杏MAP导航

Kh?c Bá, SJ - CTV Vatican News

T?i sao l?i ??t ra câu h?i ?ó? Vì tôi thi?t ngh?, n?u chúng ta có th? nhìn ra ???c kh? th? r?ng ông bà t? tiên v?n có vai trò và s? hi?n di?n theo ngh?a nào ?ó trong ??i s?ng c?a mình, và chúng ta v?n có th? có s? ‘t??ng tác’ v?i s? hi?n di?n ?ó trong nh?ng khía c?nh nh?t ??nh, thì vi?c kính nh? ông bà t? tiên s? mang tính ch?t s?ng ??ng và c? th?, thay vì ch? là m?t hành vi vô th?c theo t?p t?c ho?c truy?n th?ng v?n hoá ??o ??c m? h? nào ?ó.

?? hình dung ra nh?ng m?c ?? và khía c?nh hi?n di?n c?a ông bà t? tiên, ?i?u ki?n tr??c h?t là chúng ta ph?i m? r?ng t?m nhìn v? cu?c ??i mình, ?? th?y ???c tính toàn th? v?n có c?a nó. L?i s?ng th?i hi?n ??i d??ng nh? ?ang thu h?p t?m nhìn và ý th?c c?a chúng ta v? chính mình. Não tr?ng chung c?a xã h?i hi?n nay khi?n chúng ta ‘?óng khung’ ??i ng??i trên c?n b?n c?a ‘thành công – th?t b?i’; và c?n b?n này l?i l?y ‘ti?n b?c – danh ti?ng’ làm tiêu chu?n. Mô th?c này khi?n cho toàn b? cu?c s?ng b? cu?n vào vòng xoáy kh?c nghi?t theo các y?u t?: hi?u qu?, nhanh chóng, ?ào th?i. T? ?ó, ??i s?ng con ng??i ch? còn ???c nhìn ??n ? vài khía c?nh: h??ng th? - quy?n l?c – s?c kho? - và tu?i th?. N?u cu?c ??i ???c h?ch toán theo ki?u m?t ‘b?n thu-chi’, nó qu? là t? nh?t, nghèo nàn! Trong khi ?ó, cu?c s?ng t? nó l?n lao h?n nhi?u so v?i cái khung nh? h?p ?ó. Vì th?, nhi?u ng??i m? h? nh?n ra r?ng cu?c s?ng c?a mình ?ang tr? nên xa l?, vì nó ?ang thi?u ho?c m?t d?n nh?ng gì khác nên có trong cu?c ??i.

Khi t? thu bé t?m nhìn v? cu?c ??i, chúng ta ?ang quên lãng ho?c ?ánh m?t bao nhiêu khía c?nh quan tr?ng khác, nh? khía c?nh m? ra trong t??ng quan v?i ng??i khác, khía c?nh liên h? g?n g?i v?i quá kh?, v?i v?n hoá, l?ch s?. Chúng ta c?ng ?ánh m?t kh? n?ng ng?c nhiên và nh?y bén tr??c nh?ng gì thu?c ý th?c v? s? siêu vi?t, hay ni?m hy v?ng v? ??i s?ng siêu nhiên, vv. Con ng??i ?âu ph?i ch? là v?t ch?t, mà còn là tinh th?n n?a! Vì th?, chúng ta c?n ??nh hình t?m nhìn v? ??i s?ng con ng??i trong tính toàn th? l?n lao c?a nó, v?i bao khía c?nh phong phú khác ngoài ti?n b?c – danh v?ng – quy?n l?c; và trong t?m nhìn ?ó, ta th?y rõ s? hi?n di?n r?t c? th? c?a ông bà t? tiên trong ??i s?ng c?a mình.

Tr??c h?t, con ng??i có l?ch s? c?a mình. L?ch s? ?ó không ph?i ch? là nh?ng gì ?ã qua, mà còn là nh?ng gì ?ang hi?n di?n n?i chính chúng ta. Ngay ??n c? th? v?t lý c?a m?i ng??i c?ng bao hàm s? hi?n di?n ?ó. Th?t v?y, nh? dân gian v?n nói, chúng ta không t? ‘l? n?’ mà có, nh?ng ???c trao ban và ti?p n?i cu?c s?ng th? lý t? t? tiên mình. Vì th?, m?t cách r?t c? th?, có th? nói t? tiên ?ang hi?n di?n ngay c? n?i thân th? c?a ta. H?n n?a, tính cách và l?i s?ng c?a ta c?ng m?t ph?n ???c hình thành t? c?i ngu?n tiên t?, v?i nh?ng ??c nét v? v?n hoá, phong t?c, tôn giáo, vv., mà h? ?ã truy?n l?i cho ta.

Xét m?t cách sâu xa h?n, ông bà t? tiên c?ng hi?n di?n n?i nh?ng y?u t? ??nh hình nên ý th?c nhân b?n l?n ý th?c tôn giáo c?a m?i cá nhân. Th?t v?y, n?i t?ng ý th?c c?a ta, th?m chí c? t?ng vô th?c, luôn có ti?ng g?i nh?c nh? v? thân ph?n ?t t? c?a ??i ng??i, và s? nh?c nh? ?ó g?n ch?t v?i m?i liên h? v?i t? tiên c?a mình. Chúng ta ‘bi?t’ mình s? không t?n t?i mãi trên cu?c ??i này, vì ta ý th?c ???c r?ng m?i ng??i ?i tr??c, nh?t là các b?c t? tiên, ??u ?ã tr?i qua s? th?t ?ó. S? nh?c nh? này mang t?m m?c quan tr?ng thi?t y?u v?i con ng??i, vì, nói theo ki?u tri?t gia Heidegger, chúng ta ch? th?c s? s?ng t? cách con ng??i khi ??m nh?n ý th?c v? s? ?t t? c?a mình. ??i di?n v?i tính ?t t? giúp ta hi?u rõ s? ng?n ng?i c?a ki?p ng??i, khi?n ta bi?t trân tr?ng cu?c ??i và s?ng chân th?t v?i chính mình h?n. Quan tr?ng h?n, nó khi?n ta truy v?n v? ý ngh?a và cùng ?ích cu?c s?ng này, và h??ng hy v?ng v? m?t ??i s?ng mai sau, n?i ta có kh? n?ng hi?p thông tr? l?i v?i t? tiên mình. Vì th?, có th? nói ông bà t? tiên hi?n di?n n?i ý th?c hi?n sinh c?a ta v? cu?c s?ng.

S? hi?n di?n c?a ông bà t? tiên c?ng không ch? gi?i h?n trong ??i s?ng cá nhân, mà còn trong ??i s?ng c?ng ??ng xã h?i n?a. Ch?t không có ngh?a là b? c?t ??t hoàn toàn ra kh?i ??i s?ng xã h?i. Th?c t?, ng??i ch?t ?ã tr? thành m?t ph?n c?a l?ch s?, c?a v?n hoá và c?a bao khía c?nh khác trong m?t dân t?c; và do ?ó, h? c?ng là m?t ph?n c?a hi?n t?i, và c?n ???c nhìn ??n nh? là m?t thành viên c?a xã h?i ?ang s?ng.

Tóm l?i, chúng ta có th? t??ng tác th?t s? v?i t? tiên c?a mình m?t cách r?t s?ng ??ng và c? th?, ??n gi?n vì h? th?c s? hi?n di?n cách n?ng ??ng trong nhi?u khía c?nh c?a ??i s?ng chúng ta. ?i?u ki?n c?n là chúng ta ph?i tái ý th?c v? s? hi?n di?n ?ó, ?? th?y ???c s? th?t r?ng mình có s? liên h? và g?n k?t g?n g?i v?i h?.

Trong truy?n th?ng v?n hoá Vi?t Nam, và trong các tôn giáo nói chung, chúng ta có nhi?u cách th?c th?c hi?n vi?c t??ng tác v?i ông bà t? tiên c?a mình. Ví d?, chúng ta có các t?p t?c quen thu?c nh? làm gi?, ni?m h??ng, vi?ng m?, cúng bái, dâng l? c?u siêu, l? Vu Lan, vv.

V?i Ki-tô h?u, ngoài nh?ng khía c?nh v?n hoá và truy?n th?ng, vi?c kính nh? t? tiên còn ???c chú tr?ng ? nh?ng hình th?c thiêng liêng, nh? dâng l?, ??c kinh, c?u nguy?n, vv. H?n n?a, s? t??ng tác này ???c di?n ??t m?t cách sinh ??ng qua tín ?i?u v? s? hi?p thông gi?a ba thành ph?n c?a Giáo h?i hoàn v?: Giáo H?i l? hành c?a nh?ng ng??i trên tr?n gian, Giáo H?i kh?i hoàn c?a các thánh trên thiên qu?c, và c?ng ?oàn c?a nh?ng ng??i ?ang ch?u thanh luy?n. Vì th?, nh? Công ??ng Vatican II d?y: “Giáo H?i l? hành h?t lòng kính nh?, dâng l?i c?u cho nh?ng ng??i ?ã ch?t, vì c?u nguy?n cho h? ???c gi?i thoát kh?i t?i l?i là m?t vi?c lành thánh.”[1] ? chi?u ng??c l?i, “Khi ???c v? quê tr?i và hi?n di?n tr??c nhan Chúa […] các thánh l?i không ng?ng c?u b?u cho chúng ta bên Chúa Cha.”[2] Có th? nói, m?c t??ng tác ?ó ??t ??nh cao ? trong ph?ng v?, nh?t là Thánh L?. Ph?ng v? Thánh l? là m?t th?c t?i thánh thiêng, là bi?n c? m? ra m?t không gian g?p g? ??c bi?t gi?a con ng??i và Thiên Chúa, trong ?ó di?n ra s? hi?p thông c?a c?ng ?oàn hoàn v? t? c? ‘ba th? gi?i’ nói trên. Vì th?, Thánh L? là không gian n?i ta có th? th?c s? g?p g? và hi?p thông v?i ông bà t? tiên c?a mình cách s?ng ??ng, hay, nói nh? ??c Thánh Cha Benedictus XVI, là n?i th? gi?i c?a s? h?u h?n ???c tham d? vào th? gi?i c?a v?nh c?u.[3]

S? t??ng tác nói trên có th? ???c di?n t? cách ??c bi?t và ??m nét trong Tháng M??i M?t, v?n là th?i gian ???c Giáo h?i dành riêng ?? kính nh? các linh h?n ông bà t? tiên. Trong tháng này, ngoài nh?ng hình th?c t??ng tác k? trên, chúng ta c?ng ???c m?i g?i canh tân ??i s?ng ??o ??c và th?c hi?n các vi?c bác ái phúc ??c, ?? l?i nguy?n c?a chúng ta dành cho ông bà t? tiên ???c ??p lòng Thiên Chúa. Thi?t t??ng, ?ó là m?t cách th?c báo hi?u r?t c? th?, và c?ng là hình th?c ?? làm cho cu?c s?ng c?a mình thêm phong phú và tr?n v?n.

[1] GH 50

[2] GH 49.

[3] Joseph Cardinal Ratzinger, The Spirit of the Liturgy, trans. John Saward (San Francisco: Ignatius Press, 2000), p. 92.