杏MAP导航

1 Mówili?my poprzednio o ?etycznej regulacji pocz??” wedle nauki zawartej w encyklice Humanae vitae i w adhortacji Familiaris consortio.

Okre?lenie ?etycznej” regulacji pocz?? nazw? ?naturalna” (w oparciu o naturalny cykl p?odno?ci) t?umaczy si? tym, ?e odno?ny sposób post?powania odpowiada tej prawdzie osoby, a zatem jej godno?ci, jaka ?z natury” przys?uguje cz?owiekowi: istocie rozumnej i wolnej. Jako istota rozumna i wolna cz?owiek mo?e i powinien wnikliwie odczytywa? ow? prawid?owo?? biologiczn?, jaka nale?y do porz?dku natury. Mo?e i powinien do niej si? stosowa? celem praktykowania odpowiedzialnego rodzicielstwa, wpisanego wedle planu Stwórcy w naturalny porz?dek ludzkiej p?odno?ci. Poj?ta w ten sposób etyczna regulacja pocz?? nie jest niczym innym, jak tylko odczytywaniem w prawdzie mowy cia?a. Sama ?cykliczno??” rytmów biologicznych nale?y do obiektywnej prawdy tej mowy, która winna by? przez zainteresowane osoby odczytywana wedle pe?nej swojej obiektywnej tre?ci. Chodzi o to, ?e ?cia?o mówi” nie tylko ca?ym zewn?trznym wyrazem m?sko?ci i kobieco?ci, ale tak?e ukrytymi strukturami organizmu, reaktywno?ci somatycznej i psychosomatycznej. Wszystko to musi znale?? w?a?ciwe dla siebie miejsce w owym j?zyku, jakim prowadz? swój dialog ma??onkowie jako osoby wezwane do zjednoczenia wedle ?jedno?ci cia?a”.

2 Ca?y wysi?ek zmierzaj?cy do coraz bardziej precyzyjnego poznania owych prawid?owo?ci biologicznych, które dochodz? do g?osu w zwi?zku z ludzkim rodzicielstwem, ca?y z kolei wysi?ek doradców, jak wreszcie samych zainteresowanych ma??onków, nie zmierza do ?biologizacji” mowy cia?a (do ?biologicznej etyki”, jak utrzymuj? niektórzy), ale tylko i wy??cznie do zabezpieczenia bardziej integralnej prawdy tej mowy cia?a, jak? w sposób dojrza?y maj? rozmawia? ze sob? ma??onkowie wobec wymogów odpowiedzialnego rodzicielstwa.

Encyklika Humanae vitae wielokrotnie podkre?la, ?e ?odpowiedzialne rodzicielstwo” jest zwi?zane z pewnym sta?ym wysi?kiem i trudem, ?e urzeczywistnia si? za cen? okre?lonej ascezy. Wszystkie te i podobne wyra?enia wskazuj? wyra?nie, ?e w wypadku odpowiedzialnego rodzicielstwa, czyli etycznie poprawnej regulacji pocz??, chodzi o to, co jest prawdziwym dobrem osoby ludzkiej, co odpowiada prawdziwej godno?ci osoby.

3 Wykorzystywanie ?cyklu bezp?odno?ci” w ramach wspó??ycia ma??eńskiego mo?e sta? si? ?ród?em nadu?y?, je?eli ma??onkowie staraj? si? na tej drodze wykluczy? bez s?usznych przyczyn swoje rodzicielstwo lub zredukowa? je poni?ej s?usznego wymiaru dzietno?ci swojej rodziny. Ten za? s?uszny wymiar nale?y ustala?, kieruj?c si? nie tylko wzgl?dem na dobro w?asnej rodziny, w tym równie? na stan zdrowia i si? samych ma??onków, ale tak?e wzgl?dem na dobro spo?eczeństwa, do którego przynale??, na dobro Ko?cio?a, a nawet poniek?d ca?ej ludzko?ci.

Encyklika Humanae vitae ukazuje odpowiedzialne rodzicielstwo jako rozwi?zanie o wielkiej no?no?ci etycznej. ?adn? miar? nie jest ono jednostronnie skierowane tylko do ograniczania, a tym bardziej do ca?kowitego wykluczenia potomstwa; oznacza równie? gotowo?? przyj?cia liczniejszego potomstwa. Przede wszystkim za? odpowiedzialne rodzicielstwo wi??e si?, wedle s?ów encykliki, ?z g??bok? ide? nale??c? do obiektywnego porz?dku moralnego, ustanowionego przez Boga, którego to porz?dku prawdziwym t?umaczem jest prawe sumienie”.

4 Idea (a raczej idea?) odpowiedzialnego rodzicielstwa, a tak?e jego praktyka, wi??e si? z dojrza?o?ci? moraln? osoby — i tu bardzo cz?sto zachodzi pewna rozbie?no?? pomi?dzy tym, czemu pierwszeństwo wyra?nie przyznaje encyklika, a tym, co znajduje to pierwszeństwo w obiegowym ludzkim my?leniu.

W encyklice na pierwszy plan wysuwa si? etyczny wymiar zagadnienia — a wi?c problem w?a?ciwie poj?tej cnoty wstrzemi??liwo?ci. W obr?bie tego wymiaru mie?ci si? równie? odpowiednia ?metoda” post?powania. W my?leniu obiegowym wielokrotnie dzieje si? tak, ?e ?metoda”, oderwana od w?a?ciwego sobie wymiaru etycznego, zostaje potraktowana w sposób czysto funkcjonalny, a nawet wr?cz utylitarny. Odrywaj?c ?metod? naturaln?” od wymiaru etycznego, przestaje si? dostrzega? ró?nic? w stosunku do innych ?metod” (sztucznych), a nawet wypowiada si? takie zdania, jakby chodzi?o tutaj tylko o jedn? z form antykoncepcji.

5 Z punktu widzenia prawdziwej nauki zawartej w encyklice Humanae vitae wa?ne jest przeto prawid?owe przedstawienie sobie metody, o której wspomina ten dokument; nade wszystko jednak wa?ne jest pog??bienie tego wymiaru etycznego, w obr?bie którego metoda jako ?naturalna” nabiera równie? znaczenia metody ?etycznej”, ?etycznie poprawnej”. I dlatego te? g?ówn? uwag? w ramach niniejszej analizy wypadnie nam zwróci? na to, co encyklika mówi na temat panowania nad sob? oraz wstrzemi??liwo?ci. Bez wnikliwej interpretacji tego tematu nie docieramy do rdzenia prawdy etycznej, a tak?e prawdy antropologicznej zagadnienia. Ju? wcze?niej stwierdzili?my, ?e korzenie tego zagadnienia tkwi? w teologii cia?a: ona te? jako pedagogia cia?a, staje si? najg??biej i najpe?niej rozumian? ?metod?” etycznej regulacji pocz??.

6 Charakteryzuj?c w dalszym ci?gu ?ci?le etyczne warto?ci ?naturalnej” (etycznej, czyli moralnie s?usznej) regulacji pocz??, autor Humanae vitae wypowiada si? nast?puj?co: ?Opanowanie to przynosi ?yciu rodzinnemu obfite owoce w postaci harmonii i pokoju oraz pomaga w przezwyci??aniu innych jeszcze trudno?ci: sprzyja trosce o wspó?ma??onka i budzi dla niego szacunek, pomaga tak?e ma??onkom wyzby? si? egoizmu sprzeciwiaj?cego si? prawdziwej mi?o?ci oraz wzmacnia w nich poczucie odpowiedzialno?ci. A wreszcie dzi?ki opanowaniu siebie rodzice uzyskuj? g??bszy i skuteczniejszy wp?yw wychowawczy na potomstwo; wtedy m?odzie? i dzieci dorastaj?c, w?a?ciwie oceniaj? swoje prawdziwe ludzkie warto?ci i spokojnie oraz prawid?owo rozwijaj? swoje duchowe i fizyczne si?y”.

7 Zdania te dope?niaj? obrazu tego, co encyklika rozumie przez ?etyczn?” regulacj? pocz??. Jest to, jak wida?, nie tylko jaki? ?sposób zachowań” w wyodr?bnionej dziedzinie, ale postawa osadzona w integralnej dojrza?o?ci moralnej osób — i zarazem dojrza?o?? t? integruj?ca.

(5.9.1984)