杏MAP导航

Ks. Waldemar Turek

Bazylika ?wi?tego Piotra jest najwa?niejsz? ?wi?tyni? katolick? ?wiata, a jednocze?nie gromadzi wiele arcydzie? sztuki, które emanuj? nie tylko bogactwem artystycznym, ale równie? g??bi? teologiczn?.

Jedyny witra?

Pielgrzym wchodz?cy po raz pierwszy do watykańskiej bazyliki, uderzony wielko?ci? jej wn?trza i bogactwem wystroju, niekiedy nie bardzo wie, od czego rozpocz?? zwiedzanie.

W oczy rzuca si? przede wszystkim s?ynny o?tarz, a nad nim baldachim z czterema kr?conymi kolumnami, zbudowany nad grobem Ksi?cia Aposto?ów - ?wi?tego Piotra. Zaprojektowa? go Gianlorenzo Bernini (1598–1680), jeden z najwa?niejszych artystów w?oskiego baroku. 

Jeszcze dalej widzi nietypowy witra?, dzie?o tego samego artysty, wykonane w 1666 roku, w którym dominuj? odcienie koloru ?ó?tego, z go??bic? w centrum – symbolem Ducha ?wi?tego.

Jest to jedyny witra? w ca?ej imponuj?cej ?wi?tyni! Inne okna s? niewielkie, proste, w wi?kszo?ci umieszczone w górnej cz??ci budowli. 

Trzeba by?o niezwyk?ej wyobra?ni i geniuszu artystycznego Berniniego, aby ten niewielki alabastrowy witra? tak zaprojektowa? i umie?ci?, aby by? widoczny, dzi?ki naturalnemu ?wiat?u, od samego wej?cia do bazyliki, czyli z odleg?o?ci… oko?o 200 metrów!

W witra?u tym wida? nie tylko geniusz artystyczny twórcy, ale jego geniusz teologiczny. Witra? ukazuje, jak ?wiat?o Ducha ?wi?tego inspiruje i prowadzi nast?pców ?w. Piotra i ca?y Ko?ció?, b?d?cy w drodze do niebieskiej ojczyzny.

S?ynny witra? ukazuj?cy Ducha ?wi?tego jako go??bic? w Bazylice Watykańskiej (ks. Marek Weresa)

Znaki Ducha

Dlaczego Bernini w witra?u umie?ci? posta? go??bicy? Ptak ten jest jednym ze znanych symboli Ducha ?wi?tego, maj?cym korzenie w Pi?mie ?wi?tym, ukazywanym cz?sto w ikonografii chrze?cijańskiej. Kiedy Chrystus przyjmowa? chrzest z r?k ?w. Jana w Jordanie, zst?pi? na niego Duch ?wi?ty w postaci go??bicy i spocz?? na Nim, a g?os z nieba mówi?: ?Ten jest mój Syn umi?owany, w którym mam upodobanie” (Mt 3, 16). 

Jednak Trzecia Osoba Trójcy Przenaj?wi?tszej ukazywana jest w Biblii i tradycji chrze?cijańskiej równie? przez wiele innych symboli, równie cz?sto ukazywanych w sztuce. Wystarczy wspomnie? wod?, ogień, ob?ok i ?wiat?o.

Woda wskazuje na dzia?anie Ducha ?wi?tego w sakramencie chrztu. Woda chrzcielna oznacza powtórne narodziny, narodziny do ?ycia Bo?ego, które jest nam udzielane w Duchu ?wi?tym. 

Zakorzeniona w Pi?mie ?wi?tym, zarówno Starego, jak i Nowego Testamentu, jest tak?e symbolika ognia, wskazuj?cego na Ducha Bo?ego. Jan Chrzciciel zapowiada? Chrystusa, który b?dzie ?chrzci? Duchem ?wi?tym i ogniem”. W dniu Pi??dziesi?tnicy Duch ?wi?ty spoczywa na uczniach w postaci jakby j?zyków ognia.

Nie mniej bogata jest biblijna tradycja ukazywania Ducha ?wi?tego w znakach ob?oku i ?wiat?a. Pojawiaj? si? one, gdy Moj?esz wst?puje na gór? Synaj. Duch ?wi?ty zst?puje na Maryj? i os?ania J? cieniem (por. ?k 1, 35); zjawia si? na Górze Przemienienia, kiedy ?z ob?oku odezwa? si? g?os: «To jest Syn mój, Wybrany, Jego s?uchajcie!»”.

Bernini wybra? go??bic?

Czy Berniniemu, którego wybór pad? na symbol go??bicy, chodzi?o jedynie o wzgl?d architektoniczny, ?e na tej wysoko?ci najlepiej umie?ci? ptaka, a nie wyobra?enie wody czy ognia? No ale przecie? mo?na by?o równie pi?knie zaprojektowa? ob?ok…

Mo?e inspiracj? dla Berniniego by?y s?owa ?w. Augustyna o Duchu ?wi?tym symbolizowanym przez go??bic?. Autor najwa?niejszego traktatu staro?ytno?ci chrze?cijańskiej – ?O Trójcy ?wi?tej” – doszukiwa? si? podobieństwa Ducha ?wi?tego z go??bic? m.in. w usposobieniu tego ptaka, jego niewinno?ci, prostocie, w udzielaniu poca?unków pokoju… a st?d ju? zupe?nie blisko do czystej mi?o?ci Boga.

Niemal do końca XV wieku, szczególnie w malarstwie ikonowym, cz?sto przedstawiano Ducha ?wi?tego jako doros?ego m??a siedz?cego obok Boga Ojca i Syna Bo?ego. Urban VIII w 1628 roku zabroni? przedstawia? Trzeci? Osob? Trójcy ?wi?tej w postaci ludzkiej. Pewnie to wszystko mia?o wp?yw na wybór Berniniego…

?arliwe wo?anie

Kiedy przechodz? przez bazylik? ?w. Piotra i spogl?dam na go??bic? Berniniego, przypominam sobie homili? Jana Paw?a II, wyg?oszon? na Placu Zwyci?stwa w Warszawie 2 czerwca 1979 roku. Jako uczeń Ni?szego Seminarium Duchownego w P?ocku (Liceum Ogólnokszta?c?cego im. ?w. Stanis?awa Kostki) uczestniczy?em z wychowawcami i kolegami we Mszy ?wi?tej sprawowanej przez Jana Paw?a II.

Zapami?ta?em z tego spotkania najbardziej jego homili? o Chrystusie, bez którego nie mo?na zrozumie? dziejów tego narodu, i końcowe wezwanie, które przesz?o do historii: ?I wo?am, ja, syn polskiej ziemi, a zarazem ja: Jan Pawe? II, papie?, wo?am z ca?ej g??bi tego tysi?clecia, wo?am w przeddzień ?wi?ta Zes?ania, wo?am wraz z wami wszystkimi: Niech zst?pi Duch Twój! Niech zst?pi Duch Twój! I odnowi oblicze ziemi. Tej ziemi! Amen”. 

Zdawa?em sobie spraw? z tego, ?e uczestnicz? w szczególnym wydarzeniu, ?e rozpoczyna si? co? nowego, chocia? by?o to jakby za mg?? i nikt nie by? w stanie przewidzie?, w jakim kierunku to si? potoczy. Odnosz? wra?enie, ?e pó?niejsze przemiany, jakie nast?pi?y w naszym kraju, zacz??y si? w jakiej? mierze wtedy, od tej ?arliwej modlitwy o zst?pienie Ducha ?wi?tego na ziemi? nad Wis??. 

Jest za co Duchowi ?wi?temu, za po?rednictwem ?w. Jana Paw?a II, dzi?kowa? i ci?gle jest o co Go prosi?… Warto i o tym pomy?le? podziwiaj?c pi?kny witra? w Bazylice ?wi?tego Piotra.

Opracowane na podstawie artyku?u ks. prof. Waldemara Turka w czasopi?mie ?Idziemy“ oraz jego ksi??ki ?Rzym. Miasto wiecznej nadziei. Rok ?wi?ty 2025“. Wydawnictwo Jedno??.