杏MAP导航

 G. Tr?n ??c Anh, O.P.

 Th?c v?y, lúc 5 gi? r??i chi?u th? B?y ngày 9/11, c?ng là l? cung hi?n ??n Th? Thánh Gioan Laterano theo l?ch ph?ng v? c?a Giáo H?i, ??c H?ng Y tân c? Baldo Reina, Giám qu?n Giáo ph?n Roma, ?ã ch? s? Thánh l? tr?ng th? ?? b? m?c n?m k? ni?m 1.700 n?m cung hi?n ??n Th? này.

 Cách ?ây ?úng m?t n?m, c?ng vào chi?u ngày 9/11, ??c H?ng Y giám qu?n Roma b?y gi? là Angelo De Donatis c?ng ?ã c? hành Thánh l? khai m?c n?m k? ni?m.

 Thánh l? hôm qua (ngày 9/11) ???c ??c Ông Marco Frisina, Ca tr??ng c?a Ca ?oàn giáo ph?n, giúp linh ho?t v?i nh?ng thánh ca do chính ngài sáng tác cho d?p k? ni?m này.

 Hôm tr??c ?ó, th? Sáu ngày 8/11, lúc 19 gi? 45, ?ã có cu?c g?p g? ??u tiên trong m?t lo?t "các cu?c l?ng nghe b?c th?y”, v?i s? tham d? c?a 3 linh m?c, ??ng ??u là ??c Ông Andrea Lonardo, Giám ??c V?n phòng m?c v? hu?n giáo c?a giáo ph?n Roma và hai v? khác, k? l?i l?ch s? 17 th? k? c?a ??n th? v?i nh?ng bi?n c? và nhân v?t n?i b?t liên h? t?i thánh ???ng này.

 Thoáng nhìn l?i l?ch s?

 ??n Th? thánh Gioan t?i khu Laterano là thánh ???ng ??u tiên c?a Giám M?c Roma, ??n th? này c?ng t??ng tr?ng s? chi?n th?ng c?a Kitô giáo trên ngo?i giáo. T?i ?ây, l?n ??u tiên, sau chi?u ch? tha b?t ??o c?a Hoàng ?? Costantino ? Milano, m?t c?ng ?oàn Kitô ???c xu?t ??u l? di?n, công khai c? hành ??c tin. ??n th? này t??ng tr?ng cho chính Giáo H?i: Giáo H?i không loan truy?n nh?ng l?i riêng c?a mình, nh?ng ti?p t?c rao gi?ng L?i Chúa, trong l?ch s?, qua ti?ng nói và ch?ng tá c?a các th?a tác viên và các tín h?u.

 C?ng vì t?m quan tr?ng này, nên l? Cung Hi?n ??n Th? Thánh Gioan ? Laterano này, vào ngày 9/11, h?ng n?m ???c c? hành v?i b?c l? kính (b?c hai), quan tr?ng h?n l? cung hi?n ??n Th? Thánh Phêrô và Phaolô, c? hành v?i b?c l? nh? (b?c ba) vào ngày 18/11. ??n th? thánh Phêrô ???c xây 13 n?m sau ??n th? Thánh Gioan ? Laterano.

 Trong 10 th? k?, t? th? 4 t?i th? 14, ??n th? thánh Gioan ? Laterano, c?ng nh? tòa nhà c?nh ?ây là trung tâm c?a Giáo H?i Roma, là tr? s? và là bi?u t??ng c?a ??c Giáo Hoàng. Các nhà nguy?n, ?an vi?n, nhà tr? và khách s?n ???c thi?t l?p chung quanh Trung Tâm này, nh? con tim c?a ??i s?ng Giáo H?i th?i ?ó, gi?ng nh? Vatican hi?n nay.

 ??n Th? Thánh Gioan ? Laterano hi?n nay dài 130 mét, ? m?t ti?n có ghi hàng ch?: "Sacrosancta Lateranensis ecclesia omnium Urbis et orbis ecclesiarum mater et caput”, ngh?a là "M? và ??u c?a t?t c? các nhà th? ? Roma và trên th? gi?i”.

 ? gi?a m?t ti?n ??n th?, có bao l?n, các v? Giáo Hoàng th??ng ban phép lành cho dân chúng trong d?p N?m Thánh, b?t ??u t? N?m Thánh ??u tiên vào n?m 1.300. C?ng t?i ?ây, ??c H?ng Y Gasparri, nhân danh Chân ph??c Giáo Hoàng Piô 11, ký hi?p ??nh Laterano v?i n??c Ý, thành l?p n??c Vatican vào ngày 2/11/1929, tái l?p s? ??c l?p pháp lý và lãnh th? c?a Tòa Thánh. T? lúc ?ó, v? Giáo Hoàng m?i long tr?ng nh?n ??n Th?, Nhà th? chính tòa c?a ngài, trong t? cách là Giám M?c Roma.

 L?ch s? chi ti?t c?a ??n Th?

 ?i vào chi ti?t h?n: cu?i th? k? th? ba, ?? qu?c La Mã theo ch? ?? "t? ??u ch?” có 4 hoàng ?? tr? vì: Nocomedia (Diocleziano), Sirmium (Galerio), Massimio (Milano) và Costanzo Chlore (Trevi).

 Ngày 28/10/312, Hoàng ?? La Mã Costantino (306-337), con c?a Costanzo Chlore, chi?n th?ng quân c?a Hoàng ?? Massenzio (306-312), con c?a Massimio, ? c?u Milvio, và kh?i hoàn ti?n vào Roma, tr? thành hoàng ?? c?a ?? qu?c Tây Ph??ng. N?m sau ?ó, n?m 313, ông ra chi?u ch? t?i Milano, ng?ng bách h?i các tín h?u Kitô, cho t? do hành ??o, truy?n tr? l?i tài s?n ?ã t?ch thu c?a Giáo H?i trong th?i k? bách h?i tr??c ?ó. Sau cùng, Hoàng ?? ?n ??nh Chúa Nh?t là ngày ngh? h?ng tu?n.

 Tr??c khi xây ??n th? thánh Phêrô, và ??n th? Thánh Phaolô ngo?i thành, Hoàng ?? Costantino ?ã ra l?nh xây ??n th? Chúa C?u Th? ? khu v?c Laterano t? n?m 313 t?i 318. ?ây là khu v?c c?a gia t?c Laterano r?t giàu có ?ã b? hoàng ?? Nero (54-68) t?ch thu tài s?n sau khi ?ã gi?t ng??i cu?i c?a gia t?c này là Plauzio Laterano và gán cho ông t?i âm m?u ph?n lo?n.

 Hoàng ?? Costantino ra l?nh san b?ng doanh tr?i r?ng l?n c?a ?oàn quân c?n v? (equites singulares) c?a hoàng ?? Massenzio ?? l?y ??t xây ??n th? Chúa C?u Th?. Qua vi?c làm này, m?t ?àng ông mu?n phá h?y d?u tích s? hùng v? c?a ??i ph??ng, nh?ng ??ng th?i tái kh?ng ??nh ý chí nâng ?? Kitô giáo. Trong cu?c khai qu?t h?i n?m 1934-38, ng??i ta còn tìm th?y nhi?u di tích v? doanh tr?i c? c?a hoàng ?? Massenzio ?ó.

 Theo các s? gia, s? d? Hoàng ?? Costantino ch?n khu v?c ngo?i ô này c?a thành Roma h?i ?ó ?? xây nhà th? ??u tiên c?a Kitô giáo, c?nh t??ng thành Aurelia, là ?? kh?i ??ng ch?m ??n s? nh?y c?m c?a nhi?u ng??i dân Roma h?i ?ó còn theo ngo?i giáo.

 Ngu?n g?c

 V? ngu?n g?c ??n th? này có m?t l?u truy?n k? l?i r?ng: Hoàng ?? Costantino b? b?nh phong cùi. M?t ?êm kia, trong gi?c m?ng, Hoàng ?? ???c thánh Phêrô và thánh Phaolô hi?n ra và h?a ch?a kh?i n?u ông lãnh nh?n bí tích r?a t?i. Hoàng ?? ra l?nh tìm ki?m ??c Giáo Hoàng Silvestro I (314-335), và ngài r?a t?i cho ông vào n?m 314, ch?a ông kh?i b?nh phung. Và ?? t? lòng bi?t ?n, Hoàng ?? ?ã ra l?nh xây c?t ??n th? này.

 ??n th? Chúa C?u Th? ? khu Laterano ???c ??c Giáo Hoàng Silvestro I thánh hi?n vào n?m 324. Theo l?u truy?n có ?nh Chúa C?u Th? "achiropita”, ngh?a là không do tay ng??i phàm v? ra, xu?t hi?n l? lùng trong l? thánh hi?n. V? sau, ?nh này ???c v? l?i trên m?t ti?n và ???c coi là phép l? su?t trong th?i Trung C?.

 Dinh Giáo Hoàng ? Laterano

 Hoàng ?? Costantino c?ng ? trong dinh th? ? Laterano, dinh th? mà ngày nay là tòa giám qu?n Roma nh? chúng ta th?y ? c?nh ??n th?. ??n n?m 314, thì ông d?i v? dinh Palatino và nh??ng l?i cho ??c Giáo Hoàng Melchiade (311-314). Nh?ng cùng n?m ?ó, thì v? Giáo hoàng này qua ??i và ??c Giáo Hoàng Silvestro I lên k? v?. Bút tích c? nh?t liên h? t?i Giáo H?i Roma là vào n?m 313 có Công ngh? các Giám M?c t?i nhà c?a bà Fausta (”in domum Faustae in Laterano”). Bà Fausta tr? l?i Kitô giáo, là em c?a Massenzio, và là v? th? hai c?a Costantino. Bà Fausta ?ã cho ??c Giáo hoàng Melchiade m??n nhà ?? làm n?i h?p Công ??ng các Giám M?c vào n?m 313.

 T??c hi?u ??n Th?

 ??n th? này ban ??u ???c dâng kính Chúa C?u Th?, và sau ?ó d??i th?i ??c Giáo Hoàng Gregorio I (590-604) thì ???c dâng kính c? Thánh Gioan T?y Gi? và Thánh Gioan Tông ??. Dân Roma có lòng kính m?n ??c bi?t ??i v?i Thánh Gioan Tông ?? vì theo truy?n th?ng, có nhi?u s? li?u ch?ng minh, trong ?ó có Tertulliano, thánh nhân ?ã thoát kh?i cu?c t? ??o m?t cách l? lùng t?i thành Roma: t?i ?ây, ngài b? dìm vào m?t ch?o d?u ?un sôi (cách c?a Latina vài mét; t?i n?i hành hình, ngày nay có ??n th? nh? kính thánh Gioan ? trong ch?o d?u - San Giovanni in Oleo). Vi?c tôn kính thánh Gioan ???c ??c Giáo Hoàng Ilaro (461-468) khuy?n khích, trong bi?n c? Công ??ng chung Epheso (449) và chính ngài ?ã d? Công ??ng này trong t? cách là ??c S? c?a ??c Giáo Hoàng. ??c Ilaro thoát kh?i cu?c b?o ??ng c?a nh?ng ng??i r?i ??o, b?ng cách n?p trong m?t c?a ??n th? Tthánh Gioan. ?? ghi ?n, ngài d?ng m?t nhà nguy?n c?nh gi?ng r?a t?i hi?n nay ? Laterano, và dâng kính ??n th? ? ?ây cho Thánh nhân.

 Th?ng tr?m

 ??n th? Thánh Gioan ? Laterano ch?u nhi?u phá h?y qua dòng th?i gian, l?n ??u do quân R? man di Genserico vào n?m 455: h? tàn phá và c??p bóc kho tàng quí giá ???c l?u gi? t?i ??n Th?.

 T? th? k? 7 ??n 16, ?ã có 5 công ??ng chung ???c nhóm h?p t?i ?ây. ??c bi?t Công ??ng Laterano 4 n?m 1215, v?i h?n 400 Giám M?c, 800 vi?n ph? và t?t c? các tri?u ?ình Âu Châu ??u có ??i di?n: trong ?ó ??c Innocenzo III ban hành m?t lo?t các qui lu?t liên quan t?i các dòng m?i, trong ?ó có dòng Phanxicô, và ng?n ch?n s? lan tràn c?a các dòng m?i r?i ??o, ?n ??nh nh?ng ?i?m c? ??nh c?a ??o lý Giáo H?i. Công ??ng c?ng ra lu?t m?i tín h?u Công Giáo ph?i x?ng t?i hàng n?m và r??c l? trong mùa Ph?c Sinh. ??c Giulio II tri?u t?p Công ??ng Laterano 5 vào n?m 1512, trong ?ó tái kh?ng ??nh quy?n t?i th??ng c?a Giáo H?i Roma.

 Khu v?c Laterano nhi?u l?n b? tàn phá, và b? h?a ho?n vào n?m 1308, và tr??c ?ó, t? n?m 1305 ??n 1376, các Giáo Hoàng di chuy?n giáo ?ô sang Avignon bên Pháp. Khi ??c Gregorio XI (1370-1378) t? Avignon tr? v? Roma vào n?m 1377, ngài th?y dinh th? Giáo Hoàng ? ?ây ch? còn là m?t tòa nhà b? h?a ho?n tàn phá sau 70 n?m v?ng ch? (1304-1377), nên ph?i di chuy?n, tr??c h?t v? ??n th? ??c M? Maria ? khu Trastevere, r?i t?i ??n th? ??c Bà C?, và sau cùng v? Vatican và d?n d?n bi?n khu Vatican thành trung tâm c?a giáo ?ô nh? chúng ta th?y ngày nay.