Müharib?d?n z?r?r ??kmi? dünya ü?ün sülh quruculu?unun dini aspektl?ri
Linda Bordoni t?r?find?n
Vatikanda keçiril?n iki günlük beyn?lxalq konfrans Üçüncü Dünya Müharib?si il? parçalanm?? bir dünyada, dini fiqurlar?n sülh quruculu?undak? rolunu ara?d?r?r.
2025-ci il iyulun 10–11-d? ba? tutan t?dbir “Sülh Quruculu?unun Dini aspektl?ri” adlan?r v? Sosial Elml?r üzr? Pontifik Akademiyas? (PASS), Notr Dam Universitetinin Qlobal Münasib?tl?r üzr? Keoh(Keough) M?kt?bi v? Oslo Sülh Ara?d?rmalar? ?nstitutu (PRIO) birg? t??kilatç?l??? il? keçirilir.
Ç?x?? ed?nl?r aras?nda Notr Dam Universitetind? Sülh Raz?la?malar? Matriksi layih?sinin direktoru professor Cosefina Eçavaria da var. “Vatican News” portal?na verdiyi aç?qlamas?nda professor Eçavaria bu t?dbiri “iman ?sasl? d?y?rl?rin v? dini r?hb?rliyin h?m sülh dan???qlar?na, h?m d? müharib?d?n parçalanm?? c?miyy?tl?rin sa?almas?na nec? töhf? verdiyini ara?d?rmaq üçün bir imkan” kimi xarakteriz? edib.
?nanc — legitimlik v? bar?????n m?nb?yi kimi
Professor Eçavaria izah edib ki, dini liderl?r çox zaman, xüsusil?, qar??durma t?r?fl?ri aras?nda etimad?n z?if v? ya tamamil? olmad??? hallarda sülh prosesl?rin? m?n?vi nüfuz v? legitimlik g?tirirl?r.
Kolumbiyal? olan Eçavaria, münaqi??d?n ?ziyy?t ç?kmi? bir ölk?d? ya?amaq v? sülh prosesind? i?tirak t?crüb?sin? d? ?saslan?r. “M?s?l?n, Kolumbiyada,” – dey? o bildirib – “Katolik Kils?si, Karitas Kolumbiya v? dig?r t??kilatlar vasit?sil? 2016-c? il sülh raz?la?mas?n?n icras? zaman? böhranlar?n h?llind? mühüm rol oynay?b.”
Sülh Raz?la?malar? Matriksi layih?sind?ki f?aliyy?ti bar?d? dan??an Eçavaria qeyd edib ki, “biz sülh t?dqiqatlar?n? sülh quruculu?u praktikas? il?, sülh dan???qlar? il? birl??diririk, v?t?nda? c?miyy?tin? yerli s?viyy?d? d?st?k verm?kl?, müharib?d?n sülh? keçid prosesin? v? eyni zamanda bar????a töhf? verm?y? çal???r?q.”
O, h?mçinin C?nubi Afrikadak? H?qiq?t v? Bar???q Komissiyas?, el?c? d? Mozambikd? Sant Egidio ?cmas?n?n f?aliyy?ti kimi nümun?l?r? istinad ed?r?k vur?ulay?b ki, ruhanil?r çox zaman ill?rl? davam ed?n zorak?l?qdan sonra dialoq v? sa?alma üçün ?v?zsiz rol oynaya bil?r.
“Ona gör? ki, müharib?d?n sonra insanlar t?kc? t?hlük?sizlik deyil, eyni zamanda l?yaq?t, i?tirak v? ümid ist?yirl?r. V? çox zaman bu ehtiyaclar? ?n yax?? ??kild?, ür?y? v? vicdana xitab ed?n ruhanil?r qar??laya bilir,” – dey? o ?lav? edib.
Dialoq v? ?m?kda?l?q üçün platforma
Konfrans a?a??dak? mövzular? ara?d?racaq: Müq?dd?s Taxt-Tac diplomatiyas?n?n rolu; dini aspektl?ri olan münaqi??l?rd? düny?vi vasit?çilik; v? dinl?raras? t???bbüsl?rin ön?mi. T??kilatç?lar?n bildirdiyin? gör?, konfrans yekun s?n?d haz?rlamaq m?qs?di da??m?r, ?ksin? akademik institutlar, dini icmalar v? sülh qurucular? aras?nda davaml? ?m?kda?l??? t??viq etm?yi h?d?fl?yir.
“Ümid edirik ki, bu uzunmüdd?tli t?r?fda?l???n ba?lan??c?d?r,” – dey? professor Eçavaria bildirib v? Lat?n Amerikas?, Afrika v? Avropadan müxt?lif kontekstl?rd?n olan vasit?çil?rin i?tirak?n? vur?ulay?b.
T?hsil, imkanlar?n art?r?lmas?, uzunmüdd?tli d?yi?iklik
Professor Eçavaria sülh? yön?lmi? t?hsilinin ?h?miyy?tini vur?ulad?, bunun yaln?z m?kt?bl?rd? deyil, h?m d? ünsiyy?tin, vasit?çiliyin v? empatiyan?n inki?af etdiril? bil?c?yi qeyri-r?smi mühitl?rd? d? vacib oldu?unu bildirdi.
“O dedi ki, sülh quruculu?unun texniki t?r?fi var — dan???qlar?n nec? asanla?d?r?lmas?ndan tutmu? zorak?l?q qurbanlar?na nec? d?st?k olunmas?na q?d?r. Amma h?mçinin insani t?r?fi d? mövcuddur: z?ifl?ri görm?k üçün haz?r olmaq, etimad? qurmaq, insanlar? yeni yollar seçm?y? ruhland?rmaq.”
Müasir münaqi??l?rin artan ??kild? mülki ?halini h?d?f ald??? bir dünyada, o ?lav? etdi ki, sülh prosesl?rind? qurbanlar?n n?z?r? al?nmas? v? onlar?n s?sl?rinin e?idilm?si çox vacibdir.
Papan?n sülh ça??r??lar?
Papa t?r?find?n sülh ça??r??lar?n?n t?siri bar?d? soru?ulduqda, professor Eçavaria onlar?n h?m silahl? münaqi??d? i?tirak ed?nl?r, h?m d? bar?? axtaranlar üçün ?h?miyy?tini t?sdiql?di.
“Papan?n s?si milyonlara çat?r: döyü?çül?r?, qurbanlara v? sülh qurucular?na. Bu, vicdana v? c?sar?t? ça??r??d?r,” – dey? o vur?ulad?.
“Biz böhran rejimind?n yarad?c? ?m?kda?l??a keçm?liyik,” – dedi. “V? bu konfrans da h?min istiqam?td? bir add?md?r” – Eçavaria ?m?kda?l???n vacibliyini ön? ç?k?r?k ?lav? etdi.
O, h?mçinin t?krarlad? ki, “biz bu v?ziyy?t? böhran rejimind?, sad?c? sa? qalmaq üçün cavab verm?y? davam ed? bilm?rik. Biz bir add?m daha ir?li getm?liyik; birlikd? dü?ünm?liyik ki, nec? ir?lil?m?k v? körpül?r qurmaq olar.”