Papie? dialogu. O relacjach Karola Wojty?y z ?ydami
Tomasz Zielenkiewicz - Warszawa
Dr Jaros?aw Sellin, autor ksi??ki, przypomina?, ?e Karol Wojty?a w Wadowicach ?y? 18 lat, od roku 1920 do 1938, gdy w o?miotysi?cznym mie?cie spo?eczno?? ?ydowska stanowi?a 1/4 mieszkańców. ?Natyka? si? na ?ydów na ulicy, w swojej szkole podstawowej i w gimnazjum, tak?e na liczne instytucje ?ydowskie. Synagoga by?a tu? obok gimnazjum, niedaleko by? te? cmentarz ?ydowski” - zaznaczy?. Jak wskaza? autor, biografowie Jana Paw?a II do tej pory niedostatecznie opisywali rzeczywisto?? wzrastania Karola Wojty?y, dlatego postanowi? wype?ni? t? luk? swoj? publikacj?. ?Wydawa?o mi si?, ?e nale?y to zrobi? i bardzo szczegó?owo przedstawi? do?wiadczenia Karola Wojty?y do 1978 roku, czyli do czasu wyboru na tron piotrowy” – zaznaczy?.
Doktor Sellin podczas debaty scharakteryzowa? te? spo?eczno?? ?ydowsk? w Wadowicach w tamtych czasach. Wskaza?, ?e ?ydzi zasymilowani z kultur? niemieck? dominowali na tym terenie do I wojny ?wiatowej, ale wraz z nastaniem niepodleg?ej Polski wyjechali, w wi?kszo?ci kieruj?c si? do Niemiec. Z kolei przed Rosjanami uciekali galicyjscy ?ydzi i wielu z nich dotar?o do Wadowic i tu osiad?o. ?Byli to bardziej ortodoksyjni Chasydzi i to oni dominowali, gdy ?y? tam Karol Wojty?a” – wskaza?. W tamtym czasie narodzi?a si? te? przyja?ń Wojty?y z Jerzym Klugerem. Wydarzy? si? wtedy epizod, gdy obaj zostali przyj?ci do gimnazjum. Kluger pobieg? wi?c do ko?cio?a, gdzie Karol s?u?y? do mszy, by przekaza? t? dobr? wiadomo??. Wed?ug jego relacji jedna z kobiet zdziwi?a si? na jego widok i powiedzia?a: ?Ty przecie? jeste? synem prezesa gminy ?ydowskiej!” Jerzy t?umaczy? si? przed swoim koleg?, ?e jako ?yd rzeczywi?cie nie powinien wbiega? do ko?cio?a, Karol odpowiedzia? s?owami: ?Dlaczego? Czy nie jeste?my wszyscy dzie?mi jednego Boga?”.
Kolejnym etapem ?ycia Karola Wojty?y by? Kraków. ?Równie? na studiach na Uniwersytecie Jagiellońskim styka? si? ze studentami pochodzenia ?ydowskiego. Na jego kierunku na filologii polskiej dominowa?y kobiety ?ydowskie. W ksi??ce opisuj? ró?ne historie, równie? takie epizodyczne, które pokazuj? ró?ne relacje Karola Wojty?y, zafascynowanego aktorstwem, mi?dzy innymi z amatorskimi aktorami pochodzenia ?ydowskiego" - powiedzia? dr Jaros?aw Sellin.
Lata wojny to koszmar Holokaustu. ?By? artyst?, by? wra?liwym katolikiem, g??boko wierz?cym chrze?cijaninem, czytywa? ju? wówczas ?wi?tego Jana od Krzy?a. Ja postara?em si? w tej ksi??ce opisa? Holokaust bardzo dok?adnie, ale z perspektywy tego, co mogli widzie? Polacy. To wszystko widzia? zatem te? Karol Wojty?a, który w tamtym okresie nie opuszcza? Krakowa. Móg? nawet s?ysze? krzyki i strza?y z krakowskiego getta, czy P?aszowa” - wskaza?. Jaros?aw Sellin nawi?za? te? do pó?niejszych konsekwencji wojennych do?wiadczeń. ?Wydaje mi si?, ?e w?a?nie ten problem ch?ci zrozumienia filozoficzno-teologicznego dramatu Holokaustu bardzo nurtowa? Karola Wojty??, o czym ?wiadcz? jego kontakty z Emmanuelem Lévinasem, wybitnym filozofem ?ydowskim i teologiem, którego zaprasza? na spotkania intelektualistów w Castel Gandolfo” - zaznaczy?.
Gdy Karol Wojty?a by? biskupem Krakowa, od 1958 roku przeprowadza? wizytacje w parafiach. Kiedy dowiedzia? si?, ?e czas na odwiedziny parafii Bo?ego Cia?a na Kazimierzu, stwierdzi?, ?e musi zawita? te? do synagogi i spotka? si? ze spo?eczno?ci? ?ydowsk?. Kolejna wizyta mia?a miejsce w 1967 roku. Odwiedzi? wtedy synagogi Remu oraz Tempel. Istnieje osobista notatka Karola Wojty?y z tej wizyty. Szczegó?y przedstawione s? w ksi??ce.
Dr Sellin opowiedzia? te? o sytuacji po wojnie sze?ciodniowej w 1967 roku. ?Dosz?o wtedy do nagonki antysemickiej, zorganizowanej przez komunistów, a tak?e zerwania stosunków dyplomatycznych przez państwa komunistyczne z Izraelem. Odpowiedzi? Karola Wojty?y jako biskupa by?o zorganizowanie, przy wspó?pracy z wybitnym filozofem Romanem Ingardenem, wielkiej konferencji naukowej dedykowanej Edycie Stein, zakonnicy wyniesionej przez Wojty??, ju? jako papie?a, na o?tarze” - przypomnia?.
Podsumowuj?c debat?, dr Sellin podkre?li?, ?e w czasie pontyfikatu Jan Pawe? II d??y? do tego, by chrze?cijaństwo i judaizm wzajemnie si? sob? zainteresowa?y.
Ksi??ka dr. Jaros?awa Sellina jest pierwsz? w Polsce bogato udokumentowan? publikacj?, która prezentuje w?tki ?ydowskie w do?wiadczeniu Karola Wojty?y. Autor omawia te? m.in. motywy starotestamentalne w twórczo?ci poetyckiej m?odego Wojty?y, a tak?e dzia?alno?? instytucji, z którymi by? zwi?zany, a które podczas II wojny ?wiatowej pomaga?y ?ydom.
Debaty mo?na wys?ucha? pod adresem:
(Autor jest pracownikiem Polskiego Radia)
Dzi?kujemy, ?e przeczyta?a?/e? ten artyku?. Je?li chcesz by? na bie??co zapraszamy do zapisania si? na newsletter klikaj?c tutaj.
