Papie? o potrzebie dyplomacji nadziei: bez prawdy i sprawiedliwo?ci nie ma pokoju
Beata Zaj?czkowska ¨C Watykan
Z powodu przezi?bienia Ojca ?wi?tego, bardzo obszerne papieskie przemówienie, które trwa?o prawie godzin?, odczyta? ks. Filippo Ciampanelli z Dykasterii ds. Ko?cio?ów Wschodnich.Franciszek przypomnia? w nim o trwaj?cym w ca?ym Ko?ciele Jubileuszu, który ma pomóc na nowo odkry? nadziej?. Zwracaj?c si? do ambasadorów, wskaza?, ?e ?do tego powo?ani s? wszyscy, którzy s?u?? dobru wspólnemu i realizuj? t? wznios?? form? mi?o?ci, jak? jest polityka¡±. Zaznaczy?, ?e ?niestety, rozpoczynamy ten rok, w momencie, gdy ?wiat jest rozdarty przez liczne konflikty, du?e i ma?e, mniej lub bardziej znane, a tak?e przez wznowienie haniebnych aktów terroru. Mamy do czynienia ze spo?ecze¨½stwami coraz bardziej spolaryzowanymi, w których panuje ogólne poczucie l?ku i nieufno?ci wobec bli?niego oraz co do przysz?o?ci¡±.
Zamiast konfrontacji logika spotkania
Papie? zauwa?y?, ?e klimat braku bezpiecze¨½stwa pobudza do wznoszenia nowych barier i wytyczania nowych granic, podczas gdy te stare trwaj? niewzruszenie, dziel?c m.in. Cypr i Pó?wysep Korea¨½ski. ?Wspó?czesne granice usi?uj? by? liniami demarkacyjnymi to?samo?ci, gdzie ró?norodno?? jest powodem nieufno?ci, braku zaufania i strachu¡± ¨C podkre?li? papie?. Wyrazi? pragnienie, by ?Jubileusz by? dla wszystkich, zarówno chrze?cijan, jak i niechrze?cijan, okazj? do przemy?lenia na nowo relacji, które ??cz? nas jako ludzi i wspólnoty polityczne; aby przezwyci??y? logik? konfrontacji i przyj?? logik? spotkania; aby czas, który nas czeka, nie zasta? nas jako zrozpaczonych tu?aczy, ale pielgrzymów nadziei, to znaczy osoby i wspólnoty w drodze, zaanga?owane w budowanie pokojowej przysz?o?ci¡±. Ojciec ?wi?ty podkre?li?, ?e w obliczu coraz bardziej realnej gro?by wojny ?wiatowej, powo?aniem dyplomacji jest wspieranie dialogu ze wszystkimi, w tym z rozmówcami uwa?anymi za szczególnie ?niewygodnych¡±, lub tymi, których nie uwa?a si? jako uprawnionych do negocjacji: ?Jest to jedyny sposób na rozerwanie ?a¨½cuchów nienawi?ci i zemsty, które wi?zi?, oraz na rozbrojenie «?adunków wybuchowych» ludzkiego egoizmu, pychy i arogancji, b?d?cych korzeniem wszelkiej destrukcyjnej woli prowadzenia wojen¡±.
Dyplomacja nadziei
W swoim wyst?pieniu Franciszek nakre?li? najwa?niejsze cechy dyplomacji nadziei, przypominaj?c, ?e ?wszyscy jeste?my wezwani, by sta? si? jej zwiastunami, aby g?ste chmury wojny zosta?y rozproszone przez ?wie?y powiew pokoju¡±. Wskaza? obowi?zki, o których powinien pami?ta? ka?dy przywódca polityczny, wype?niaj?c swoje zadania. Powinny by? one ukierunkowane na budowanie dobra wspólnego i integralny rozwój osoby ludzkiej. Papie? zauwa?y?, ?e ?nigdy wcze?niej ludzko?? nie do?wiadczy?a takiego post?pu, rozwoju i bogactwa, i by? mo?e nigdy wcze?niej, jak dzi?, nie znalaz?a si? tak samotna i zagubiona¡±. Podkre?li?, ?e w?ród wielu nieszcz??? naszych czasów ?istnieje pilna potrzeba otrzymania radosnej nowiny. Nowiny, któr? w perspektywie chrze?cija¨½skiej, Bóg oferuje nam w noc Bo?ego Narodzenia! Jednak ka?dy ¨C nawet niewierz?cy ¨C mo?e sta? si? zwiastunem nowiny o nadziei i prawdzie¡±.
Papie? przypomnia? o znaczeniu obiektywnej prawdy w ?yciu ludzi i spo?ecze¨½stw w czasach, gdy ?zaprzeczanie oczywistym prawdom wydaje si? mie? przewag?¡±. Wskaza? na nadu?ycia, jakich mog? si? w tym wzgl?dzie dopuszcza? nowoczesne ?rodki komunikacji i sztuczna inteligencja, przyczyniaj?c si? do polaryzacji i manipulowania ?wiadomo?ci? w celach gospodarczych, politycznych i ideologicznych. ?Ta destabilizacja grozi podwa?eniem porz?dku warto?ci, nieod??cznie zwi?zanego z tworzeniem relacji, edukacj? i przekazywaniem obyczajów spo?ecznych. Tymczasem to rodzice musz? pozosta? g?ównymi przekazicielami kultury, na rzecz których rz?dy powinny ograniczy? si? do roli wspieraj?cej ich obowi?zki edukacyjne¡± ¨C podkre?li? papie?. Doda?, ?e dyplomacja nadziei jest przede wszystkim dyplomacj? prawdy: ?Komunikacja, dialog i zaanga?owanie na rzecz wspólnego dobra wymagaj? zaufania i stosowania wspólnego j?zyka. Jest to szczególnie wa?ne w sferze dyplomatycznej, zw?aszcza w kontek?cie multilateralnym¡±.
Prawda remedium na cancel culture
Papie? wskaza? na niepokoj?ce próby instrumentalizacji dokumentów multilateralnych ¨C poprzez zmienianie znaczenia terminów lub jednostronn? reinterpretacj? tre?ci traktatów dotycz?cych praw cz?owieka ¨C w celu forsowania ideologii dziel?cych, które depcz? warto?ci i wiar? narodów. ?Mamy wówczas do czynienia z prawdziw? kolonizacj? ideologiczn?, która, wed?ug programów starannie zaplanowanych przy stoliku, próbuje wykorzeni? tradycje, histori? i wi?zi religijne narodów. Chodzi tutaj o mentalno??, która, zak?adaj?c, ?e przezwyci??y?a to, co sama uwa?a za «mroczne karty historii», przygotowuje miejsce dla cancel culture (kultury uniewa?niania); nie toleruje ró?nic i koncentruje si? na prawach jednostek, zaniedbuj?c obowi?zki wobec innych, zw?aszcza najs?abszych i najbardziej wra?liwych¡± ¨C zauwa?y? papie?. Wskaza?, ?e w tym kontek?cie niedopuszczalne jest mówienie o tak zwanym ?prawie do aborcji¡±, które jest sprzeczne z prawami cz?owieka, w szczególno?ci z prawem do ?ycia. ?Ca?e ?ycie musi by? chronione, w ka?dym jego momencie, od pocz?cia do naturalnej ?mierci, poniewa? ?adne dziecko nie jest pomy?k? ani nie jest winne tego, ?e istnieje, tak jak ?adna osoba starsza lub chora nie mo?e by? pozbawiona nadziei i odrzucona¡± ¨C podkre?li? Ojciec ?wi?ty w przemówieniu do korpusu dyplomatycznego. Wskaza? te? na konieczno?? reformy instytucji multilateralnych, z których wi?kszo?? powsta?a pod koniec II wojny ?wiatowej, a które dzi? wydaj? si? ju? nie by? w stanie zagwarantowa? pokoju i stabilno?ci, walki z g?odem oraz rozwoju, dla których zosta?y stworzone, ani naprawd? skutecznie reagowa? na nowe wyzwania XXI wieku, takie jak zagadnienia ?rodowiskowe, zdrowia publicznego, kwestie kulturowe i spo?eczne, a tak?e wyzwania zwi?zane ze sztuczn? inteligencj?.
Opatrywa? rany serc z?amanych
Franciszek wskaza?, ?e dyplomacja nadziei jest równie? dyplomacj? przebaczenia, zdoln?, w czasach pe?nych otwartych lub ukrytych konfliktów, do ponownego naprawienia relacji rozdartych nienawi?ci? i przemoc?, a tym samym opatrywania ran z?amanych serc zbyt wielu ofiar. ?Moim ?yczeniem na ten rok 2025 jest, aby ca?a wspólnota mi?dzynarodowa przede wszystkim pracowa?a nad zako¨½czeniem wojny, która od prawie trzech lat wykrwawia udr?czon? Ukrain? i która poch?on??a ogromn? liczb? ofiar, w tym wielu cywilów. Na horyzoncie pojawi?y si? pewne oznaki napawaj?ce otuch?, ale nadal potrzeba wiele pracy, aby zbudowa? warunki dla sprawiedliwego i trwa?ego pokoju, oraz by uleczy? rany zadane przez agresj?¡± - podkre?li? Ojciec ?wi?ty. Ponowi? apel o zawieszenie broni i uwolnienie izraelskich zak?adników w Gazie, gdzie, jak wskaza?, panuje bardzo powa?na i niegodziwa sytuacja humanitarna. ?Prosz?, aby ludno?? palesty¨½ska otrzyma?a wszelk? niezb?dn? pomoc. Chcia?bym, aby Izraelczycy i Palesty¨½czycy mogli odbudowa? mosty dialogu i wzajemnego zaufania, zaczynaj?c od najm?odszych, tak aby przysz?e pokolenia mog?y ?y? obok siebie w obu pa¨½stwach, w pokoju i bezpiecze¨½stwie, a Jerozolima mog?a by? «miastem spotkania», w którym chrze?cijanie, ?ydzi i muzu?manie mogliby ?y? wspólnie w zgodzie i szacunku¡± ¨C podkre?li? Franciszek. Zauwa?y?, ?e ?nie mo?emy podda? si? idei, i? wrogo?? i nienawi?? mi?dzy narodami mia?yby wzi?? gór?¡±.
Papie? zauwa?y?, ?e wojna jest podsycana przez nieustanne rozprzestrzenianie si? coraz bardziej wyrafinowanej i niszczycielskiej broni. Ponowi? apel, aby ?z pieni?dzy wykorzystywanych na bro¨½ i inne wydatki wojskowe, stworzy? ?wiatowy Fundusz na rzecz ostatecznego wyeliminowania g?odu i rozwój krajów najubo?szych, aby ich mieszka¨½cy nie uciekali si? do przemocy lub rozwi?za¨½ podst?pnych i nie byli zmuszani do opuszczania swoich krajów w poszukiwaniu bardziej godnego ?ycia¡±. Przypominaj?c, ?e wojna zawsze jest pora?k?, Franciszek podkre?li?, i? ?wci?ganie w ni? ludno?ci cywilnej, zw?aszcza dzieci, oraz niszczenie infrastruktury jest nie tylko kl?sk?, ale jest równoznaczne z przyzwoleniem, aby mi?dzy dwoma walcz?cymi stronami jedynym zwyci?zc? by?o z?o¡±. ?Nie mo?emy w ?adnym przypadku godzi? si? na bombardowanie ludno?ci cywilnej lub atakowanie infrastruktury niezb?dnej do jej przetrwania. Nie mo?emy godzi? si? na widok dzieci zamarzaj?cych na ?mier? z powodu zniszczenia szpitali lub uderzenia w sie? energetyczn? kraju¡± ¨C wskaza? papie?, podkre?laj?c ze smutkiem, ?e cho? ca?a wspólnota mi?dzynarodowa zdaje si? zgadza? co do poszanowania mi?dzynarodowego prawa humanitarnego, to jednak brak jego pe?nego i konkretnego wdro?enia rodzi pytania. ?Je?li zapomnieli?my o tym, co le?y u samych podstaw naszej egzystencji, o ?wi?to?ci ?ycia, o zasadach, które kieruj? ?wiatem, jak mo?emy my?le?, ?e to prawo b?dzie skuteczne? Potrzebne jest ponowne odkrycie tych warto?ci oraz to, by ukonkretnia?y si? w nakazach spo?ecznego sumienia, tak aby zasada humanitaryzmu by?a rzeczywi?cie podstaw? dzia?ania¡± ¨C zauwa?y? Franciszek. Wyrazi? nadziej?, ?e ten Rok Jubileuszowy b?dzie sprzyjaj?cym czasem, w którym wspólnota mi?dzynarodowa podejmie aktywne kroki, tak aby nienaruszalne prawa cz?owieka nie by?y ?amane ze wzgl?dów militarnych. W tym kontek?cie wezwa? do dalszych dzia?a¨½, uniemo?liwiaj?cej naruszanie mi?dzynarodowego prawa humanitarnego.
Bez wolno?ci religijnej nie ma pokoju
Papie? przypomnia? o wci?? zbyt wielu otwartych teatrach wojny. Wymieni? m.in. konflikty trwaj?ce na kontynencie afryka¨½skim, zw?aszcza w Sudanie, w krajach Sahelu, Rogu Afryki, Mozambiku i wschodnich regionach Demokratycznej Republiki Konga. Mówi? te? o dramacie Mjanmy, Haiti, Wenezueli, Kolumbii i Boliwii. Nawi?zuj?c do trudnej sytuacji w Nikaragui, gdzie podejmowane s? dzia?ania przeciwko ludziom i instytucjom Ko?cio?a, wyrazi? nadziej?, ?e ?wszystkim zostan? odpowiednio zapewnione wolno?? religijna i inne fundamentalne prawa¡±. W swym wyst?pieniu papie? podkre?li?, ?e ?nie ma prawdziwego pokoju, je?li wolno?? religijna nie jest równie? zagwarantowana, co oznacza poszanowanie dla sumienia jednostek i mo?liwo?? publicznego wyra?ania swojej wiary i przynale?no?ci do wspólnoty¡±. W tym kontek?cie pot?pi? rosn?ce przejawy antysemityzmu, które dotykaj? coraz wi?kszej liczby wspólnot ?ydowskich na ca?ym ?wiecie. Franciszek odniós? si? te? do
licznych prze?ladowa¨½ ró?nych wspólnot chrze?cija¨½skich, których cz?sto dopuszczaj? si? grupy terrorystyczne, zw?aszcza w Afryce i Azji; ani te? bardziej ?delikatnych¡± form ograniczania wolno?ci religijnej, wyst?puj?cych w Europie, gdzie mno?? si? normy prawne i praktyki administracyjne, które ?ograniczaj? lub faktycznie znosz? prawa, które formalnie Konstytucje przyznaj? poszczególnym wierz?cym i grupom wyznaniowym¡±.
?Chcia?bym powtórzy?, ?e wolno?? religijna stanowi «zdobycz kultury politycznej i prawnej», poniewa? kiedy jest ona «uznawana, godno?? osoby ludzkiej jest szanowana u podstaw, a etos oraz instytucje narodów umacniaj? si?»¡± ¨C zauwa?y? papie?. Wskaza?, ?e chrze?cijanie mog? i pragn? aktywnie wnosi? swój wk?ad w budowanie spo?ecze¨½stw, w których ?yj?. Nawet tam, gdzie nie stanowi? wi?kszo?ci w spo?ecze¨½stwie, s? pe?noprawnymi obywatelami. Papie? wyrazi? pragnienie, by ?wspólnota mi?dzynarodowa pomog?a Syrii sta? si? krajem pokojowego wspó?istnienia, w którym wszyscy Syryjczycy, w tym chrze?cija¨½ska cz??? spo?ecze¨½stwa, mogliby czu? si? pe?noprawnymi obywatelami i uczestniczy? we wspólnym dobru tego drogiego pa¨½stwa¡±. W podobnym duchu wypowiedzia? si? na temat sytuacji w Libanie, zach?caj?c, by wszyscy Liba¨½czycy pracowali nad tym, aby oblicze Kraju Cedrów nigdy nie zosta?o oszpecone przez podzia?y, ale aby zawsze promieniowa?o ?wspólnym ?yciem¡±, i aby Liban pozosta? krajem-przes?aniem wspó?istnienia i pokoju.
G?osi? je¨½com wyzwolenie
W swym wyst?pieniu Franciszek podkre?li?, ?e dwa tysi?ce lat chrze?cija¨½stwa przyczyni?o si? do wyeliminowania niewolnictwa z wszelkich systemów prawnych. Niemniej jednak, jak doda?, wci?? istniej? ró?ne formy zniewolenia. ?Zbyt wiele osób ?yje jako niewolnicy swojej pracy, przekszta?conej ze ?rodka w cel swojego ?ycia. Cz?sto s? one zniewolone nieludzkimi warunkami pracy, pod wzgl?dem bezpiecze¨½stwa, godzin pracy i wynagrodzenia¡± ¨C wskaza? papie?. Nawi?za? te? do niewoli, jak? jest uzale?nienie od narkotyków. Wspomnia? o najbardziej przera?aj?cym z niewolnictw, za którym stoj? handlarze lud?mi. ?Osoby pozbawione skrupu?ów, wykorzystuj?ce potrzeby tysi?cy osób uciekaj?cych przed wojnami, g?odem, prze?ladowaniami lub skutkami zmian klimatycznych i poszukuj?cych bezpiecznego miejsca do ?ycia. Dyplomacja nadziei to dyplomacja wolno?ci, która wymaga wspólnego zaanga?owania wspólnoty mi?dzynarodowej w celu wyeliminowania tego haniebnego procederu handlowego¡± ¨C podkre?li? papie?. Wskaza?, ?e nale?y zatroszczy? si? o ofiary tego handlu, którymi s? sami migranci, ?zmuszeni do przemierzania pieszo tysi?cy kilometrów w Ameryce ?rodkowej lub na Saharze, albo do przeprawy przez Morze ?ródziemne lub Kana? La Manche w przepe?nionych prowizorycznych ?odziach, tylko po to, by ich zawrócono lub by znale?? si? nielegalnie w obcym kraju¡±. Franciszek zauwa?y?, ?e zbyt ?atwo zapominamy, i? mamy do czynienia z lud?mi, których nale?y przyjmowa?, chroni?, promowa? i integrowa?. ?Z wielkim przera?eniem zauwa?am, ?e migracja nadal jest spowita ciemn? chmur? nieufno?ci, zamiast by? postrzegana jako ?ród?o wzrostu¡± ¨C zauwa?y? i doda?: ?Kwesti? kluczow? jest tak?e zaj?cie si? pierwotnymi przyczynami przemieszczania si?, tak aby opuszczenie domu w poszukiwaniu innego by?o wyborem, a nie «konieczno?ci? w celu przetrwania»¡±.
Niech nasze czasy odnajd? pokój
Papie? podkre?li?, dyplomacja nadziei jest dyplomacj? sprawiedliwo?ci, bez której nie mo?e by? pokoju. ?Rok Jubileuszowy to czas sprzyjaj?cy zaprowadzaniu sprawiedliwo?ci, umarzaniu d?ugów i z?agodzeniu wi??niom wyroków. Nie ma jednak d?ugu, który pozwala?by komukolwiek, w tym pa¨½stwu, za??da? ?ycia innej osoby. W zwi?zku z tym ponawiam mój apel o zniesienie kary ?mierci we wszystkich krajach, poniewa? nie znajduje ona obecnie ?adnego uzasadnienia jako instrument zdolny do przywrócenia sprawiedliwo?ci¡± ¨C zach?ca? Franciszek. W kontek?cie d?ugu ekologicznego wskaza?, ?e ?wa?ne jest znalezienie skutecznych sposobów przekszta?cenia zad?u?enia zewn?trznego krajów ubogich w skuteczne, kreatywne i odpowiedzialne dzia?ania polityczne i programy integralnego rozwoju cz?owieka¡±. Papie? podkre?li?, ?e Stolica Apostolska jest gotowa towarzyszy? temu procesowi, wiedz?c, ?e nie ma granic ani barier, politycznych lub spo?ecznych, za którymi mo?na si? ukry?.
Swe przes?anie do ambasadorów z ca?ego ?wiata Ojciec ?wi?ty zako¨½czy? przypomnieniem, ?e w perspektywie chrze?cija¨½skiej Jubileusz jest czasem ?aski: ?Jak?e chcia?bym, aby ten rok 2025 by? naprawd? rokiem ?aski, bogatym w prawd?, przebaczenie, wolno??, sprawiedliwo?? i pokój! «Nadzieja jest obecna w sercu ka?dego cz?owieka jako pragnienie i oczekiwanie dobra», a ka?dy z nas jest powo?any do tego, aby sprawi?, by rozkwita?a wokó? nas. To jest moje najserdeczniejsze ?yczenie dla was wszystkich, drodzy ambasadorzy, dla waszych rodzin, dla rz?dów i narodów, które reprezentujecie: niech nadzieja rozkwitnie w naszych sercach i niech nasze czasy odnajd? pokój, którego tak bardzo pragn?¡±.
Dzi?kujemy, ?e przeczyta?a?/e? ten artyku?. Je?li chcesz by? na bie??co zapraszamy do zapisania si? na newsletter klikaj?c tutaj.