杏MAP导航

R.SH. 鈥� Vatikan

Duke ndjekur gjurmët e Papës së enciklikës 鈥淩erum Novarum鈥�, 鈥減ër t鈥檌u përgjigjur një revolucioni tjetër industrial dhe zhvillimeve të Inteligjencës Artificiale, të cilat sjellin sfida të reja për mbrojtjen e dinjitetit njerëzor, drejtësisë dhe punës鈥�. Këto janë ndër fjalët e para të thëna nga Papa Leoni XVI, i cili shpjegoi kështu zgjedhjen e emrit dhe kujtoi trashëgiminë e doktrinës shoqërore të Kishës, në të cilën mund të vazhdojmë të mbështetemi për t'u bërë ballë sfidave të së ardhmes. Sidomos, zhvillimit të Inteligjencës Artificiale, me 鈥減otencialin e saj të jashtëzakonshëm鈥� dhe nevojën për 鈥減ërgjegjësi dhe aftësi shoshitjeje që këto mjete të orientohen në të mirë të të gjithëve, në mënyrë që të sjellin përfitime për njerëzimin鈥�, siç nënvizoi Ati i Shenjtë në takimin e tij të parë me gazetarët nga e gjithë bota.

Përhapja e Inteligjencës Artificiale gjeneruese në vitet e fundit, edhe për shkak të një përpjekjeje të përqendruar globale marketingu për të na bindur të gjithëve se ajo përfaqëson të ardhmen, e ka nxitur Kishën të vërë në dukje më fort impenjimin e saj etik si themel për punën kërkimore në fushën e teknologjisë. Fjalët e Papës së ri bëjnë pjesë në atë botëkuptim të përbashkët, që përfaqësohet mirë në Notën e fundit mbi marrëdhëniet ndërmjet Inteligjencës Artificiale dhe Inteligjencës Njerëzore 鈥淎ntiqua et Nova鈥�, nënshkruar nga dikasteret për Doktrinën e Fesë dhe për Kulturën dhe Edukimin.

Kisha mund të kontribuojë në përvijimin e së ardhmes së Inteligjencës Artificiale

Zhvillimi i Inteligjencës Artificiale lidhet me primatin e unicitetit dhe të dinjitetit të njeriut. Që në vitin 2007, Papa Benedikti XVI i pati paralajmëruar shkencëtarët, në Universitetin Papnor të Lateranit, se "jeta bashkëkohore favorizon një Inteligjencë Artificiale, gjithnjë e më tepër skllave të teknikave eksperimentale, duke harruar kështu se çdo shkencë duhet të mbrojë njeriun dhe të promovojë prirjen e tij drejt së mirës së vërtetë". Ajo kujtesë për rëndësinë e teknologjisë në mbrojtjen e njerëzimit dhe të së mirës së përbashkët ishte si busull, që orientoi, për gati dy dekada, të gjitha takimet dhe studimet në Vatikan mbi teknologjinë, nga të ashtuquajturat 鈥淏ig Data鈥� e deri te Inteligjenca Artificiale.

Duke dëshmuar kështu, edhe një herë, intuitën e Kishës në udhën e saj të përbashkët me njerëzimin përmes kulturës dhe ndryshimeve historike: pikërisht siç pati ndodhur edhe 500 vjet më parë, kur u krijua tipografia e parë e Vatikanit, pak pas zbulimit të Gutenbergut, ose kur u ngrit Radio Vatikani nga shpikësi i radios, Guglielmo Marconi, në vitin 1931. E, në kohë më të afërta, kur u realizua portali 鈥渧atican.va鈥�, në vitin 1994, në kohën e fillimeve të internetit. Edhe atëherë, Kisha kërkonte mënyra të reja për të ungjillëzuar dhe për të ecur me njerëzimin.

Duke u rikthyer te revolucioni i IA-së, i krahasuar tashmë me revolucionin industrial të fundshekullit XIX e duke marrë parasysh punën e jashtëzakonshme të Akademive Papnore, gjatë dekadave të fundit, mund të dallojmë tre fjalime të rëndësishme të mbajtura nga Papa Françesku, ku përfshihen të gjitha temat që lidhen me IA-në. Që nga mesazhi për Ditën Botërore të Paqes 2024, titulluar 鈥淚nteligjenca dhe Paqja鈥� e deri te reflektimi për Ditën Botërore të Komunikimit të vitit të kaluar - 鈥淚nteligjenca Artificiale dhe Urtia e Zemrës: për një komunikim plotësisht njerëzor鈥�, me pyetjen qendrore: 鈥淪i mund të mbetemi plotësisht njerëzorë dhe ta orientojmë ndryshimin kulturor epokal drejt së mirës鈥�?

I treti, por jo më pak i rëndësishmi, ishte fjalimi i mbajtur në G7-ën e Borgo Egnazia, ku për herë të parë u ftua të merrte pjesë një Papë. Filli i përbashkët, që përshkon këto reflektime, është sigurisht përgjegjësia për ta drejtuar zhvillimin e Inteligjencës Artificiale, e cila, nëse nuk mbruhet me etikë, sjell rreziqe të mëdha. Nga 鈥渒riza në rritje e së vërtetës në debatin publik鈥� te amplifikimi i pabarazive globale dhe te theksimi i 鈥渒ulturës së hedhurinave鈥�: Inteligjenca Artificiale nuk është ndonjë kërcënim i largët si kërcënimi i armëve bërthamore, ajo tashmë po e transformon aktivisht shoqërinë. Vendet e G7-ës, të cilëve iu drejtua Fançesku në Borgo Egnazia, po përdorin algoritme të Inteligjencës Artificiale që censurojnë, gjurmojnë identitetet dhe kriminalizojnë. Madje, po prodhohen edhe armë, që shfrytëzojnë Inteligjencën Artificiale.

Në mënyrë të ngjashme, sistemet e njohjes së fytyrës, që përdoren aktualisht nga policia në aeroporte dhe në kufij të tjerë, kanë si pasojë shndërrimin e njerëzve në identitete dixhitale, duke çuar në arrestime dhe identifikime të rreme. Pastaj, vijnë halucinacionet - gabimet dhe informacionet e rreme, që sistemet e IA-së i paraqesin si të vërteta - të cilat vazhdojnë të ekzistojnë në të gjitha zgjidhjet e IA-së gjeneruese. E, më tej, kemi sfidën e madhe të të ashtuquajturave 鈥渄eepfakes鈥�, imazhe dhe video të gjeneruara me IA, që tregojnë njerëz, të cilët bëjnë gjëra që nuk i kanë bërë vërtet dhe që mund të cënojnë dinjitetin njerëzor. Si mund t鈥檌 luftojnë këto probleme udhëheqësit botërorë? Përballë zëvendësimit të krijimtarisë njerëzore me Inteligjencën Artificiale, gjë që çon në plagjiaturë, censurë dhe çinformim, është e qartë se do të donim t鈥檌 shmangnim aspektet negative të përdorimit të saj e të promovojmë ato pozitive.

Ka gjithmonë e më tepër nevojë për këshilla konkrete që të arrihen këto qëllime. Edhe pse nuk mund t鈥檜 impononte norma kompanive të mëdha të teknologjisë, Papa Françesku dha shembuj të përdorimit të përgjegjshëm të teknologjisë dhe sinjalizoi rastet e dështimit të saj. Duke u treguar profetik në shpresat e tij konkrete për një të ardhme teknologjike, nxiti veprime të shpejta dhe vendimtare për ta vënë atë në binarët e duhur. Tani që këto themele teologjike janë hedhur, shumë studiues dhe shkencëtarë, që punojnë në fushën e Inteligjencës Artificiale, presin që Papa Leoni XIV t'u rikthehet këtyre problemeve, duke i ftuar qeveritë dhe kompanitë të ndërmarrin veprime konkrete. Për të konfirmuar kështu rolin profetik të Kishës në shpresën e saj për të ardhmen, por edhe për të tërhequr vëmendjen ndaj të këqijave të së tashmes.