Ватыканскія музеі: завершана рэстаўрацыя Залы Канстанціна
Аляксандр Панчанка - Vatican News
Маштабны рэстаўрацыйны праект выявіў новыя дэталі апошняй вялікай манументальнай працы Рафаэля і яго вучняў, а таксама нечаканыя тэхнічныя адкрыцці.
Зала Канстанціна – сапраўдны палімпсест рымскага жывапісу XVI стагоддзя. Яе сцены ўпрыгожваліся больш за шэсцьдзесят гадоў мастакамі розных пакаленняў пры пяці Пантыфіках – ад Льва X да Сікста V. Аналагічна працэсу стварэння шэдэўра, рэстаўрацыя праходзіла пад кіраўніцтвам розных спецыялістаў, што ўзбагаціла даследчыцкі працэс і дазволіла выявіць нечаканыя аспекты мастацкай тэхнікі Рафаэля.
Рафаэль пачаў дэкаратыўнае афармленне залы ў 1519 годзе разам са сваімі вучнямі – Джуліа Рамана і Джавані Франчэска Пенні. Найбольш значнае адкрыццё падчас рэстаўрацыі – унікальная тэхніка жывапісу. Як вядома, італьянскі мастак выкарыстаў алейную фарбу для стварэння фігур алегорый Ветлівасці (Comitas) і Справядлівасці (Iustitia). Гэта адзіныя выявы ў Зале, напісаныя алеем на каніфольнай аснове, якая наносілася на сцяну гарачай і замацоўвалася цвікамі.
Такі падыход стаў унікальным эксперыментам Рафаэля, які, магчыма, натхніўся тэхнікай Леанарда да Вінчы. Мяркуецца, што першапачатковы план мастака заключаўся ў тым, каб выканаць усю залу ў гэтай тэхніцы, аднак яго смерць у 1520 годзе перашкодзіла завяршэнню праекта.
Пасля смерці Рафаэля яго вучні працягнулі працу, выкарыстоўваючы традыцыйную фрэскавую тэхніку. Значную ролю ў афармленні залы адыграў Тамаза Лаўрэці, які ў XVI стагоддзі выканаў роспіс столі. Ён стварыў унікальны ілюзорны жывапіс, які імітуе велічэзны тэкстыльны габелен.
Рэстаўрацыйныя работы, якія працягваліся з 2015 па 2024 год, ажыццяўляліся адмыслоўцамі Ватыканскай лабараторыі рэстаўрацыі жывапісу і драўляных матэрыялаў. У ходзе прац выкарыстоўваліся найноўшыя тэхналогіі: ультрафіялетавае святло дапамагло адрозніць арыгінальныя фрагменты ад пазнейшых дапаўненняў, а аналіз наслойвання тынкоўкі дазволіў узнавіць храналогію стварэння фрэсак.
Важна, што рэстаўрацыя праходзіла ва ўмовах адкрытага музея, што патрабавала складаных лагістычных рашэнняў. Наведвальнікі Ватыканскіх музеяў маглі назіраць за працэсам аднаўлення ў рэжыме рэальнага часу.
Цяпер, калі Зала Канстанціна вярнула сабе сваю першапачатковую веліч, плануецца рэгулярны догляд і прафілактычная рэстаўрацыя для захавання яе бляску на доўгія гады. Спецыялісты Ватыканскіх музеяў працягваюць даследаванні, каб яшчэ больш паглыбіць разуменне творчасці Рафаэля і яго ўплыву на мастацтва эпохі Адраджэння.
