杏MAP导航

1 Podejmujemy dzi? bardziej szczegó?ow? analiz? tekstu Listu do Efezjan 5,21-33.

Przemawiaj?c do ma??onków, autor listu zaleca im, aby byli sobie ?wzajemnie poddani w boja?ni Chrystusowej” (Ef 5,21). Chodzi tu o odniesienie niejako dwuwymiarowe czy te? dwustopniowe: wzajemne i wspólne. Jedno bli?ej okre?la i charakteryzuje drugie. Wzajemne odniesienie m??a i ?ony ma wyp?ywa? z ich obopólnego odniesienia do Chrystusa. Autor listu mówi o ?boja?ni Chrystusowej” w podobnym znaczeniu, w jakim mówi si? o ?bogobojno?ci”. Nie chodzi w tym wypadku o l?k czy strach, który jest postaw? obronn? wynikaj?c? z zagro?enia jakim? z?em — ale chodzi przede wszystkim o poszanowanie dla ?wi?to?ci, dla sacrum, chodzi o pietas — co w j?zyku starotestamentowym wyra?a?o si? te? jako ?boja?ń Bo?a” (por. np. Ps 103,11; Prz 1,7; 23,17; Syr 1,11-16). Taka w?a?nie pietas, zrodzona z g??bokiej ?wiadomo?ci misterium Chrystusa ma stanowi? podstaw? wzajemnego odniesienia ma??onków.

2 Podobnie jak ca?y najbli?szy kontekst, tak i wybrany przez nas tekst ma w tym miejscu charakter ?parenetyczny”: charakter pouczenia moralnego. Autor listu pragnie wskaza? ma??onkom, jak winno si? kszta?towa? ich wzajemne odniesienie, ich ca?e post?powanie — a swoje wskazanie i pouczenie wyprowadza z przedstawionej na pocz?tku listu tajemnicy Chrystusa. Tajemnica ta winna by? duchowo obecna we wzajemnym odniesieniu ma??onków. Przenikaj?c do ich serc, rodz?c w nich ow? ?wi?t? ?boja?ń Chrystusow?” (czyli w?a?nie pietas), misterium Chrystusa winno prowadzi? ku temu, aby byli sobie ?wzajemnie poddani”. Misterium Chrystusa — to znaczy tajemnica odwiecznego wybrania ka?dego z nich w Chrystusie ?jako przybranych synów”.

3 Zwrot otwieraj?cy tekst (Ef 5,21-33), ku któremu przybli?yli?my si? przez analiz? dalszego i bli?szego kontekstu, posiada szczególn? wymow?. Autor mówi o ?wzajemnym poddaniu” sobie ma??onków — m??a i ?ony — i w ten sposób rozstrzyga od razu, jak nale?y rozumie? s?owa, jakie napisze za chwil? o poddaniu samej ?ony m??owi. Czytamy bowiem: ??ony niechaj b?d? poddane swym m??om jak Panu” (Ef 5,22). Autor nie chce przez to powiedzie?, ?e m?? jest ?panem” ?ony, ?e w?a?ciwy dla ma??eństwa uk?ad mi?dzyosobowy jest uk?adem panowania m??a nad ?on?. Wyra?a natomiast inn? my?l: ?ona w swym odniesieniu do Chrystusa, który jest dla obojga ma??onków jedynym Panem, mo?e i powinna znajdowa? pokrycie dla takiego odniesienia do m??a, które wynika z samej istoty ma??eństwa i rodziny. Odniesienie to nie jest jednak?e poddaniem jednostronnym. Ma??eństwo wedle nauki Listu do Efezjan wyklucza uk?ad, który ci??y? — i nieraz jeszcze ci??y — nad t? instytucj?. M?? i ?ona bowiem s? sobie ?wzajemnie poddani”, wzajemnie podporz?dkowani. ?ród?em tego wzajemnego poddania jest chrze?cijańska pietas, a wyrazem — mi?o??.

4 Mi?o?? t? akcentuje autor listu szczególnie, zwracaj?c si? do m??ów. Pisze: ?M??owie, mi?ujcie ?ony” — i tym zwrotem zdaje si? uchyla? ca?? obaw?, jak? móg? (zw?aszcza wobec naszej wspó?czesnej wra?liwo?ci) wywo?a? poprzedni zwrot: ??ony niechaj b?d? poddane swym m??om”. Mi?o?? wyklucza wszelki rodzaj poddaństwa, przez który ?ona stawa?aby si? s?ug? czy niewolnic? m??a, przedmiotem jednostronnej zale?no?ci. Mi?o?? sprawia, ?e równocze?nie i m?? poddany jest ?onie: poddany w tym samym Panu — podobnie jak ?ona m??owi. Wspólnota i jedno??, jak? z racji ma??eństwa maj? stanowi?, urzeczywistnia si? poprzez wzajemne oddanie, które tak?e jest wzajemnym poddaniem. Chrystus jest ?ród?em i zarazem wzorem owego oddania, które jako wzajemne ?poddanie w boja?ni Chrystusowej” nadaje g??boki i dojrza?y kszta?t jedno?ci ma??onków. Wielorakie czynniki natury psychologicznej czy te? obyczajowej zostaj? w tym ?ródle i wobec tego wzoru tak przetworzone, ?e wy?ania si? st?d jakby nowy, warto?ciowy stop obustronnych zachowań i odniesień.

5 Autor Listu do Efezjan nie boi si? zaakceptowa? tych poj??, które by?y znamienne dla ówczesnej umys?owo?ci i obyczaju — nie l?ka si? mówi? o ?poddaniu ?ony m??owi”, nie l?ka si? w dalszym ci?gu (w ostatnim jeszcze wersecie naszego tekstu) zaleca? ?onie, aby ?odnosi?a si? ze czci? do swojego m??a” (Ef 5,33) — jest bowiem pewny, ?e gdy m?? i ?ona b?d? wzajemnie sobie poddani ?w boja?ni Chrystusowej”, wszystko to znajdzie w?a?ciw? równowag? — tak?, jaka odpowiada ich chrze?cijańskiemu powo?aniu w tajemnicy Chrystusa.

6 Wspó?czesna nasza wra?liwo?? z pewno?ci? jest inna, inna umys?owo??, obyczaj, inna pozycja spo?eczna kobiety w stosunku do m??czyzny — tym niemniej podstawowa zasada parenetyczna, jak? znajdujemy w Li?cie do Efezjan, pozostaje ta sama i wydaje te same owoce. Poddanie wzajemne ?w boja?ni Chrystusowej” — poddanie zrodzone na gruncie chrze?cijańskiej pietas — kszta?tuje zawsze ów g??boki i mocny zr?b wspólnoty ma??onków, w której urzeczywistnia si? prawdziwa ?komunia” osób.

7 Autor Listu do Efezjan, rozpoczynaj?c od wspania?ej wizji odwiecznego planu Boga w stosunku do ludzko?ci, nie poprzestaje na uwydatnianiu tych tylko, obyczajowych czy etycznych aspektów ma??eństwa. Przekracza granic? pouczenia i pisz?c o wzajemnym stosunku ma??onków, odnajduje w nim wymiar samej tajemnicy Chrystusa, której jest g?osicielem i aposto?em. ??ony niechaj b?d? poddane swym m??om jak Panu, bo m?? jest g?ow? ?ony, jak i Chrystus — G?ow? Ko?cio?a: On — Zbawca Cia?a. Lecz jak Ko?ció? poddany jest Chrystusowi, tak i ?ony m??om — we wszystkim. M??owie, mi?ujcie ?ony, bo i Chrystus umi?owa? Ko?ció? i wydaj za niego samego siebie” (Ef 5,22-25). W ten sposób w?a?ciwe dla tej parenetycznej cz??ci listu pouczenie zostaje niejako wbudowane w sam? rzeczywisto?? tajemnicy odwiecznie ukrytej w Bogu, a objawionej ludzko?ci w Jezusie Chrystusie. W Li?cie do Efezjan (5,21-33) jeste?my ?wiadkami szczególnego jakby spotkania owej tajemnicy z sam? istot? powo?ania ma??eńskiego. Jak nale?y rozumie? to spotkanie?

8 Przede wszystkim ukazuje si? ono w tek?cie listu jako wielka analogia. Czytamy: ??ony niechaj b?d? poddane swym m??om jak Panu” — pierwszy cz?on analogii. ?M?? jest g?ow? ?ony, jak i Chrystus — G?ow? Ko?cio?a” — cz?on drugi, który stanowi wyja?nienie i uzasadnienie pierwszego. ?Jak Ko?ció? poddany jest Chrystusowi, tak i ?ony m??om” — ukazany poprzednio stosunek Chrystusa do Ko?cio?a obecnie zostaje wyra?ony jako stosunek Ko?cio?a do Chrystusa, w czym zawiera si? dalszy cz?on analogii. Wreszcie: ?M??owie, mi?ujcie ?ony, bo i Chrystus umi?owa? Ko?ció? i wyda? za niego samego siebie” ostatni cz?on analogii. Dalszy ci?g tekstu stanowi rozwi?zanie zawartej w powy?szym fragmencie my?li podstawowej, a ca?y tekst Ef 5,21-33 przenikni?ty jest do końca t? sam? analogi?: stosunek wzajemny pomi?dzy ma??onkami, m??em i ?on?, winien by? przez chrze?cijan rozumiany na podobieństwo stosunku pomi?dzy Chrystusem a Ko?cio?em.

(11.8.1982)