杏MAP导航

Kh?c Bá, SJ - CTV Vatican News

Tr??c m?i bi?n c? ?au th??ng, có l? ?i?u quan tr?ng nh?t chúng ta có th? làm là thinh l?ng ?? c?m nh?n s? m?t mát, c?u nguy?n cho n?n nhân, và nh?t là hi?p thông v?i n?i ?au c?a nh?ng thân nhân h?. Tuy nhiên, nh?ng th?m k?ch th? th? này luôn ch?a ??ng m?t ti?ng kêu gào m?nh m? ??i v?i b?t c? ai còn nh?y bén v?i l??ng tâm c?a mình, thúc ??y ta truy v?n v? trách nhi?m liên ??i, và ??t ra nh?ng câu h?i cho toàn xã h?i. Vì th?, dù bi?t vi?c vi?t lách phân tích lúc này ch?a h?n là ?i?u nên làm, vì nhi?u khi con ch? không thích h?p tr??c m?t n?i ?au, nh?ng ng??i vi?t v?n m?o mu?i chia s? nh?ng suy ngh? mình trong t? cách là m?t ng??i ??ng lo?i và ??c bi?t là ??ng bào.

Các em mang nh?ng gì khi ra ?i?

Các n?n nhân, nh?ng ng??i còn r?t tr?, ra ?i t? mi?n ??t Mi?n Trung kh?c nghi?t v? ?i?u ki?n t? nhiên, n?i ??t ?á khô c?n, và thiên tai ghé th?m th??ng k?. Cái nghèo c?a m?nh ??t này ?ã nung n?u nh?ng ý chí v??t khó và c? nh?ng gi?c m?ng ??i ??i, không ph?i ch? t? th? h? c?a các em, mà ?ã truy?n ??i t? tinh th?n c?a ông bà cha m? ?? l?i. Vì th?, các em ?ã ph?i mang vác trên nh?ng ?ôi vai còn nh? bé nh?ng ??c m? cùng s? tr?n tr? c?a cha m?, c?a anh ch? em mình. Có nh?ng mong ??c r?t gi?n d? nh? ?? c?i thi?n tài chính cho gia ?ình, có ti?n cho các em ?n h?c. Có nh?ng mong ??c t? nhiên theo t? duy c?a ng??i thôn quê chân ch?t, nh? ‘xây c?n nhà l?n l?n cho b?ng ng??i ta’. Và c?ng có nh?ng d? tính ???ng xa nh? tìm cách ??nh c? ? m?t ??t n??c ??m b?o t??ng lai t??i sáng h?n.

Hành trang c?a các em ch?a nhi?u ??c m? và khao khát, nh?ng l?i thi?u h?t v?n li?ng giáo d?c và t?m nhìn cu?c s?ng. Ba t? ‘?i n??c ngoài’ ?ã ph? sóng môi tr??ng l?n lên n?i mi?n quê các em. ? ?ó, n?u ???c h?i ‘??c mong c?a con là gì?’, m?t em bé s? tr? l?i: ‘con mong ???c l?n nhanh ?? ?i n??c ngoài nh? các anh ch? trong xóm!’ N?u h?i ph? huynh: ‘t?i sao ?? con cái ngh? h?c s?m?’, nhi?u ng??i s? tr? l?i: ‘h?c nhi?u có ???c ích gì ?âu; r?i c?ng có ki?m ???c vi?c ?âu! Dành ti?n cho t?i nó ?i n??c ngoài làm còn h?n!’.

Các em mang n?i tâm trí mình nh?ng hình ?nh lung linh v? m?t cu?c s?ng giàu sang n?i ??t khách quê ng??i, và m?t vi?n t??ng làm công dân c?a m?t ??t n??c t??i ??p, dân ch? và hi?n ??i. Nét oai v? c?a nh?ng v? Vi?t Ki?u v? th?m quê ?ã hút h?n các em; và các hình ?nh xinh ??p, kho? m?nh t? nh?ng b?n bè ?ã qua ???c ngo?i qu?c khi?n các em tr?m tr? m?i khi lên m?ng xã h?i. Nó th?t s? quá ??i ngh?ch v?i hình ?nh hi?n t?i c?a quê nhà và vi?n t??ng t??ng lai c?a ??t n??c này.

Ai ?ã x?p ‘hành trang’ c?a các em?

Nói cho cùng, di c? là m?t hi?n t??ng r?t t? nhiên c?a con ng??i, theo quy lu?t ‘??t lành chim ??u’. Vì th?, r?t khó trách móc hay ?? h?t t?i l?i cho nh?ng ???ng dây ??a ng??i ?i, vì có c?u ?t có cung. Nh?ng ?i?u ?ó c?ng có ngh?a là có nh?ng vùng ??t ?ang không lành, ho?c ???c nhìn là không lành. Vì th?, ?i?u chúng ta c?n tr?n tr? là v? ‘c?u’: t?i sao các em b?t ch?p hi?m nguy ?? ra ?i? Ai ?ó có th? trách móc r?ng tính v?ng ngo?i và s? thi?u h?t tri th?c ?ã làm h?i các em. Nh?ng ai ?ã x?p vào hành trang các em nh?ng ?i?u ?ó?

Xét trên th?c t?, nh?ng mi?n quê nghèo ch?a khi nào th?c s? tr? thành tr?ng tâm c?a các chính sách kinh t? và phúc l?i xã h?i. Ch? ‘l?i nhu?n’ ?ã ??y m?i ?u tiên trong các chính sách và ch??ng trình phát tri?n kinh t? dành cho nh?ng vùng có s?n các ?u th? v?n có, nh? c? s? h? t?ng, ngu?n nhân l?c có trình ??, vv. Vì th?, ng??i dân ? quê nghèo không th? th?y m?t kh? n?ng c?nh tranh kh? quan nào dành cho con em c?a mình ? th? tr??ng vi?c làm trong n??c; và s? b?t bình ??ng c? h?i này có kh? n?ng ngày m?t t?ng cao. Vì v?y, di c? ra n??c ngoài, n?i s?c lao ??ng ph? thông ???c tr? x?ng ?áng, d??ng nh? là h??ng ?i duy nh?t mà h? có th? nhìn th?y.

V?n hành trang c?a các em c?ng ch? ra r?ng h? th?ng giáo d?c c?a chúng ta ?ang th?t b?i trong s? m?ng c?n b?n c?a nó. N?u m?t n?n giáo d?c khi?n cho ng??i dân ch? nhìn th?y ích l?i c?a nó ? khía c?nh kinh t?, thì rõ ràng n?n giáo d?c ?ó ?ã tr? nên l?ch l?c! Thi?t t??ng, ?i?m c?n b?n c?a giáo d?c ph?i n?m ? kh? n?ng khai sáng c?a nó, t?c giúp con ng??i có kh? n?ng bi?n phân nh?ng giá tr? mang tính nhân v?n c?a cu?c s?ng, và ??a ra nh?ng l?a ch?n phù h?p v?i các giá tr? ?ó.

H?n n?a, c?ng ??ng v?i k?t lu?n r?ng v?n ?? là do các em và gia ?ình ?ã có nh?ng t?m nhìn ?o t??ng và l?ch l?c v? ??i s?ng ? ngo?i qu?c. V?n ?? c?n b?n không ph?i ? ch? ?o ?nh c?a h? v? ??i s?ng ngo?i qu?c, dù ?i?u này là có th?t, mà là c?m nh?n c?a h? v? s? b?p bênh cho ??i s?ng t??ng lai n?u h? ? l?i trong n??c. N?u chân thành v?i nhau, chúng ta không th? ch?i b? th?c t? này: hi?n nay, suy ngh? và c?m nh?n c?a ng??i dân nói chung v? ??t n??c ?ang ? m?c r?t ?m ??m. T?t c? nh?ng y?u t? tiêu c?c nh? m?c ?? ô nhi?m (khi?n cho b?nh t?t gia t?ng, nh?t là ung th?), giáo d?c y?u kém, n? công t?ng cao, tham nh?ng tràn lan, vv., ?ang làm cho dân chúng c?m giác v? m?t t??ng lai b?p bênh. V?n ?? nghiêm tr?ng t?i m?c ng??i dân không còn c?m th?y mình ph?i có trách nhi?m xây d?ng, c?i t?o ??t n??c n?a, vì h? không c?m giác v? kh? th? thay ??i c?a nó. Vì th?, nhi?u ng??i hi?n nay ?ã không còn coi ??t n??c này là “m?”; và khi không còn c?m th?c thu?c v? ng??i m?, h? ch?ng còn tâm tình g?n bó cách s?ng ch?t v?i quê h??ng n?a. Chúng ta có th? g?i ?ó là hi?n t??ng bi quan t?p th?, nh?ng không ph?i là th? bi quan phi lý. Vì th?, khi di?n ra tâm lý ‘ch?y tr?n’ quê nhà, tìm v? vùng ??t m?i – dù ch?a h?n n?i m?i th?t s? t?t lành h?n – thì trách nhi?m chính không ph?i ? phía nh?ng ng??i dân thôn dã này, mà là c?a xã h?i, vì ?ã không t?o ???c m?t môi tr??ng tin c?y cho công chúng. Ng??i dân có s? khôn ngoan c?a h?! N?u t?ng l?p khá gi? còn c?m nh?n ???c tính không an toàn cho t??ng lai, mà b?ng ch?ng là ?a ph?n ??u cho con ??nh c? ? ngo?i qu?c n?u có ?i?u ki?n, thì t?ng l?p dân nghèo càng có c?m th?c này m?nh h?n khi h? ý th?c v? nh?ng thi?t thòi và c? h?i c?nh tranh nh? bé c?a con cái mình.

Nh? m?t l?i t??ng ni?m

H?n t?t c? m?i ng??i dân Vi?t Nam ??u ?ang xót xa và ?au ??n tr??c bi?n c? ?au th??ng này. Ch?ng ai mu?n m?t ?i?u nh? v?y di?n ra. Chúng ta c?ng ch?ng th? trách móc hay ?? l?i cho m?t nhóm hay m?t cá nhân c? th? nào. Tuy nhiên, ?? nh?ng ng??i tr? ra ?i v?i hành trang nh? nói trên là ?i?u mà c? xã h?i này ph?i ch?u trách nhi?m. Có th? chúng ta ch?a tìm ra nh?ng gi?i ?áp t?c thì cho nh?ng b?n kho?n mà ti?ng nói l??ng tâm mình thúc ??y tr??c th?m k?ch này, nh?ng chúng ta ph?i kh?c ghi và tr?n tr? v?i nh?ng nh?c nh? ?ó. Phía sau m?i thân ph?n di dân là c? m?t câu chuy?n dài; và chúng ta ph?i l?ng nghe, tìm hi?u và suy ngh? v? chúng, nh?t là khi nh?ng ng??i ch?t ?ã không còn c? h?i k? ra câu chuy?n ??i mình.

Nh?ng l?i cu?i mà cô gái tr? Ph?m Th? Trà My nh?n tin là, “con xin l?i b? m? nhi?u. Con ???ng ?i n??c ngoài không thành. Con ch?t vì không th? ???c.” Có th? nói, em là ??i di?n tiêu bi?u cho nh?ng b?n tr? ?ang b?t ch?p tính m?ng ?? v??t biên vào vùng ??t h?a. Cho t?n nh?ng giây phút cu?i cùng c?a cu?c ??i, em v?n là m?t con ng??i r?t Vi?t Nam, mang n?i mình ??c tính hi?u th?o ??c tr?ng c?a dân t?c. Em xin l?i b? m?, còn ??t n??c này n? em m?t l?i xin l?i!