“H?y v? nhà”: L?i t?m huy?t ?GH Phanxic? dành cho ng??i tr? C?ng giáo Vi?t Nam
Gia An, SJ - CTV Vatican News
Ch?a có m?t ??c Giáo Hoàng nào vi?ng th?m Vi?t Nam, nh?ng t?m lòng c?a các ??c Giáo Hoàng dành cho Giáo H?i v?i nhi?u th?ng tr?m bách h?i này là ?i?u không th? nghi ng?. N?m 1984, trong chuy?n tông du Thái Lan, ??c Thánh Giáo Hoàng Gioan Phaolo II ?ã g?i m?t thông ?i?p qua Radio cho Giáo H?i Vi?t Nam. Ba m??i l?m n?m sau, trên ???ng ??n Thái Lan, ??c Giáo Hoàng Phanxicô l?i ?u ái g?i cho gi?i tr? Vi?t Nam m?t thông ?i?p b?ng Video. L?n này, thông ?i?p g?i ?i không ch? ???c nghe qua âm thanh, mà còn ???c th?y qua hình ?nh và cung cách nói chuy?n s?ng ??ng c?a ??c Giáo Hoàng.
Thông ?i?p c?a ??c Giáo Hoàng Phanxicô g?i ?i l?n này nhân d?p ??i H?i Gi?i Tr? Giáo T?nh Mi?n B?c ???c t? ch?c t?i Giáo Ph?n Bùi Chu v?i ch? ??: “Hãy v? v?i thân nhân”, m?t câu trong Tin M?ng Máccô (5,19). ??c Giáo Hoàng có l? ?ã d?a vào nguyên b?n Hy-l?p c?a câu Kinh Thánh, và d?ch l?i câu ch? ??: “Hãy v? nhà, v?i thân nhân”. Toàn v?n thông ?i?p c?a ??c Giáo Hoàng ???c qu?ng di?n xoay quanh m?t ch? “nhà”.
Có th? k? ra n?m ?i?m chính trong n?i dung và hai chi ti?t quan tr?ng ???c gói ghém trong thông ?i?p.
1. ?ào sâu di s?n truy?n th?ng và v?n hoá
Trong ph?n kh?i ??u c?a thông ?i?p, ch? “nhà” ???c phân tích cách ??c ?áo d?a trên tâm th?c và v?n hoá c?a ng??i Vi?t. ??c Giáo Hoàng nh?n ra r?ng “nhà” là t? ??p nh?t trong kho tàng v?n hoá Vi?t Nam, vì “gói ghém” tr?n v?n nh?ng gì là thân th??ng nh?t trong trái tim c?a m?t con ng??i, bao hàm c? gia ?ình, h? hàng và quê h??ng x? s?. Ngài ch? ra r?ng nh?ng nét ??p ??c tr?ng trong v?n hoá c?a Ng??i Vi?t nh? truy?n th?ng gia ?ình, vi?c th?o kính cha m?, tôn tr?ng ng??i già… ??u ???c sinh ra t? ch? “nhà”. T? ?ó, Ngài ??c câu ch? ?? c?a ngày ??i H?i Gi?i Tr? nh? m?t câu châm ngôn thôi thúc các b?n tr? tr? v? ?ào sâu và khám phá di s?n v?n hoá quý giá c?a truy?n th?ng và v?n hoá dân t?c mình. Ngài nh?n gi?ng: “Nh?ng di s?n ?y là nh?ng kho tàng quý giá c?a các con. ??ng bao gi? ?? m?t kho tàng ?y.”
2. ?ào sâu di s?n ??c tin
Trong ph?n th? hai, ngh?a c?a ch? “nhà” ???c ??c Giáo Hoàng nhân r?ng lên. Ngài kh?ng ??nh v?i các b?n tr?: “Giáo H?i là m?t ngôi nhà. Là ngôi nhà c?a các con.” Nhìn l?i dòng l?ch s?, ??c Giáo Hoàng ?ã ?ánh giá r?t cao ??c tính anh hùng và giàu g??ng s?ng ??o c?a Giáo H?i Vi?t Nam. Ngoài vi?c nh?c ??n g??ng các Thánh T? ??o Vi?t Nam, ??c Giáo Hoàng ??c bi?t m?i g?i các b?n tr? nhìn l?i chính cu?c ??i c?a ông bà và cha m? mình, nh?ng ng??i ?ã ph?i s?ng qua ?au kh? c?a chi?n tranh lo?n l?c, nh?ng kiên quy?t gi? v?ng ??c tin nh? gi? m?t kho tàng quý giá nh?t và truy?n l?i cho con cháu.
Trong ph?n này, thông ?i?p c?a ??c Giáo Hoàng c?ng nh?n nh? các b?n tr? v? lòng bi?t ?n. Ngài nh?c ??n công khó c?a nh?ng nhà truy?n giáo ??u tiên mang Tin M?ng ??n ??t Vi?t. ??ng th?i, Ngài nh?c l?i s? ?ón nh?n ??y nhi?t tâm và cách s?ng ??o ??y ch?ng tá c?a nh?ng Kitô h?u Vi?t Nam ??u tiên, nh? ???c di?n t? qua t??ng thu?t c?a nhà truy?n giáo Alexandre de Rhodes [??c L?], “??o Công Giáo là ??o c?a Tình Yêu.” Ngài m?i g?i các b?n tr? t?a vào di s?n ??c tin phong phú ?y ?? làm ??ng l?c thôi thúc mình ?i v? phía tr??c trong hành trình truy?n giáo.
3. Ch?ng tá Tin M?ng
Trong ph?n th? ba, ??c Giáo Hoàng m?i ng??i tr? Vi?t Nam g? mình kh?i v?n hoá khép kín và c?c b?, ?? m? ra và h??ng ??n ng??i khác. Ngài nh?c nh? các b?n tr? Công Giáo h??ng m?t nhìn ra ?? th?y r?ng ng??i Công Giáo v?n còn là m?t thi?u s? gi?a lòng dân t?c mình. Ngài m?i g?i các b?n tr? Công Giáo ??m nh?n vai trò truy?n giáo, b?ng chính ??i s?ng ch?ng tá c?a mình, ch? không ph?i b?ng s? khuy?n d? hay lôi kéo.
Trong l?i kêu g?i này, có th? ??c ra s? tin t??ng và k? v?ng mà ??c Giáo Hoàng dành cho các b?n tr?. Gi?ng nh? v? ti?n nhi?m c?a mình, ??c Phanxicô nhìn nh?n r?ng gi?i tr? không ph?i ch? là t??ng lai, nh?ng nh? là hi?n t?i c?a Giáo H?i. Chính s? nh?p cu?c ??y sáng t?o và vui t??i c?a ng??i tr? làm nên s?c s?ng và b? m?t c?a Giáo H?i. Ngài m?i g?i các b?n tr? ??m nh?n trách nhi?m c?a mình trong ngôi nhà Giáo H?i. ?y là n?i nhân cách và ph?m giá c?a h? ???c ?ào luy?n và l?n lên.
4. Nhân cách c?a m?t ng??i tr? Công Giáo
Trong ph?n cu?i c?a thông ?i?p, ??c Giáo Hoàng ??a ra m?t l?i khuyên d?y c? th?, nh? cách c?a m?t ng??i Cha dành cho con cái c?a mình. Tr??c th?c t? xã h?i Vi?t Nam, ??c Giáo Hoàng khuyên các b?n tr? ??ng s? s?ng ??p và ??ng ng?i ?? cho cái ??p trong nhân cách c?a m?t ng??i Công Giáo ???c t? bày tr??c m?t m?i ng??i. Ba ??c tính quan tr?ng ???c ??c Giáo Hoàng k? ra, là s? trung th?c, tinh th?n trách nhi?m và tính l?c quan, c?ng nh? s? c?n kíp c?a vi?c bi?t phân ??nh. Ngài kh?ng ??nh ?ó không ch? là nh?ng giá tr? làm nên xã h?i mà còn là nh?ng giá tr? mà c? Giáo H?i Vi?t Nam ?ang c?n.
Quan tr?ng h?n n?a, ??c Giáo Hoàng kh?ng ??nh r?ng chính vi?c làm m?t ng??i Công Giáo t?t s? giúp cho các b?n tr? tr? nên nh?ng ng??i yêu n??c nhi?u h?n, và tr? thành ng??i Vi?t Nam th?t h?n. M?t ng??i Công Giáo t?t là m?t ng??i có trái tim g?n li?n v?i quê h??ng ??t n??c và dân t?c mình. Theo l?i nhìn này, có th? th?y ??c tin Công Giáo ?óng m?t vai trò then ch?t trong vi?c hình thành nhân cách và ph?m giá c?a m?t con ng??i. M?t ng??i tr? l?n lên trong lòng Giáo H?i Công Giáo là m?t ng??i x?ng ?áng ???c mang n?i mình nh?ng nét ??p c? t? di s?n truy?n th?ng v?n hoá l?n di s?n ??c tin.
5. Con có m?t T? Qu?c
Thông ?i?p c?a ??c Giáo Hoàng có nh?c ??n m?u g??ng c?a ??c C? H?ng Y Nguy?n V?n Thu?n nh? m?t ch?ng nhân c?a hy v?ng. Có m?t s? ??ng ?i?u rõ nét gi?a nh?ng l?i nh?n nh? c?a ??c Giáo Hoàng và nh?ng tâm tình c?a ??c C? H?ng Y. Trong bài th? “Con Có M?t T? Qu?c”, ??c C? H?ng Y ?ã vi?t:
“Con có m?t T? Qu?c Vi?t Nam
Quê h??ng yêu quý ngàn ??i […]
Là ng??i Công Giáo Vi?t Nam
Con ph?i yêu T? Qu?c g?p b?i.
Chúa d?y con, H?i Thánh b?o con.
Cha mong giòng máu ái qu?c
Sôi trào trong huy?t qu?n con”
C?ng v?y, quê h??ng và t? qu?c ???c nh?n m?nh r?t nhi?u l?n trong thông ?i?p ng?n ng?i này. Trong thông ?i?p video, h?u h?t nh?ng l?n ??c Giáo Hoàng d?ng l?i, ?i?m nh?n m?nh ??u t?p trung vào vi?c h??ng các b?n tr? nhìn v? c?n tính dân t?c c?a mình. Ngài m?i g?i các b?n tr? hãy dành m?t tình yêu th?t l?n, m?t s? trung thành th?t l?n cho quê h??ng ??t n??c c?a mình. Ngài nh?n nh?: “Các con hãy yêu nhà c?a các con: Ngôi nhà gia ?ình và ngôi nhà t? qu?c. Các con hãy yêu dân t?c Vi?t Nam, yêu ??t n??c c?a các con! Các con hãy là nh?ng ng??i Vi?t Nam ?ích th?c, v?i tình yêu T? qu?c.”
Có th? nói r?ng ?? có ???c nh?ng l?i nh?n nh? nh? th?, ??c Giáo Hoàng Phanxicô h?n ?ã mang nhi?u ?u ái và thao th?c dành cho Giáo H?i Vi?t Nam. Trong cách th?c mà thông ?i?p video ???c g?i ?i, có hai ?i?m r?t ?áng l?u ý, th? hi?n t?m lòng m?c t? và s? quan tâm thân thu?c dành cho Giáo H?i Vi?t Nam, ??c bi?t là các b?n tr? Vi?t nam.
i) T?m lòng m?c t?
Qu? ?úng nh? l?i ??c Giáo Hoàng kh?ng ??nh ngay t? ??u thông ?i?p: “Cha hi?n di?n v?i các con b?ng t?t c? trái tim”.
Theo ngu?n thông tin t? Vatican News, c? quan truy?n thông chính th?c c?a Toà Thánh và c?ng là c?ng tác viên c?a ??c Thánh Cha ?? th?c hi?n thông ?i?p này, tu?n v?a qua là m?t kho?ng th?i gian vô cùng b?n r?n c?a ??c Giáo Hoàng Phanxicô. ??y là kho?ng th?i gian cu?i ?? chu?n b? cho chuy?n vi?ng th?m Thái Lan và Nh?t B?n. Ngoài ra, m?i ngày ??c Giáo Hoàng ph?i ti?p 4-6 phái ?oàn khác nhau. Ngài ?n tr?a v?i ng??i nghèo. H?u nh? m?i ngày ngài chu?n b? cho m?t thông ?i?p video quan tr?ng ?ã ???c lên k? ho?ch t? lâu. Video dành cho gi?i tr? Vi?t Nam, dù m?i nh?n th? th?nh nguy?n c?a ??c cha Tôma V? ?ình Hi?u, giám m?c Gp. Bùi Chu, n?i ??ng cai ??i h?i Gi?i Tr?, ??c Thánh Cha v?n làm trong nh?ng phút cu?i tr??c khi ngài ??t chân lên máy bay. Có th? nhìn th?y s? m?t m?i trên khuôn m?t và trong t?ng nh?p th? c?a Ngài. Tuy nhiên, r?t khác v?i các thông ?i?p video trong tu?n, thông ?i?p g?i cho gi?i tr? Vi?t Nam ???c ??c Giáo Hoàng ??c v?i m?t cung gi?ng h?ng kh?i. Có nh?ng kho?nh kh?c Ngài buông gi?y ?? qu?ng di?n và l?p l?i nh?m nh?n m?nh nh?ng chi ti?t quan tr?ng.
Trong l?i chào cu?i cùng, ??c Giáo Hoàng ?ã c? g?ng nói b?ng Ti?ng Vi?t, dù Ngài b? h?t h?i vào phút cu?i. D?u v?y, vi?c ???c nghe m?t câu chào b?ng ti?ng m? ?? c?a mình t? mi?ng ??c Giáo Hoàng h?n ?ã làm ?m lòng r?t ng??i Vi?t Nam.
ii) S? quan tâm thân thu?c
Ngoài s? g?n g?i, ??c Giáo Hoàng còn th? hi?n m?t s? quan tâm và thân thu?c ??c bi?t v?i v?n hoá và con ng??i Vi?t Nam. Qua nh?ng l?i nh?n g?i trong thông ?i?p c?a mình, ??c Giáo Hoàng cho th?y m?t s? am hi?u sâu xa v? hoàn c?nh s?ng th?c t? c?a ng??i tr? trong xã h?i Vi?t Nam. Ngài nh?c ??n nh?ng thi?t thòi, s? phi?n ph?c và c? nh?ng hy sinh mà m?t ng??i mu?n s?ng trung thành v?i ni?m tin tôn giáo ph?i ??i m?t. ??c bi?t ? cu?i thông ?i?p ??c Giáo Hoàng còn nh?c ??n bi?n c? t? n?n c?a 39 n?n nhân trên ???ng ?i Anh Qu?c trong tháng 10 v?a qua. Ngài g?i ?ó là bi?n c? vô cùng ?au lòng.
Có th? nói, chính nh?ng c?p nh?t k?p th?i và nh?ng phân tích xác th?c c?a ??c Giáo Hoàng là y?u t? quan tr?ng làm cho n?i dung c?a thông ?i?p tr? nên g?n g?i và có tính thi?t th?c.
Trong s? nhi?u ng??i l?ng nghe thông ?i?p l?n này, có th? v?n còn có ng??i ch?a th?y th?c s? tho? lòng. Hình nh? v?n còn thi?u m?t l?i h?a, ?? nh?ng ng??i con Vi?t Nam có ???c c? h?i chào ?ón m?t ??c Giáo Hoàng b?ng x??ng b?ng th?t. Dù sao ?i n?a, chúng ta tin r?ng ??c Giáo Hoàng có lý do ?? cân nh?c khi ??a ra m?t l?i h?a. Chính vi?c tr?c ti?p g?i thông ?i?p qua video ?ã là m?t ?u ái l?n, nói lên t?m lòng c?a m?t v? m?c t? dành cho Giáo H?i Vi?t Nam, nh?t là dành cho nh?ng b?n tr? Công Giáo Vi?t Nam.
Chúng ta v?n hy v?ng và c?u nguy?n.
Bi?t ?âu m?t ngày không xa…
C?m ?n b?n ?? ??c bài vi?t này. N?u b?n mu?n nh?n các b?n tin qua email, vui lòng ??ng k? newsletter b?ng cách nh?p vào ??y.