杏MAP导航

1 Wykazuj?c z?o moralne antykoncepcji, encyklika Humanae vitae równocze?nie akceptuje w ca?ej pe?ni etyczn? regulacj? pocz??. Owszem, w tym w?a?nie sensie aprobuje te? odpowiedzialne rodzicielstwo. Trzeba tutaj wykluczy? jako etycznie b??dne takie rozumienie ?odpowiedzialnego rodzicielstwa”, w którym przyjmuje si? antykoncepcj? jako dopuszczaln? ?metod?” jego urzeczywistnienia. Natomiast etycznie poprawne rozumienie odpowiedzialnego rodzicielstwa ??czy si? z etycznie poprawn? regulacj? pocz??.

2 Czytamy na ten temat: ?Etycznie poprawna regulacja pocz?? tego najpierw od ma??onków wymaga, aby w pe?ni uznawali i doceniali prawdziwe warto?ci ?ycia i rodziny, oraz by nauczyli si? doskonale panowa? nad sob? i nad swymi pop?dami. Nie ulega ?adnej w?tpliwo?ci, ?e rozumne i wolne kierowanie pop?dami wymaga ascezy, a?eby znaki mi?o?ci, w?a?ciwe dla ?ycia ma??eńskiego, zgodne by?y z etycznym porz?dkiem, co konieczne jest zw?aszcza dla zachowania okresowej wstrzemi??liwo?ci. Jednak?e to opanowanie, w którym przejawia si? czysto?? ma??eńska, nie tylko nie przynosi szkody mi?o?ci ma??eńskiej, lecz wyposa?a j? w nowe ludzkie warto?ci. Wymaga ono wprawdzie sta?ego wysi?ku, ale dzi?ki jego dobroczynnemu wp?ywowi ma??onkowie rozwijaj? w sposób pe?ny swoj? osobowo??, wzbogacaj?c si? o warto?ci duchowe”.

3 Nast?puj? jeszcze dalsze zdania o tym, co przynosi takie post?powanie nie tylko samym ma??onkom, ale te? ca?ej rodzinie jako wspólnocie osób — zdania, do których jeszcze wypadnie nam wróci?. Ju? encyklika Humanae vitae podkre?la, ?e etycznie poprawna regulacja pocz?? domaga si? od ma??onków przede wszystkim okre?lonego nastawienia rodzinnego i rodzicielskiego: ?aby w pe?ni uznawali i doceniali prawdziwe warto?ci ?ycia i rodziny”. I dlatego te? by?o rzecz? nieodzown? spojrzenie na t? integraln? ca?o??, jak to uczyni? Synod Biskupów w 1980 r. (De muneribus familiae christiane). Ca?o?? ta znalaz?a te? z kolei swój wyraz w adhortacji Familiaris consortio. Mo?na powiedzie?, ?e nauka o tym szczegó?owym zagadnieniu moralno?ci ma??eńskiej i rodzinnej, jak? zajmuje si? encyklika Humanae vitae, w tym nowym dokumencie znalaz?a si? na w?a?ciwym miejscu i uzyska?a potrzebn? optyk? poprzez pe?ny swój kontekst. Teologia cia?a, w szczególno?ci za? jako pedagogia cia?a, wyrasta poniek?d z teologii rodziny, a zarazem do niej prowadzi. Tylko w pe?nym kontek?cie prawid?owego widzenia warto?ci ?ycia i rodziny t?umaczy si? owa pedagogia cia?a, do której wspó?czesny klucz stanowi encyklika Humanae vitae.

4 W przytoczonym tek?cie autor encykliki odwo?uje si? do czysto?ci ma??eńskiej, pisz?c, ?e zachowanie wstrzemi??liwo?ci okresowej jest t? form? opanowania, ?w którym przejawia si? czysto?? ma??eńska”.

Podejmuj?c obecnie gruntowniejsz? analiz? tego problemu, musimy mie? przed oczyma ca?? poprzednio ju? rozwa?on? nauk? o czysto?ci jako ??yciu wed?ug Ducha” (por. Ga 5,25), a?eby zrozumie? odno?ne wskazania encykliki na temat ?okresowej wstrzemi??liwo?ci”. Ta bowiem pozostaje w?a?ciw? racj?, wedle której nauka Paw?a VI okre?la regulacj? pocz?? i odpowiedzialne rodzicielstwo jako ?etyczne” (etycznie poprawne).

Jakkolwiek ?okresowo??” wstrzemi??liwo?ci zostaje w tym wypadku dostosowana do tzw. rytmu biologicznego, to jednak sama wstrzemi??liwo?? jest okre?lon? i sta?? postaw? moraln?, jest cnot? — i st?d równie? ca?y kierowany ni? sposób post?powania nabiera charakteru etycznego. Encyklika do?? wyra?nie podkre?la, ?e nie chodzi tutaj tylko o okre?lon? ?technik?”, ale w ?cis?ym tego s?owa znaczeniu o ?etyk?” czy te?: ?etyczno??” post?powania.

Dlatego w odpowiednim miejscu encyklika podkre?la z jednej strony potrzeb? liczenia si? w tym?e post?powaniu z porz?dkiem ustanowionym przez Stwórc?, z drugiej strony potrzeb? bezpo?redniej motywacji o charakterze etycznym.

5 Czytamy co do pierwszego: ?Kto korzysta z daru mi?o?ci ma??eńskiej z poszanowaniem praw przekazywania ?ycia, ten uznaje, ?e nie jest panem ?róde? ?ycia, ale raczej s?ug? planu ustalonego przez Stwórc?”. ??ycie ludzkie — jak to przypomnia? nasz poprzednik ?p. Jan XXIII w encyklice Mater et Magistra — winni wszyscy uwa?a? za rzecz ?wi?t?, poniewa? od samego pocz?tku zak?ada ono dzia?anie Boga – Stwórcy”. Gdy za? chodzi o bezpo?redni? motywacj?, encyklika Humanae vitae wymienia ?s?uszne powody dla wprowadzenia przerw mi?dzy kolejnymi urodzeniami dzieci, wynikaj?ce b?d? z warunków fizycznych czy psychicznych ma??onków, b?d? z okoliczno?ci zewn?trznych”.

6 Chodzi zatem wyra?nie — w wypadku ?etycznej” regulacji pocz??, która realizuje si? na drodze okresowej wstrzemi??liwo?ci — o praktykowanie czysto?ci ma??eńskiej, czyli okre?lonej postawy etycznej. Mówi?c j?zykiem biblijnym: chodzi o ??ycie wed?ug Ducha” (por. Ga 5,25).

Owa ?etyczna” regulacja pocz?? bywa te? nazywana ?naturaln?”, co mo?na t?umaczy? jako zgodno?? z ?prawem natury”. Przez ?prawo natury” rozumiemy w tym wypadku odczytywany rozumem ?porz?dek naturalny” w dziedzinie prokreacji: porz?dek ten jest wyrazem planu Stwórcy wzgl?dem cz?owieka, na co encyklika wraz z ca?? tradycj? chrze?cijańskiej nauki i praktyki k?adzie szczególny nacisk. Nie tyle wierno?? dla bezosobowego ?prawa natury”, ile dla osobowego Stwórcy, który jest ?ród?em i Panem tego prawa, stanowi o etycznym charakterze postawy wyra?aj?cej si? w ?naturalnej” regulacji pocz??.

Z tego punktu widzenia redukcja do samej biologicznej prawid?owo?ci, oderwanej od ?porz?dku natury”, to znaczy od planu Stwórcy — jest wypaczeniem w?a?ciwej my?li wyra?onej w encyklice Humanae vitae.

Dokument zak?ada oczywi?cie ow? biologiczn? prawid?owo??, co wi?cej — zach?ca ludzi kompetentnych do jeszcze dok?adniejszego jej badania i stosowania, ale pojmuje t? prawid?owo?? zawsze jako wyraz ?porz?dku natury” oraz opatrzno?ciowego planu Stwórcy, w którego wiernym wype?nianiu tkwi prawdziwe dobro osoby ludzkiej.

(29.8.1984)