Biblioteka Apostolska i Archiwum Apostolskie
Amedeo Lomonaco – Watykan
To cisza, która jest pamięcią, skarbnicą wiedzy, tęsknotą za nieskończonością. Takie wrażenia towarzyszą odwiedzającym Apostolską Bibliotekę Watykańską oraz Apostolskie Archiwum Watykańskie – instytucje, które patrzą w przyszłość, otwierają się na technologię, zachowując i szanując starożytne świadectwa tradycji Kościoła.
Już w 1600 roku, za pontyfikatu Pawła V, doszło do rozdzielenia tych instytucji: Biblioteki jako „instytucji przechowywania i badań” oraz Archiwum, które prowadzi działalność zwaną „intelektualnym miłosierdziem”, ponieważ dzieli się swoim dziedzictwem z naukowcami z całego świata.
Archiwistą i Bibliotekarzem Świętego Kościoła Rzymskiego jest obecnie abp Giovanni Cesare Pagazzi.
Apostolska Biblioteka Watykańska
Apostolska Biblioteka Watykańska, instytucja powstała w rozkwicie Renesansu, która dziś stawia czoła współczesnym wyzwaniom. W XV wieku papież Mikołaj V postanowił, że łacińskie, greckie i hebrajskie kodeksy powinny zostać udostępnione do wglądu i lektury dla uczonych.
15 czerwca 1475 roku, za pontyfikatu Sykstusa IV, ogłoszono bullę Ad decorem militantis Ecclesiae (Dla ozdoby Kościoła walczącego i szerzenia wiary).
Od samych początków charakterystyczne cechy i cele Apostolskiej Biblioteki Watykańskiej są związane z bezcennym dziedzictwem, które – jak przypomniał papież Paweł VI w 1975 roku – ma być udostępniane naukowcom na różnych etapach: w trakcie konsultacji, lektury, porównywania źródeł i końcowej syntezy.
Nie chodzi tu tylko o fizyczne otwarcie pomieszczeń czy tekstów, ale – jak podkreślał papież Montini – o „otwarcie kulturowe”, które staje się możliwe tylko wtedy, gdy wiedza jest zachowywana i przekazywana.
Dostęp do Biblioteki
Apostolska Biblioteka Watykańska specjalizuje się w dziedzinach filologicznych i historycznych, a także – retrospektywnie – w dziedzinach teologicznych, prawnych i naukowych.
Jako „wybitne narzędzie Kościoła dla rozwoju i upowszechniania kultury, wspierającym działalność Stolicy Apostolskiej”, Biblioteka ma zadanie „gromadzenia i przechowywania bardzo bogatego dziedzictwa nauki i sztuki oraz udostępniania go uczonym poszukującym prawdy”.
Z woli papieża Biblioteka jest otwarta dla wykwalifikowanych badaczy i naukowców, bez względu na religię, pochodzenie i kulturę, w szczególności dla wykładowców i badaczy uniwersyteckich oraz instytutów studiów wyższych, jak również dla innych osób, zajmujących się nauką.
Co roku Biblioteka przyjmuje około 6000 badaczy i naukowców.
Apostolskie Archiwum Watykańskie
Ponad 1000 lat historii na 85 kilometrach półek - Apostolskie Archiwum Watykańskie, od 40 lat służące Stolicy Apostolskiej, jest jednym z najważniejszych i najsłynniejszych ośrodków badań historycznych na świecie. Jest to miejsce przechowywania bezcennych skarbów: miliony dokumentów i pergaminów są udostępniane badaczom każdej narodowości, bez względu na wyznawaną wiarę.
Obecna nazwa „Apostolskie Archiwum Watykańskie” pochodzi z czasów jego założenia z inicjatywy papieża Pawła V.
Od połowy XVII wieku jednak utrwaliła się nazwa „Tajne Archiwum Watykańskie” (Archivio Segreto Vaticano, czasem także Archivio Segreto Apostolico Vaticano), która podkreślała szczególny charakter tej instytucji: dokumenty archiwalne różnych urzędów Kurii Rzymskiej zostały zgromadzone w jednym miejscu. Łaciński przymiotnik secretum (od secernere – oddzielać, wyodrębniać, zastrzegać) określał archiwum założone przez Pawła V jako oddzielone od innych i zastrzeżone do użytku papieża i jego urzędników.
Ta nazwa była oficjalna aż do 22 października 2019 roku, kiedy papież Franciszek, w liście apostolskim w formie motu proprio zatytułowanym L’esperienza storica, przywrócił dawną nazwę: „Apostolskie Archiwum Watykańskie”.
Działalność Archiwum Apostolskiego
Zasób dokumentów przechowywany w rozległych magazynach Archiwum obejmuje okres około dwunastu wieków (VIII–XX w.), zawiera ponad 600 zespołów archiwalnych i zajmuje 85 kilometrów bieżących półek, umieszczonych m.in. w Bunkrze – dwupoziomowym pomieszczeniu wydrążonym pod Cortile della Pigna w Muzeach Watykańskich.
Od czasu, gdy papież Leon XIII w 1881 roku otworzył Archiwum dla badaczy, instytucja ta stała się jednym z najważniejszych ośrodków badań historycznych na świecie.
Zgodnie z praktyką, obowiązującą od 1924 roku, papież udziela dostępu do dokumentów według pontyfikatów: obecnie granicą chronologiczną jest koniec pontyfikatu Piusa XII (październik 1958 roku).
Działalność Archiwum Apostolskiego Watykańskiego koncentruje się na dwóch głównych kierunkach: ochronie zasobu dokumentacyjnego, poprzez zapewnienie warunków konserwacji, chroniących jego integralność oraz upowszechnianiu tego zasobu, jako pamięci historycznej działalności Kościoła na przestrzeni tysiącleci.
Miłość Stolicy Apostolskiej do kultury
Nadążać za duchem czasu, jednocześnie strzegąc wielowiekowego dziedzictwa i służyć Kościołowi, to jedne z głównych wyzwań, które w nowy sposób – lecz w duchu tradycji – podejmują Biblioteka Apostolska i Archiwum Apostolskie.
Instytucje te wyrażają również Stolicy Apostolskiej do kultury. Nie chodzi jedynie o ochronę wiedzy, ale o to, by była ona płodna, to znaczy zdolna do przemiany w narzędzie rozwoju człowieka i budowania pokoju.
Dziękujemy, że przeczytałaś/eś ten artykuł. Jeśli chcesz być na bieżąco zapraszamy do zapisania się na newsletter klikając tutaj.
