?? nhi?u ng??i cùng ý th?c và lên ti?ng. ?i?u này có th? mang ??n nh?ng s?c ép qu?c t? nh?t ??nh ??i v?i nh?ng chính sách ki?m soát dòng sông c?a các qu?c gia ? th??ng ngu?n Mekong.

Th? hai, c?n h? tr? và thúc ??y m?nh h?n các nghiên c?u ?? tìm ph??ng h??ng, gi?i pháp h?n ch? v?n ?? h?n hán, ng?p m?t trong t??ng lai; ??ng th?i c?n có nh?ng chính sách rõ ràng h?n cho ??i s?ng t??ng lai c?a nh?ng n?n nhân th?m ho? này.

Cách riêng, ng??i Công giáo chúng ta c?n có tinh th?n hi?p thông tr??c hoàn c?nh c?a ng??i dân ? vùng ??ng b?ng Sông C?u Long. Ngoài vi?c góp thêm ti?ng nói, ti?ng kêu c?u cho ng??i dân ? vùng th?m ho?, chúng ta c?n tìm cách tr? giúp cho h? trong kh? n?ng c?a mình. Ngoài ra, chúng ta c?u nguy?n thêm cho h? và cho nh?ng ng??i làm chính sách, ??c bi?t là cho các chính quy?n liên quan, ?? h? bi?t ngh? ??n l?i ích chung và lâu dài c?a nhi?u ng??i khác, thay vì ch? ngh? ??n quy?n l?i cho ??t n??c và cho các nhóm l?i ích riêng c?a mình.

[1] . C?p nh?t 12/03/2020.

[2] . C?p nh?t, 12/03/2020.

[3] . C?p nh?t 12/03/2020.

[4] . C?p nh?t 12/03/2020.

[5] . C?p nh?t 12/03/2020.

[6] . C?p nh?t 12/03/2020.