杏MAP导航

Johana Bronková – Watykan

Podrzymskie cmentarzysko

Na lewym brzegu Tybru, wzd?u? staro?ytnej via Ostiense, znajdowa?o si? du?e cmentarzysko. Obszar ten, cz?sto zalewany wiosn? przez wezbran? rzek?, nie by? zamieszkany. W?ród rz?dów nagrobków, mniej wi?cej dwa kilometry za murami Aureliana, oko?o 67 roku pochowano cia?o Aposto?a Narodów, ?w. Paw?a. 

Archeolodzy potwierdzaj? przekaz tradycji

29 czerwca 2009 r., podczas ekumenicznej liturgii zamykaj?cej Rok ?w. Paw?a, papie? Benedykt XVI og?osi? wyniki kanonicznej ekshumacji grobu Aposto?a Narodów. Czternastu ekspertów, nieznaj?cych pochodzenia badanych fragmentów ko?ci, stwierdzi?o, ?e nale?a?y one do cz?owieka, który ?y? mi?dzy I a II wiekiem naszej ery. ?Wydaje si? zatem, ?e potwierdzona zosta?a jednoznaczna i niepodwa?alna tradycja i? s? to szcz?tki cia?a aposto?a Paw?a. Wszystko to nape?nia nas g??bokim wzruszeniem” – doda? wówczas papie?.

Bazylika ?w. Paw?a za Murami

Pierwsze mauzoleum

Nad grobem Paw?a wkrótce powsta?o niewielkie mauzoleum. Mia?o ono kszta?t p?yty o szeroko?ci oko?o trzech metrów, umieszczonej na cokole, w którym znajdowa? si? otwór chroniony krat?, znalezion? pod g?ównym o?tarzem bazyliki ?w. Paw?a za murami. Szcz?tki ?w. Paw?a wraz ze szcz?tkami ?w. Piotra zosta?y przeniesione w 258 r. do miejsca czczonego do dzi? jako Memoria Apostolorum przy via Appia, do katakumb ?w. Sebastiana, a na swoje pierwotne miejsce powróci?y dopiero za papie?a Sylwestra I, po edykcie mediolańskim. Najstarsza wzmianka o nagrobku nad grobem Paw?a pochodzi od kap?ana Gajusza oko?o 200 roku i jest cytowana przez Euzebiusza w jego ?Historia ko?cielna”. 

Cesarz Konstantyn i jego synowie

Takie by?y pocz?tki s?ynnej rzymskiej bazyliki ?w. Paw?a. Liber Pontificalis przypisuje jej budow? samemu cesarzowi Konstantynowi. Jednak wed?ug archeologów bardziej prawdopodobne jest, ?e zosta?a zbudowana przez jego synów, Konstantyna II i Konstancjusza, w latach 337–340. Wydaje si?, ?e pierwsza budowla mia?a odwrotn? orientacj? ni? dzisiejsza monumentalna ?wi?tynia – by?a zwrócona w kierunku via Ostiense, a wielko?ci? przypomina?a raczej kaplic? lub ma?y ko?ció?.

Bazylika ?w. Paw?a za Murami

Wzmo?ony nap?yw pielgrzymów 

Zaledwie czterdzie?ci lat pó?niej trzej cesarze (Walentynian II, Teodozjusz i Arkadiusz) zas?u?yli si? budow? monumentalnej bazyliki, która nie ust?powa?a pod ?adnym wzgl?dem bazylice ?w. Piotra. S?ynny dekret o budowie bazyliki cesarze wys?ali do prefekta Rzymu Sallustiusza. O?wiadczaj? w nim, ?e ze wzgl?du na d?ug? tradycj? tego miejsca i rosn?c? liczb? wiernych, którzy do niego pielgrzymuj?, zamierzaj? ozdobi? i powi?kszy? bazylik? ?w. Paw?a. Projekt trzech cesarzy, realizowany w latach 384-386, da? pocz?tek budowie ostatniej z wielkich rzymskich bazylik nad grobami m?czenników. Nale?y on do okresu, w którym Ko?ció? umacnia? si? jako Ko?ció? rzymski. Aposto? Pawe?, jako szerzyciel wiary w?ród pogan, by? w tym czasie wa?nym patronem ca?ego Ko?cio?a.

Po?ar w 1823 r.

Na pocz?tku V wieku pojawi? si? pierwszy opis bazyliki: mowa w nim o drewnianych, z?oconych sufitach, marmurowych kolumnach, czterech kolumnadach oddzielaj?cych nawy bazyliki oraz mozaikowej dekoracji z motywami ro?linnymi. Jej wczesno?redniowieczny charakter zachowa? si? w niemal nienaruszonej formie a? do 1823 roku. Po?ar, który wówczas strawi? bazylik? w znacznej cz??ci, nie sta? si? jednak – zgodnie z ówczesnymi zwyczajami – impulsem do renowacji, lecz do niemal ca?kowitej przebudowy bazyliki w duchu puryzmu. Zachowano wymiary i wygl?d bazyliki z IV wieku, imponuj?cy wygl?d pozosta?, ale jak przy ka?dej nieostro?nej próbie pozbycia si? tradycji, efekt jest zimny i akademicki.

Leon Wielki – pierwszy odnowiciel Bazyliki ?w. Paw?a

Wygl?d pierwotnej budowli zachowa? si? w wielu rysunkach i opisach. Jego rekonstrukcje s? wi?c bardzo wiarygodne. Pierwsze du?e prace renowacyjne podj?? ju? w 441 roku papie? Leon I – post ignem divinum – jak pisze Liber Pontificalis – czyli po po?arze lub by? mo?e po trz?sieniu ziemi. Oprócz naprawy zawalonych konstrukcji konieczna by?a wówczas ca?kowita odnowa wystroju bazyliki. Z tego okresu pochodzi typologiczny cykl mozaik z scenami ze Starego i Nowego Testamentu. W oryginalnej formie pielgrzymi mogli go ogl?da? a? do końca XIII wieku. Wtedy cykl zosta? odnowiony przez s?ynnego malarza gotyckiego Pietro Cavallini. Dobrze zachowane fragmenty w??czy? do swojej pracy i dok?adnie zachowa? ikonograficzny zamys?, jaki nadali cyklowi arty?ci i teolodzy z V wieku. 

?redniowieczna zabudowa

Jak papie? Leon IV po naje?dzie Saracenów w 846 roku ufortyfikowa? wzgórze watykańskie, tak w 877 roku Jan VIII kaza? zbudowa? wokó? Bazyliki ?w. Paw?a za murami twierdz?, nazwan? jego imieniem Johannipolis. Oprócz samej bazyliki chroni?a ona równie? mieszkania dla ubogich i pielgrzymów (pauperibus habitacula), które przy bazylice kaza? zbudowa? papie? Symmachus (498-514). Od 2013 roku cz??? wykopalisk tego ?redniowiecznego zaplecza bazyliki, do którego nale?a? równie? klasztor ?w. Szczepana dla kobiet i ?w. Cezarego dla m??czyzn, oraz dwukilometrowa kolumnada (porticus), która s?u?y?a pielgrzymom przybywaj?cym od bramy Ostyjskiej, jest dost?pna dla zwiedzaj?cych. S? to ?lady czasów i miejsc, po których st?pali nasi przodkowie w wierze, a które prze?ywa?y rozkwit w czasach pobytu Cyryla i Metodego w Rzymie.

Br?zowe wrota z XI w.

W 1967 roku przed zamurowan? ?wi?t? Bram? ods?oni?to br?zowe wrota, które przed po?arem bazyliki zamyka?y g?ówne wej?cie. Z ?acińskich i greckich inskrypcji mo?na wywnioskowa?, ?e powsta?y one w 1070 roku w Konstantynopolu z r?ki artysty Teodora, na zamówienie Pantaleona, konsula z po?udniowow?oskiego Amalfi.

Portrety Papie?y, ju? od czasów Leona Wielkiego

Zwiedzaj?c bazylik? nie sposób nie zauwa?y? cyklu portretów papie?y nad arkadami mi?dzy nawami ?wi?tyni. Dzisiejszy cykl jest rekonstrukcj? s?ynnego cyklu rozpocz?tego ju? w V wieku przez papie?a Leona Wielkiego, kontynuowanego pod koniec XIII wieku przez Cavalliniego, a w ostatniej fazie przez papie?a Benedykta XIV przed jubileuszowym rokiem 1750. Z oryginalnej serii zachowa?o si? tylko 40 portretów, które obecnie znajduj? si? w muzeum bazyliki. Dzisiejsze mozaiki, które zast?pi?y pierwotny cykl fresków, powstawa?y od końca lat 40. XIX wieku z inicjatywy papie?a Piusa IX.

?lady sztuki gotyckiej

Mozaiki na ?uku triumfalnym i w absydzie bazyliki nawi?zuj? wprawdzie do ikonografii ?redniowiecznej dekoracji, ale w znacznym stopniu s? jej rekonstrukcj? z XIX wieku. W stosunkowo dobrym stanie zachowa? si? gotycki baldachim rze?biarza Arnolfa Di Cambio z 1285 roku. Rze?by ?w. Piotra, Paw?a, ucznia Paw?a Tymoteusza i ?w. Benedykta nale?? do najlepszych przyk?adów rze?biarstwa gotyckiego w Rzymie. 

Do najcenniejszych dzie? zachowanych w bazylice nale?y marmurowy ?wiecznik do pascha?u, datowany na oko?o 1200 r., którego autorami s? Nicola d'Angelo i Pietro Vassalletto, cz?onkowie dwóch najwa?niejszych rodzin marmurowców swoich czasów.

Krzy? ?w. Brygidy i pierwszych jezuitów

Kolejne ?wiadectwa dawnych czasów mo?na znale?? w dzisiejszej kaplicy Naj?wi?tszego Sakramentu w lewym transepcie bazyliki. Na g?ównym o?tarzu znajduje si? gotycki drewniany krzy?, uwa?any za dzie?o szko?y sieneńskiej z oko?o 1300 roku. Tradycja g?osi, ?e w?a?nie przed nim ?w. Brygida Szwedzka mia?a swoje objawienia. Z krzy?em tym wi??e si? jeszcze jedno wa?ne wydarzenie. 22 kwietnia 1541 r. ?w. Ignacy Loyola wraz z sze?cioma wspó?bra?mi wyruszy? w pielgrzymk? do siedmiu rzymskich bazylik i w?a?nie przed tym krzy?em, u ?w. Paw?a za Murami, z?o?yli uroczyste ?luby, które oznacza?y pocz?tek oficjalnej dzia?alno?ci Towarzystwa Jezusowego.