杏MAP导航

Minh Tri?u, SJ - CTV Vatican News

C? sau d?p m?i t?t Nguyên ?án là ng??i Công Giáo l?i chu?n b? cho Mùa Chay, mùa d?n tâm h?n ?? t??ng ni?m m?u nhi?m kh? n?n và ph?c sinh c?a ??c Giê-su. Mùa Chay còn ???c g?i là Mùa Chay Thánh vì ?ây là th?i gian mà các Kitô h?u ???c m?i g?i ?? chu?n b? tâm h?n ngang qua vi?c ?n chay, c?u nguy?n, b? thí và ??c bi?t là hoán c?i tâm h?n c?a mình.

Có l?, Mùa Chay n?m nay ??c bi?t h?n nh?ng n?m tr??c vì t?i nhi?u Giáo ph?n c?a Vi?t Nam các Giám m?c ?ã m?i g?i tín h?u ?n chay tr??c d?p l? Th? t? L? Tro. ?n chay ?? t? lòng sám h?i và c?u nguy?n cho nh?ng b?nh nhân c?a virus corona. Trong lúc c? th? gi?i ?ang h??ng v? Trung Qu?c nói riêng và th? gi?i nói chung v?i s? lo l?ng và b?n ch?n, thì nhi?u ng??i Công Giáo ?ã không kh?i xúc ??ng khi ???c nghe m?t b?n thánh ca th?ng h?i ???c c?t lên trong các thánh ???ng Công Giáo. Khi m?t c?ng ?oàn c? hành ph?ng v? th?ng h?i c?ng ?oàn, h? ý th?c r?ng h? là m?t c?ng ?oàn nh? bé gi?a m?t th? gi?i r?ng l?n. Th? nh?ng có l? m?i tín h?u trong c?ng ?oàn ?y tin r?ng, l?i c?u nguy?n c?a h? ??i di?n cho c? dân t?c, cho th? gi?i, ?ó là l?i sám h?i và ?n n?n vì nh?ng b?t toàn và t?i l?i c?a toàn th? nhân lo?i và cho chính l?i l?m c?a h?.

Qua vi?c ?n chay, qua l?i ca ti?ng hát, qua kinh nguy?n, chúng ta th?y ng??i Kitô giáo th?c hành vi?c sám h?i c?ng ?oàn. T?i sao ph?i sám h?i c?ng ?oàn? Ch?ng ph?i t?i là t?i cá nhân và sám h?i ph?i là sám h?i cá nhân sao? C? th?, khi ?i x?ng t?i, m?i cá nhân ph?i thú t?i v?i Chúa ngang qua cha gi?i t?i. V?y ?âu là ý ngh?a c?a vi?c sám h?i c?ng ?oàn?

Sám h?i c?ng ?oàn d?a trên th?n h?c v? chi?u kích xã h?i c?a t?i hay còn g?i là t?i xã h?i, m?t khái ni?m th?n h?c ???c phát tri?n trong th? k? 20. Trong Tông Hu?n Reconciliatio Et Paenitentia (Hòa Gi?i và Sám H?i, 1984), thánh Giáo hoàng Gioan Phaolô II ?ã ??nh ngh?a t?i xã h?i theo ba ngh?a. Tr??c h?t, “nói t?i ‘t?i xã h?i’ là nhìn nh?n r?ng, vì tình liên ??i nhân lo?i là m?t ?i?u gì ?ó v?a huy?n nhi?m và khó t? v?a th?c t? và c? th?, t?i c?a m?i cá nhân ??u có ?nh h??ng cách nào ?ó ??n nh?ng ng??i khác.”[1] Theo ý ngh?a này, n?u m?i linh h?n thánh thi?n “nâng” c? th? gi?i lên th? nào, thì m?t linh h?n “suy thoái” c?ng kéo theo c? Giáo h?i và toàn th? th? gi?i r?i vào thung l?ng c?a t?i th? ?y.

Th? hai, g?i t?i xã h?i là vì cái t?i ?y ch?ng l?i hay tr?c ti?p t?n công vào ??ng lo?i c?a mình. ?ây là nh?ng t?i ?i ng??c l?i v?i công bình xã h?i hay công bình gi?a ng??i v?i ng??i. Gi?a các t?i này, ??c Gioan Phaolo II nh?n m?t cách ??c bi?t ??n các t?i nh? phá thai, an t?, v.v. B?i l? các t?i này ch?ng l?i quy?n c?a con ng??i, ??c bi?t là quy?n ???c sinh ra và quy?n ???c s?ng c?a m?i ng??i.

Ngh?a th? ba c?a “t?i xã h?i” ám ch? các m?i quan h? gi?a các c?ng ??ng nhân lo?i khác nhau. ? ?ây ngài mu?n nói ??n các c? c?u xã h?i b?t công ?i ng??c l?i v?i s? công bình c?a Thiên Chúa. S? b?t công c?a các t? ch?c xã h?i và chính tr? có th? t?o ra nghèo ?ói, b?t công, chi?n tranh, v.v… ?i ng??c l?i v?i ph?m giá con ng??i.

Khi Giáo h?i nói v? nh?ng tình tr?ng t?i l?i hay khi Giáo h?i lên án t?i nào ?ó nh? là m?t t?i xã h?i thì Giáo h?i ý th?c r?ng, t?i xã h?i là k?t qu? tích lu? c?a nhi?u t?i cá nhân. B?i xét cho cùng, nh?ng c? c?u hay t? ch?c b?t công s? d? t?n t?i ???c là do s? góp tay tr?c ti?p c?a t?ng con ng??i c? th?, khi h? ?ang tìm ki?m l?i ích riêng cho cá nhân mình. Ho?c gián ti?p là khi m?i ng??i quên m?t trách nhi?m bài tr? và gi?i h?n s? d? trong xã h?i, b?i s? l??i bi?ng, s? hãi, th? ? lãnh ??m, hay im l?ng “d? hòa vi quý”.  

Th?n h?c v? t?i xã h?i có th? ???c kh?c ho? m?t cách rõ nét qua ??i d?ch virus corona ?ang hoành hành trên th? gi?i trong nh?ng ngày qua. Rõ ràng, ??i d?ch d??i cái nhìn th?n h?c có th? ???c xem là m?t t?i xã h?i hay t?i c?u trúc. S? xu?t hi?n c?a “v? khách không m?i” này g?n li?n v?i s? d? luân lý c?a m?t cá nhân, m?t t? ch?c, hay m?t qu?c gia. Tuy nhiên, h?u qu? c?a nó không ch? d?ng l?i ? bình di?n m?t thành ph? hay m?t qu?c gia n?a. Nh? m?t t?i xã h?i, s? d? c?a bi?n c? này g?n li?n v?i s? l? là hay thi?u trách nhi?m c?a m?t s? ng??i có trách nhi?m, s? thi?u minh b?ch hay ph?n ?ng ch?m ch?p mang tính c? c?u t? ch?c. Nh? virus, h?u qu? c?a t?i ?ã tiêm nhi?m, lây lan và gieo r?c ?au th??ng cho bi?t bao nhiêu ng??i trên th? gi?i. C?ng nh? t?i gây ra s? chia r? và m?t bình an th? nào, thì virus corona c?ng gây chia r?, hoang mang, m?t bình an th? ?y. Cu?i cùng, ?i?u khi?n ng??i ta hoang mang và lo l?ng nh?t là virus corona có th? t??c ?i m?ng s?ng c?a con ng??i. Cái ch?t th? lý ?ã ?áng s?, cái ch?t trong tâm h?n còn ?áng s? h?n b?i ph?n. Gi?ng nh? t?i, ??i d?ch corona không ch? gây ra cái ch?t th? lý, ?i?u ?áng s? h?n là ??i d?ch ?y còn gây ra nh?ng cái ch?t trong tâm h?n: ?ó là s? ích k?, m?t bình an, m?t ni?m tin vào nhau, m?t ??c tin vào Thiên Chúa.

Nói th? không có ngh?a là chúng ta không còn hy v?ng. Th?c ra, trong c?n ho?n n?n nh? th?, chúng ta nh?n ra chúng ta c?n Thiên Chúa và xác tín r?ng Thiên Chúa s? c?u giúp chúng ta. Tuy nhiên, ?i?u quan tr?ng là chúng ta c?n hoán c?i v?i t? cách cá nhân c?ng nh? c?ng ?oàn. Th?n h?c v? t?i xã h?i c?a Thánh Giáo hoàng Gioan Phaolô II cho chúng ta th?y r?ng, nhi?u khi chính chúng ta, vì vô tình hay c? ý, tr?c ti?p hay gián ti?p, tham d? vào s? b?t công trong xã h?i. T?i c?a chúng ta không ch? gây h?i cho chính mình mà còn làm t?n th??ng ng??i khác. Ý th?c ?i?u ?ó, tr??c m?t Chúa, chúng ta ???c m?i g?i ?? hoán c?i, không ch? v?i t? cách cá nhân, mà còn v?i t? cách là c?ng ?oàn. Trong truy?n th?ng Công giáo, ??c bi?t là qua Thánh Kinh, chúng ta th?y r?ng sám h?i c?ng ?oàn là m?t c? hành ph?ng v? r?t ??p và r?t ý ngh?a ??c bi?t là trong nh?ng th?i gian ??c bi?t nào ?ó.

Hoán c?i ? ?ây tr??c h?t là thay ??i cái nhìn, ??c bi?t là cái nhìn v? t?i và h?u qu? c?a t?i. T?i không ch? mang tính cách cá nhân mà nó còn mang chi?u kích xã h?i. T?i l?i c?a chúng ta không ch? ?nh h??ng ??n b?n thân ta mà còn gây h?i cho tha nhân. Là Kitô h?u, tr??c nh?ng v?n n?n c?a th? gi?i, chúng ta c?ng ph?n nào ch?u trách nhi?m vì nh?ng s? d? luân lý di?n ra trong xã h?i và th? gi?i. Chúng ta ch?u trách nhi?m ph?n nào khi chúng ta th? ? lãnh ??m tr??c cái ác, khi chúng ta nh?m m?t làm ng? và ngh?: “Ph?n ai n?y lo!” Chúng ta t? h?i mình, trái tim c?a chúng ta có rung ??ng khi bi?t bao nhiêu ng??i ph?i ?au kh? v?i ??i d?ch này không? Chúng ta có nh?m m?t làm ng? khi g?p m?t ?i?u b?t công trong ??i s?ng th??ng ngày c?a chúng ta không?

Trái ng??c v?i thái ?? th? ? và d?ng d?ng là s? liên ??i, ng??i Vi?t nam chúng ta có câu: “M?t con ng?a ?au c? tàu b? c?”. Câu t?c ng? này nói lên tình liên ??i nh? là m?t ??c tính ?áng quý trong truy?n th?ng Vi?t Nam. ?áng ti?c tinh th?n ?y ?ang d?n b? lãng quên khi con ng??i ch? bi?t lo l?ng cho b?n thân mình.

Vì v?y, chúng ta c?ng c?n sám h?i vì nh?ng thi?u sót c?a riêng mình. Trong kinh nguy?n sám h?i tr??c thánh l?, chúng ta không ch? sám h?i v? nh?ng ?i?u chúng ta l?i ph?m nh?ng còn sám h?i vì nh?ng ?i?u chúng ta thi?u sót. Do ?ó, ý th?c v? s? th? ? hay lãnh ??m c?a chúng ta tr??c b?t công và ?au kh? c?a ng??i khác, chúng ta c?n ??m ng?c và t? h?i mình: Chúng ta ?ã hành ??ng nh? th? nào khi ??i di?n v?i nh?ng b?t công trong xã h?i? Trái tim c?a chúng ta có rung ??ng tr??c nh?ng m?nh ??i b?t h?nh mà chúng ta v?n g?p hàng ngày không? Khi ??i di?n v?i nh?ng ph?n ??i b?t h?nh, chúng ta có s?n giúp ?? hay chúng ta nh?m m?t làm ng? vì ngh? r?ng: “S?c tôi có h?n, hay ?i?u tôi làm ch? nh? mu?i ?? bi?n thôi!”?

Nh? c?ng ?oàn Do Thái khi x?a, tin t??ng vào m?t Thiên Chúa “ch?m gi?n và giàu lòng xót th??ng” (Tv, 103, 8), chúng ta tin r?ng, Thiên Chúa s? s?a l?i nh?ng thi?t h?i do t?i l?i con ng??i chúng ta gây nên. Qu? th?c, ?n c?u ?? c?a Chúa ph?c sinh không ch? ch?a lành v?t th??ng n?i tâm h?n t?i l?i chúng ta, ?n c?u ?? ?y còn có s?c bi?n ??i th? gi?i, bi?n ??i c?u trúc b?t công trong xã h?i. Tuy nhiên, ?? làm ???c ?i?u ?ó, Thiên Chúa c?n chúng ta h?p tác. Vì nh? Thánh Augustinô vi?t: “Thiên Chúa t?o d?ng chúng ta, Ngài không c?n h?i ý ki?n ta. Nh?ng khi c?u ?? ta, Ngài c?n chúng ta c?ng tác”.  V?i t? cách là m?t c?ng ?oàn dân Chúa, t?t c? chúng ta ???c m?i g?i ?? cùng nhau hoán c?i, ??m ng?c mình vì bi?t r?ng, ?ã bao l?n, c? ý hay vô tình, s? vô tâm hay th? ? c?a chúng ta ?ã góp ph?n t?o nên s? d? trong th? gi?i này.

[1] Giáo hoàng Gioan Phaolô II, Tông Hu?n Reconciliatio Et Paenitentia [Hòa Gi?i Và Sám H?i] (1984), s? 16.