«Սահմաններից այն կողմ» - Դիանա Աբգար. առաջին կին դիւանագէտը
Դիանա Աբգարը, ծնուել է 1859 թուականի հոկտեմբերի 12-ին, Ռանգունում, Բիրմա (ներկայիս Յանգոն, Մյանմա), հայ ռահվիրայ դիւանագէտ, հեղինակ և մարդասեր։ Նա 20-րդ դարի առաջին կին դիւանագէտներից մեկն է, և նրա կեանքն ու աշխատանքը մնայուն ազդեցութիւն թողեցին հայոց պատմութեան և միջազգային յարաբերութիւնների վրայ:
Աբգարը ծնուել է Բիրմայում բարեկեցիկ հայ ընտանիքում, որտեղ նրա հայրը յաջողակ գործարար էր։ Նա ստացել է համապարփակ կրթութիւն, որն այն ժամանակ հազուադէպ էր կանանց համար՝ նպաստելով նրա ինտելեկտուալ զարգացմանը և զինելով նրան այն հմտութիւններով, որոնք հետագայում կսահմանէին նրա փայլուն կարիերան: Հայազգի Միքայէլ Աբգարեանի հետ ամուսնանալուց յետոյ 1890-ականներին նա տեղափոխուեց Ճապոնիա, որտեղ ամուսնու մահից յետոյ շարունակեց բիզնեսը:
Ապրելով Ճապոնիայում՝ Դիանա Աբգարը խորապէս ներգրաւուեց հայ համայնքի և մարդասիրական գործունութիւն մէջ, մասնաւորապէս՝ ի պատասխան 1915 թուականի Հայոց ցեղասպանութեան: Նա անխոնջ աշխատում էր օգնելու Օսմանեան կայսրութեան վայրագութիւններից փախած հայ փախստականներին՝ ապահովելով նրանց ապաստան, սնունդ և օգնութիւն վերաբնակեցման հարցում։
Նրա մարդասիրական աշխատանքը գրաւեց նորաստեղծ Հայաստանի Հանրապետութեան ուշադրութիւնը և 1919 թուականին նշանակուեց Ճապոնիայում Հայաստանի պատուաւոր հիւպատոս։ Այս նշանակումը նրան դարձրեց աշխարհի առաջին կին դիւանագէտներից մէկը, ինչը ուշագրաւ ձեռքբերում էր՝ հաշուի առնելով դարաշրջանի գերակշռող գենդերային նորմերը: Իր դերում նա վճռորոշ դեր խաղաց Հայաստանի և Ճապոնիայի միջև դիւանագիտական յարաբերութիւնների հաստատման, հայկական շահերի պաշտպանութեան և փախստականներին իր աջակցութիւնը շարունակելու գործում:
Դիանա Աբգարը իր դիւանագիտական և մարդասիրական գործունութեան հետ մէկտեղ բեղուն գրող էր։ Նա մի քանի գրքերի և յօդուածների հեղինակ է, որոնք կենտրոնացած են հայերի ծանր վիճակի, միջազգային քաղաքականութեան և գլոբալ խաղաղութեան և փոխ ըմբռնման անհրաժեշտութեան վրայ: Նրա աշխատանքները, ինչպիսիք են «Խաղաղութեան հիմնահարցեր» և «Հազար ու մի պատմութիւններ», իւրայատուկ հեռանկար են տալիս 20-րդ դարի սկզբի աշխարհաքաղաքականութեան և ճանաչման և արդարութեան համար հայոց պայքարի վերաբերեալ:
Աբգարի գրուածքներին բնորոշ էր յստակութիւնը, կրքոտութիւնը, բարոյական համոզմունքը։ Նա օգտագործեց իր գրական տաղանդը՝ միջազգային ուշադրութիւնը հրաւիրելու հայկական հարցի վրայ՝ պնդելով հայկական տառապանքների ճանաչման և ապագայ վայրագութիւնները կանխելու համար համաշխարհային համագործակցութեան անհրաժեշտութեան մասին: Նրա շահերի պաշտպանութիւնը տարածւում էր նրա գրածից դուրս, քանի որ նա համագործակցում էր դիւանագէտների, պետական պաշտօնեաների և համախոհ մարդասերների հետ՝ աջակցելու Հայաստանին:
Դիանա Աբգարի ժառանգութիւնը բազմակողմանի է. որպէս դիւանագէտ՝ նա նոր հիմքեր բացեց կանանց համար միջազգային յարաբերութիւններում՝ ցոյց տալով, որ նուիրուածութիւնն ու իրաւասութիւնը կարող են յաղթահարել դարաշրջանի գենդերային խոչընդոտները: Նրա մարդասիրական ջանքերը փրկեցին անթիւ կեանքեր՝ փրկութիւն ապահովելով նրանց, ովքեր կորցրել էին ամեն ինչ: Որպէս գրող և փաստաբան, նա ձևակերպեց խաղաղութեան և արդարութեան տեսլականը, որը արդիական է մնում այսօր:
Ամփոփելով, Դիանա Աբգարի կեանքը վկայում է կարեկցանքի, տոկունութեան և մարդասիրական սկզբունքներին նուիրուածութեան ուժի մասին: Նրա նուաճումները դիւանագիտութեան մէջ, փախստականներին օգնելու նրա ջանքերը և նրա գրական ներդրումները շարունակում են ոգեշնչել և արձագանքել՝ ընդգծելով պատմութեան մէջ նրա նշանակալի տեղը՝ որպէս արդարութեան հետախուզող և ջատագով:
Շնորհակալութիւն յօդուածը ընթերցելուն համար։ Եթէ կը փափաքիս թարմ լուրեր ստանալ կը հրաւիրենք բաժանորդագրուիլ մեր լրաթերթին` սեղմելով այստեղ