杏MAP导航

Kh?c Bá, SJ - TNV Vatican News

Theo Reuters, v? t?y chay này di?n ra sau khi m?t th?y giáo d?y Hoá trên m?ng vi?t bài ch? trích và kêu g?i t?y chay AirVisual, nghi ng? tính xác th?c c?a thông tin l?n m?c ?ích mang tính l?i d?ng c?a ph?n m?m.[1] Theo thi?n ý ng??i vi?t, lý do sâu xa khi?n nhi?u ng??i tr? th?c hi?n theo l?i kêu g?i này là vì vào ngày 04/10, AirVisual ?ã hi?n th? s? li?u r?ng Hà N?i ?ang là thành ph? ô nhi?m nh?t th? gi?i. Chính ?i?u này ?ã b?t ‘công t?c t? ??ng’ cái tâm lý t? ái dân t?c n?i nhi?u ng??i tr?, khi?n h? s?n sàng t?y chay b?t c? ?i?u gì mang thông tin gây ‘x?u m?t’ n??c nhà. Bài vi?t này không bàn ??n v?n ?? ô nhi?m không khí, mà v? hi?n t??ng t? ái dân t?c này.

T? hào dân t?c hay t? ti dân t?c?

Th? ph?n ?ng nh? trên nói lên ?i?u gì? Có nhi?u ng??i cho r?ng nó là bi?u hi?n c?a lòng t? hào dân t?c. Tuy nhiên, ?ó là m?t s? ng? nh?n. Lòng t? hào dân t?c ?úng ??n không th? bi?u hi?n ra nh?ng hình th?c t? ái nh? th? ???c, vì nó ph?i ch?a ??ng s? chân nh?n và ý th?c v? các giá tr? ?úng ??n c?a dân t?c mình. Thi?t t??ng, ?n ??ng sau th? ph?n ?ng nói trên chính là tâm lý t? ti dân t?c.

Tâm lý t? ti dân t?c v? c? b?n b?t ngu?n t? vi?c không tin t??ng vào dân t?c mình, và luôn b? ám ?nh b?i s? thua kém c?a n??c mình so v?i các n??c khác. Th? tâm lý này d?n ??n nh?ng t? duy và hành ??ng mang tính tiêu c?c và phá hu?, t? thái ?? cào b?ng, ghen ghét, dèm pha, ch? trích, cho t?i l?i s?ng co c?m, không m? ra.

V? vi?c AirVisual c?ng ch? là m?t ví d? tiêu bi?u trong vô vàn nh?ng cách th?c th? hi?n c?a tâm lý này. Ví d?, cách ?ây m?y n?m, m?t s? c?u th? n??c ngoài theo ??i bóng ??n ?á giao l?u v?i Vi?t Nam ?ã b? ch?i x?i x? vì không ch?u nói câu ‘tôi yêu Vi?t Nam’ theo l?i m?m c?a các c? ??ng viên; hay m?t anh chàng ng??i M?, ?ang sinh s?ng và làm vi?c ? Vi?t Nam, ?ã b? ch?i b?i và mi?t th? th?m t? khi anh ta ??ng b?c hình góp ý v? n?n x? rác b?a bãi ? Vi?t Nam.[2]

M?t th? bi?n th? khác r?t ?áng bàn c?a bi?u hi?n tâm lý t? ti dân t?c chính là tâm lý sính ngo?i, trong ?ó có nh?ng hình th?c l?ch l?c ??n m?c d? h?m. Ví d?, nhi?u b?n tr? Vi?t Nam chen l?n, xô ??y nhau ?? ti?p c?n các ngôi sao gi?i trí ??n t? n??c ngoài, hay th?m chí là khóc lóc và qu? hôn gh? mà h? ?ã ng?i. Chúng ta c?ng th??ng xuyên ph?i ch?ng ki?n c?nh khách ngo?i qu?c ???c h??ng nh?ng s? ph?c v? ân c?n khi h? s? d?ng các lo?i d?ch v? ? Vi?t Nam, trong khi v?i khách ng??i Vi?t, dù ph?i tr? ??ng giá, l?i không nh?n ???c s? ph?c v? nh? v?y.

Tác h?i c?a lòng t? ti dân t?c

Tâm lý t? ti dân t?c có th? mang l?i r?t nhi?u m?c ?? tác h?i, trong ?ó có nh?ng tác h?i mà ta có th? nghi?m ???c cách rõ ràng. Ví d? ?i?n hình chính là v? Airvisual v?a qua. Hi?n phía truy?n thông v?n ?ang khai thác câu h?i: li?u r?ng k?t qu? hi?n th? mà AirVisual ??a ra là hoàn toàn chính xác hay không chính xác? Hay, li?u r?ng nguyên t?c nghiên c?u và ch?n ?i?n hình hoá, t?c ??t thi?t b? ?o t?i m?t v? trí nh?t ??nh, có ph?n ánh chung c?c v? ch?t l??ng không khí c?a c? m?t thành ph?? Nhi?u ng??i tr? c?ng v?n vào các l?p lu?n t? nh?ng câu h?i này ?? t?y chay AirVisual. Tuy nhiên, tính t? ti dân t?c ?ã khi?n h? quên ?i ?i?u c?t lõi: cho dù thông s? AirVisual không hoàn toàn chính xác, nó c?ng ?ã ch? ra ???c th?c t? là m?c ?? ô nhi?m không khí c?a Hà N?i ?ã ? m?c r?t cao, nh? ???c xác nh?n b?i các c? quan ?o ??c c?a nhà n??c sau ?ó.[3] H?n n?a, cùng m?t s? ph?n m?m khác, nó ?ã ?óng vai trò tiên phong trong vi?c ??a thông tin c?nh báo cho dân chúng, c?ng nh? thúc ??y các c? quan h?u trách ph?i ??i di?n v?n ?? ô nhi?m.

Khi th?c hi?n nh?ng vi?c nh? ki?u t?y chay AirVisual, chúng ta ?ã gián ti?p lo?i b? nh?ng ?óng góp t? bên ngoài nh? th? ra kh?i xã h?i. ?i?u ?ó có ngh?a là chúng ta ?ã tr? nên vô trách nhi?m, vô nhân ??o v?i chính ??ng bào c?a mình vì ?ã tìm cách che d?u nh?ng thông tin nguy h?i, c?ng nh? không thúc ép nh?ng ng??i ch?c trách hành ??ng.

T??ng t?, m?c dù tâm lý sính ngo?i t? nó ch?a h?n ?ã x?u, nh?ng v?n ?? là nó ?i li?n v?i tâm lý ‘bài n?i’. Chúng ta r?t th??ng b?t g?p vi?c nh?ng ng??i Vi?t, nh?t là ng??i nghèo, b? ??i x? cách t? b?c, khinh khi b?i chính ??ng bào c?a mình. Ngay c? nh?ng ng??i tài gi?i, nh?ng ng??i làm ???c vi?c này vi?c kia, c?ng có th? b? chê bai, b? ‘dìm hàng’, ch? vì h? là ng??i Vi?t Nam.

V?y, c?n ph?i làm gì?

Ng??i vi?t nêu ra hi?n t??ng này không ph?i ?? ch? trích gi?i tr?, vì h?n ph?i có nh?ng nguyên nhân khi?n cho r?t nhi?u ng??i trong c? m?t th? h? b? ??y ??a ??n th? tâm lý nh? th?. Trong m?c ?? nào ?ó, h? là n?n nhân c?a r?t nhi?u nguyên nhân: t? hoàn c?nh l?ch s?, ph??ng pháp giáo d?c, môi tr??ng hi?n t?i, vv. Tuy nhiên, ?i?u quan tr?ng tr??c h?t là ph?i nhìn l?i và th?a nh?n th?c tr?ng c?a v?n ??. Vi?c tìm ph??ng h??ng ?? gi?i quy?t là m?t bài toán khó kh?n và dài h?i, v?i câu h?i thi?t y?u: ?âu là nh?ng giá tr? mà gi?i tr? Vi?t Nam có th? nhìn vào ?? xây d?ng m?t s? tr??ng thành ?úng ??n v? tâm lý dân t?c. Ng??i vi?t không có tham v?ng tìm l?i gi?i ??y ??. Tuy nhiên, thi?t t??ng m?t s? ?i?m sau ?ây c?n ph?i ???c l?u ý, nh?t là v?i nh?ng ng??i có vai trò ??nh h??ng t? t??ng cho ng??i tr?.

Th? nh?t, c?n ph?i xem l?i v?n ?? giáo d?c, nh?t là giáo d?c l?ch s? - không ph?i là th? l?ch s? trình bày theo thành ki?n, mà th? l?ch s? chân th?t. Nh? nhà phê bình v?n h?c Thu? Khuê nh?n xét, “khi h?c sinh bi?t rõ l?ch s? ?ích th?c c?a dân t?c mình trong 300 n?m nay,…. Thì h? m?i bi?t kính tr?ng ??t n??c và tìm cách s?ng sao cho x?ng ?áng v?i t? tiên… Không bi?t rõ l?ch s? n??c mình là m?t y?u kém, m?t b?t h?nh, là k? m? côi…. T?t c? nh?ng s? t? ti m?c c?m, nh?ng s? ngo?i v?ng, ??u phát xu?t t? v?n ?? không bi?t rõ l?ch s? n??c mình.”[4]

Th? hai, c?n g?i l?i cái ch?t, cái h?n ?ích th?c c?a danh tính v?n hoá Vi?t Nam n?i ng??i tr?. Cái ch?t ?ó không n?m ? nh?ng công trình hay thành t?u nào ?ó, nh? ki?u ‘c?p bánh Trung Thu l?n nh?t th? gi?i’, c?ng không gói g?n trong m?y bi?u t??ng v?n hoá nh? nón lá, áo dài, vv. Cái ch?t ?ó chính y?u n?m ? tâm h?n, t? duy, m? c?m, và l?i s?ng c?a ng??i Vi?t Nam. Nh? Mahatma Gandhi phát bi?u: “N?n v?n hóa c?a m?t qu?c gia n?m trong trái tim và tâm h?n c?a nhân dân.” Vì th?, n?u cha ông chúng ta ?ã ch?n m?t l?i s?ng th?m ??m nh?ng nét ??p r?t Vi?t Nam, thì th? h? tr? hi?n nay c?n ???c c? võ ?ào sâu và phát huy nh?ng nét ??p ?ó. Thi?t t??ng, trong nh?ng nét ??p tiêu bi?u, ph?i k? ??n s? hi?u th?o, lòng yêu quê h??ng, tính g?n k?t c?ng ??ng, tính c?n cù, lòng nhân ái, tinh th?n hi?u khách.

V? vi?c AirVisual v?a qua ?ã cho th?y l? h?ng l?n v? m?t tâm lý dân t?c n?i r?t nhi?u ng??i tr? Vi?t Nam hi?n nay. Nh?ng nó c?ng là c? h?i ?? chúng ta có th? giúp nhau h??ng ??n m?t t?m m?c tr??ng thành h?n, v?i ít nh?t hai bi?u hi?n sau ?ây: m?t m?t, ng??i tr? có th? thoát ???c th? tâm lý ‘t? tôn dân t?c’, b?i nó hàm ý ??t b?n thân mình lên v? trí cao h?n các dân t?c khác, khi?n chúng ta d? t? hào m?t cách h?m h?nh, tr?ch th??ng, ??n m?c b? thao túng b?i cá nhân hay b?i ?ám ?ông nào ?ó; m?t khác, h? c?ng không t? ti ??n m?c qu? lu? khi ti?p xúc v?i b?t c? m?t s? ki?n nào, hay v?i n?n v?n hoá khác. Tr??ng thành v? tâm lý dân t?c s? khi?n chúng ta bi?t tôn tr?ng chính mình, tôn tr?ng ??ng bào mình, ??ng th?i c?ng tôn tr?ng m?i con ng??i và m?i dân t?c trên th? gi?i. ?ó h?n là ??c m? c?a b?t c? ai mu?n ???c nhìn th?y m?t qu?c gia phát tri?n ?ích th?t!

[1] .

[2] . C?p nh?t 06/10/2019.

[3] Xem . C?p nh?t ngày 06/10/2019.

[4] .