Prawdziwe oblicze Chrystusa, Chusta Weroniki, Ca?un Turyński i ?wi?te Oblicze z Manoppello
Paolo Ondarza - Watykan
Fascynuj?ca jest zbie?no?? chusty Weroniki, Ca?unu Turyńskiego i ?wi?tego Oblicza z Manoppello. Trzy ?wi?te relikwie, trzy cenne acheiropity, czyli wizerunki nie namalowane ludzk? r?k?, które odpowiednio przywracaj? wiernym wizerunek cierpi?cego, zmar?ego i zmartwychwsta?ego Chrystusa.
Weronika i ?wi?te Oblicze
W powszechnym przekonaniu chusta, którym pobo?na kobieta otar?a cierpi?c? twarz Chrystusa podczas wej?cia na Kalwari?, przechowywana w Bazylice ?w. Piotra i wystawiany w V niedziel? Wielkiego Postu, jest cz?sto mylony z chust?, która dotar?a w XVII wieku do klasztoru kapucynów w Manopello.
Istniej? niesamowite punkty styczne mi?dzy tymi dwoma wizerunkami, ale tak?e g??bokie rozbie?no?ci: od oczu, zamkni?tych lub otwartych, po ?rysunek” odci?ni?ty na tkaninie w mniej lub bardziej czytelny sposób. Innym bardzo istotnym szczegó?em jest nak?adanie si? twarzy Ca?unu Turyńskiego i twarzy Manoppello, która z kolei pasowa?aby równie? do oblicza z chusty ?w. Weroniki.
Weronika, ?prawdziwa ikona
Veronika Maria Seifert, pracownik Stolicy Apostolskiej i wyk?adowca historii Ko?cio?a w Istituto Superiore di Scienze Religiose Sant'Apollinare, przeprowadzi?a w tej sprawie szczegó?owe badania, które opisa?a w ksi??ce: ?Il sudario della Veronica e il Volto Santo - Chusta Weroniki i ?wi?te Oblicze”.
Kiedy mówimy o chu?cie ?w. Weroniki – wyja?nia w wywiadzie dla Radia Watykańskiego Veronika Seifert - mamy na my?li relikwi? chusty, na której, zgodnie z tradycj?, podczas Drogi Krzy?owej Jezus odcisn?? swoj? zakrwawion? twarz. Termin ?Weronika” oznacza dzi? zarówno pobo?n? kobiet?, która ofiarowa?a chust? Jezusowi, jak i relikwi?. Ta ostatnia podczas wystawienia widoczna jest jedynie z daleka i jawi si? jako ciemny, trudno rozpoznawalny obraz. Chusta Weroniki jest ciemna, poniewa? jest relikwi? krwi, a krew ciemnieje: oczy Jezusa, prawdziwego Boga i prawdziwego cz?owieka, s? w nim na wpó? zamkni?te. Tak jak my zamykamy oczy, gdy si? do czego? zbli?amy, tak Jezus, prawdziwy cz?owiek, równie? na wpó? zamkn?? oczy na skutek odruchu powiek, osuszaj?c swoj? cierpi?c? twarz. Co wi?cej, w ró?nych ikonografiach chusty Weroniki, autorytatywnych, poniewa? zosta?y wykonane za zgod? Bazyliki ?w. Piotra, korona cierniowa nie jest obecna. Ocieraj?c twarz, Jezus nie dotkn?? jej, aby nie zwi?ksza? bólu.
Chusta Weroniki jest dos?ownie prawdziw? ikon? pasji. Dlaczego wi?c tak wiele artystycznych przedstawień przekazuje nam oblicze niecierpi?cego Chrystusa?
To pytanie jest bardzo interesuj?ce: do tej pory nie byli?my w stanie na nie odpowiedzie?. Analizuj?c wiele dokumentów, zda?am sobie spraw?, ?e w ?redniowieczu wiele ?róde? ?wiadczy o przechowywaniu w Rzymie dwóch archieopitów, dwóch ca?unów nie wykonanych ludzk? r?k?. Najwa?niejszy z nich przechowywany by? w Sancta Sanctorum, kaplicy papieskiej na Lateranie. Nazywany jest ??wi?tym Obliczem” lub te? Uronic?. Termin ten wywodzi si? od hebrajskiego rdzenia ?ur” oznaczaj?cego ?by? jasnym”, ?o?wietla?”, ??wieci?”. Inn? relikwi?, któr? znajdujemy od VIII wieku w Bazylice ?w. Piotra, jest Chusta Weroniki.
Mamy dwa ró?ne kulty zwi?zane z tymi dwoma ca?unami. Relikwia przechowywana w Sancta Sanctorum jest zidentyfikowana w Tabula Magna Lateranensis, du?ej mozaikowej inskrypcji wykonanej w 1291 r. za pontyfikatu Miko?aja IV (1288-92), która obecnie znajduje si? w korytarzu Bazyliki ?w. Jana na Lateranie. Tabula Magna Lateranensis wymienia najwa?niejsze relikwie przechowywane u ?w. Jana, wspominaj?c tak?e o ca?unie umieszczonym na g?owie Chrystusa: ?Item sunt ibi sudarium quod fuit super caput eius”. S? to s?owa, które powielaj? zdanie z Ewangelii ?w. Jana rozdzia? 7 werset 20 ?sudarium, quod fuerat super caput eius” w wersecie 20 rozdzia?u 7: ?ujrza? le??ce p?ótna oraz chust?, która by?a na Jego g?owie, le??c? nie razem z p?ótnami, ale oddzielnie zwini?t? na jednym miejscu”. ?P?ótna” to Ca?un Turyński, natomiast chusta zosta?a z?o?ona oddzielnie. Egzegeza tego wersetu jest interesuj?ca: ma?a chusta ma wi?ksze znaczenie ni? du?y ca?un. Co jest wa?niejsze od ca?unu, na którym przedstawiony jest martwy Chrystus? Przedstawienie Chrystusa zmartwychwsta?ego!
Czy relikwia ?wi?tego Oblicza przeby?a szczególn? drog? w historii?
Bardzo szczególn?! Musimy pami?ta?, ?e chusta ta by?a najcenniejsz? relikwi? Chrystusa, jak? posiada? Ko?ció?. Jednak nie mówi?o si? o niej zbyt wiele. W?ród trudno?ci i prze?ladowań, jakich do?wiadcza? Ko?ció? we wczesnych wiekach, najlepszym sposobem ochrony najwa?niejszej relikwii Chrystusa by?o niemówienie o niej. Dlatego niewielu wiedzia?o o jej istnieniu. Z Jerozolimy dotar?a do Konstantynopola, a nast?pnie podczas prze?ladowań ikonoklastycznych patriarcha German wys?a? j? do Rzymu, gdzie papie? Grzegorz II przechowywa? j? w Sancta Sanctorum. Do dzi? uwa?a si?, ?e prawdziw? archieropit? Sancta Sanctorum jest drewniana ikona ?wi?tego Zbawiciela. Ja twierdz?, a przede mn? potwierdzi? to jezuita o. Heinrich Pfeiffer, ?e ta drewniana ikona by?a w rzeczywisto?ci miejscem ukrycia, lub ?relikwiarzem”, jak stwierdzi? o. Josef Laeuffer, prawdziwej relikwii.
Ci, którzy o tym nie wiedzieli, my?leli, ?e prawdziw? relikwi? jest relikwiarz, drewniana ikona. Przez wieki ?wi?te Oblicze by?o przechowywane w Sancta Sanctorum, które zawdzi?cza swoj? nazw? temu, ?e jest naj?wi?tszym ze wszystkich miejsc na ?wiecie. Pod koniec XIV wieku, kiedy papie?e przenie?li si? do Awinionu, ca?y kompleks ?w. Jana na Lateranie popad? w zaniedbanie. Postawi?am hipotez?, ?e Urban V, pierwszy papie?, który powróci? z wygnania w Awinionie, zabra? chust? i przeniós? j? do chronionego ?rodowiska w Bazylice ?w. Piotra w Watykanie, gdzie przechowywano równie? chust? Weroniki. W ten sposób do historii sztuki wesz?y dwa ró?ne przedstawienia zwi?zane z chust? Weroniki. Zdarza?o si?, ?e pielgrzym lub malarz widzia? cierpi?ce oblicze na chu?cie Weroniki podczas wystawienia w Bazylice, a inny artysta kontemplowa? chust? Zmartwychwsta?ego i przedstawia? chust? Weroniki z promienn? twarz?. Ludzie nie mieli poj?cia, ?e obie relikwie s? obecne w Bazylice ?w. Piotra. Wiedzieli o tym tylko papie? i kanonicy odpowiedzialni za wystawienie.
Pani badania s? bardzo dobrze udokumentowane. Jednak historia nie mo?e powiedzie? pe?nego i ostatecznego s?owa na temat autentyczno?ci relikwii, czy s? one rzeczywi?cie ?wiadectwem Chrystusa. Jaka jest odpowied??
Wyznaczy?am cztery kryteria, by ustali?, czy relikwia jest autentyczna. Po pierwsze, musimy zapyta?: kto jest w?a?cicielem relikwii? Je?li my?limy o dwóch chustach, Weroniki i ?wi?tego Oblicza, w?a?cicielem jest papie?. Drugie kryterium: miejsce przechowywania. ?wi?te Oblicze by?o przechowywane w Kaplicy Papieskiej, funkcjonuj?cej jako swoisty sejf; chust? Weroniki przechowywano w cyborium w Bazylice ?w. Piotra, do którego mo?na si? dosta? tylko po drabinie w miejscu bardzo dobrze chronionym. Trzecie kryterium: historia kultu. W obu przypadkach mamy dwie historie pobo?no?ci, dwa hymny, dwie procesje. Czwarte kryterium: czy istniej? cuda. W obu przypadkach odnotowano cuda.
Mo?na przypuszcza?, ?e po ?mierci, zmartwychwstaniu i wniebowst?pieniu Jezusa kto? zachowa? te relikwie, tak jak to si? robi, gdy opuszcza nas ukochana osoba i chcemy zachowa? przedmiot, który do niej nale?a?...
To prawda. Wyobra?my sobie, co si? sta?o po odej?ciu Jezusa? Co by zrobili Matka Bo?a, aposto?owie? Przyjaciele Jezusa, Boga, który sta? si? cz?owiekiem, zebrali wszystkie przedmioty, które Jezus posiada? lub dotyka?. Te cenne przedmioty by?y nast?pnie przekazywane, przechowywane z pokolenia na pokolenie, z oddaniem i szacunkiem.
W pewnym momencie ?wi?te Oblicze opu?ci?o Watykan. W pierwszych dekadach XVII wieku jego obecno?? zosta?a potwierdzona w Manoppello. Co si? sta?o?
Naukowcy debatuj?, czy chusta Weroniki po spustoszeniu Rzymu zosta?a skradziona, czy nie. Doprowadzi?oby to niektórych do oskar?enia, przynajmniej po?rednio, Watykanu lub papie?a o oszukiwanie wiernych poprzez wystawienie fa?szywej chusty Weroniki. Utrzymuj?, ?e chusta Weroniki nigdy nie zosta?a skradziona i nadal znajduje si? w Bazylice ?w. Piotra. Wychodz?c od wspó?istnienia dwóch relikwii, mog? wyja?ni?, ?e to chusta ?wi?tego Oblicza zosta?a skradziona. Znalaz?am bardzo interesuj?ce dokumenty: Urban VIII w XVII wieku wyda? okólnik do wszystkich biskupów W?och. Poprosi? ich, aby wezwali ksi??y, kaznodziejów, spowiedników do zbadania tych, którzy posiadali jaki? wizerunek chusty Weroniki, aby te obrazy zosta?y przekazane w?adzom ko?cielnym pod kar? ekskomuniki: by? to bardzo surowy ?rodek!
Urban VIII nie móg? publicznie przyzna?, ?e chusta ?wi?tego Oblicza zosta?a skradziona, poniewa? poza kilkoma osobami nikt nie wiedzia?, ?e jest ono przechowywane w Bazylice ?w. Piotra. W ten sposób próbowa? odnale?? najwa?niejsz? relikwi? Bazyliki. Niestety, nie uda?o mu si? to. Warto zauwa?y?, ?e w sanktuarium w Manoppello ?wi?te Oblicze by?o ukryte w niszy o?tarzowej przez 40 lat. Troch? czasu musia?o up?yn??. W tym czasie nie byliby w stanie pokaza? ?wi?tego Oblicza, poniewa? mieli obowi?zek dostarczenia tego obrazu, a nie trzymania go w ukryciu. W jaki sposób ?wi?te Oblicze trafi?o do Manoppello, pozostaje pytaniem, na które staram si? odpowiedzie?.
Obie ikony zdaj? si? sugerowa?, ?e Bóg, chcia? pozostawi? wizerunki swojego oblicza. Tego oblicza, którego szuka? psalmista, prosz?c Pana, by nie by? przed nim ukryty...
Tak, wydaje mi si?, ?e mog? odczyta? zbawczy plan kryj?cy si? za t? histori?. W Starym Testamencie istnia? zakaz tworzenia obrazu Boga, aby unikn?? fa?szywego obrazu Boga. Wraz z Wcieleniem Chrystusa Bóg przybra? twarz i objawi? si?. Wygl?da na to, ?e chcia?, aby?my i my w 2025 roku mogli Go zobaczy?. Zostawi? nam nie tylko jeden obraz, ale trzy. Trzy najwa?niejsze momenty Jego ?ycia: m?k? z chust? Weroniki, ?mier? z Ca?unem Turyńskim i zmartwychwstanie ze ?wi?tym Obliczem.
Dzi?kujemy, ?e przeczyta?a?/e? ten artyku?. Je?li chcesz by? na bie??co zapraszamy do zapisania si? na newsletter klikaj?c tutaj.
