杏MAP导航

1 Od s?ów Chrystusa na temat przysz?ego zmartwychwstania cia?, które znajdujemy u wszystkich trzech synoptyków: Mateusza, Marka i ?ukasza — przeszli?my w naszych rozwa?aniach do tego, co na temat przysz?ego zmartwychwstania pisze Pawe? w 1 Li?cie do Koryntian (1 Kor 15). Analiza nasza skupia si? przede wszystkim na tym, co mo?na by nazwa? Paw?ow? ?antropologi? zmartwychwstania”. Autor Listu przeciwstawia stan cz?owieka ?ziemskiego” (historycznego) stanowi cz?owieka po zmartwychwstaniu, charakteryzuj?c w sposób zwi?z?y, a równocze?nie dosadny jakby wewn?trzny ?uk?ad si?”, znamienny dla ka?dego z tych stanów.

2 Na to, ?e w?a?nie ten wewn?trzny uk?ad si? ulegnie w zmartwychwstaniu radykalnej zmianie, zdaje si? wskazywa? przede wszystkim przeciwstawienie: cia?o ?s?abe” — cia?o ?mocne”. Pawe? pisze: ?zasiewa si? zniszczalne — powstaje za? niezniszczalne; sieje si? niechwalebne — powstaje chwalebne; sieje si? s?abe — powstaje mocne” (1 Kor 15,42-43). ?S?abe” jest wi?c to cia?o, które wyrasta — mówi?c j?zykiem metafizycznym — na doczesnej glebie cz?owieczeństwa. Paw?owa przeno?nia odpowiada równocze?nie terminologii naukowej, która pocz?tek cz?owieka co do cia?a okre?la tym samym wyra?eniem (semen). Je?li to ludzkie cia?o, które wyrasta z ziemskiego nasienia, jest w oczach Aposto?a ?s?abe” — to nie tylko dlatego, ?e jest ?zniszczalne”, ?e pozostaje poddane ?mierci oraz wszystkiemu, co do niej prowadzi — ale tak?e dlatego, ?e jest ?zmys?owe”. Cia?o ?mocne” — to, które cz?owiek odziedziczy od ostatniego Adama-Chrystusa jako uczestnik przysz?ego zmartwychwstania, ma by? cia?em ?duchowym”. W?a?nie takie ?duchowe” cia?o b?dzie niezniszczalne, nie zagro?one ?mierci?. Tak wi?c antynomia ?s?abe — mocne” najwyra?niej odnosi si? nie tylko do cia?a separatim, ale do ca?ej konstytucji cz?owieka ze wzgl?du na jego cielesno??. Tylko w ramach takiej konstytucji cia?o mo?e powstawa? jako ?duchowe” — i to ?uduchowienie” cia?a b?dzie ?ród?em jego mocy i niezniszczalno?ci (nie?miertelno?ci).

3 Jest to temat, którego pocz?tków szuka? nale?y ju? w pierwszych rozdzia?ach Ksi?gi Rodzaju. Mo?na powiedzie?, ?e ?w. Pawe? widzi rzeczywisto?? przysz?ego zmartwychwstania jako swoiste restitutio in integrum: przywrócenie, a zarazem osi?gni?cie pe?ni cz?owieczeństwa. Nie tylko przywrócenie — w takim wypadku zmartwychwstanie by?oby poniek?d powrotem do tego stanu, jaki by? udzia?em cz?owieka przed grzechem, poza poznaniem dobra i z?a (por. Rdz 1-2). Ale taki powrót nie odpowiada wewn?trznej logice ca?ej ekonomii zbawczej, najg??bszemu sensowi tajemnicy odkupienia. Restitutio in integrum, zwi?zane ze zmartwychwstaniem i rzeczywisto?ci? ??wiata przysz?ego”, mo?e by? tylko wprowadzeniem do nowej pe?ni. B?dzie to taka pe?nia, która zak?ada ca?? histori? cz?owieka, ukszta?towan? dramatem drzewa poznania dobra i z?a (por. Rdz 3), a równocze?nie przenikni?t? tajemnic? odkupienia.

4 Wedle s?ów 1 Listu do Koryntian ten cz?owiek, w którym zmys?owo?? ma przewag? nad duchowo?ci? (?cia?o zmys?owe”: 1 Kor 15,14), skazany jest na ?mier? — ma natomiast powsta? ?cia?o duchowe”: cz?owiek, w którym duch uzyska w?a?ciw? przewag? nad cia?em, duchowo?? nad zmys?owo?ci?. ?atwo zrozumie?, ?e Pawe? ma tu na my?li zmys?owo?? jako sum? czynników stanowi?cych ograniczenie ludzkiej duchowo?ci, jako si?? ?wi???c?” (niekoniecznie w sensie platońskim) przez ograniczenie zdolno?ci poznania (widzenia) prawdy, a tak?e wolno?ci woli i zdolno?ci mi?owania w prawdzie. Natomiast nie mo?e chodzi? w tym miejscu o t? podstawow? funkcj? zmys?ów, która s?u?y wyzwoleniu duchowo?ci: poznania i woli w cielesno-duchowym compositum ludzkiego podmiotu. Skoro mowa o zmartwychwstaniu cia?a, czyli cz?owieka w jego autentycznej równie? cielesno?ci, ?cia?o duchowe” winno by oznacza? w?a?nie doskona?? wra?liwo?? zmys?ów, ich doskona?e zharmonizowanie z dzia?alno?ci? ducha ludzkiego w prawdzie i wolno?ci. ?Cia?o zmys?owe”, które jest ziemskim przeciwieństwem ?cia?a duchowego”, wskazuje natomiast na zmys?owo?? jako na si??, która cz?sto przes?dza o tym, ?e cz?owiek bytuj?c ?wewn?trz poznania dobra i z?a”, zostaje przynaglony i niejako popchni?ty w?a?nie w stron? z?a.

5 Nie mo?na przy tym zapomina?, ?e chodzi tutaj nie tylko o sam dualizm antropologiczny, ale o pe?niejsz? jeszcze antynomi?. W antynomii tej bierze udzia? nie tylko cia?o (jako arystotelesowskie hyle) i dusza — czyli cz?owiek jako ?dusza ?yj?ca” (por. Rdz 2). W antynomii tej bierze udzia? po jednej stronie ca?y cz?owiek, ca?o?? jego duchowo-cielesnej podmiotowo?ci, o ile pozostaje pod wp?ywem Ducha o?ywiaj?cego w Chrystusie — a po drugiej stronie: ten sam cz?owiek, o ile si? temu Duchowi opiera i przeciwstawia. W tym drugim wypadku cz?owiek jest ?cielesny” (a jego uczynki s? ?uczynkami cia?a”), natomiast gdy pozostaje pod wp?ywem Ducha ?wi?tego, cz?owiek jest ?duchowy” (i spe?nia ?uczynki ducha”).

6 W ten sposób wi?c mo?na powiedzie?, ?e nie tylko w 1 Kor 15 spotykamy si? z antropologi? zmartwychwstania, ale ?e ca?a antropologia (i etyka) ?wi?tego Paw?a jest przenikni?ta tajemnic? zmartwychwstania, w której otrzymali?my ostatecznie Ducha ?wi?tego. Natomiast 1 Kor 15 stanowi Paw?ow? interpretacj? ??wiata przysz?ego”, a w tym ?wiecie — stanu cz?owieka, który wraz ze zmartwychwstaniem co do cia?a dost?pi ca?ej pe?ni uczestnictwa w darze o?ywiaj?cego z Ducha czyli w owocu Chrystusowego Zmartwychwstania.

7 Kończ?c t? analiz? Paw?owej ?antropologii zmartwychwstania” z 1 Listu do Koryntian, wypada nam raz jeszcze wróci? my?l? do s?ów Chrystusa na temat zmartwychwstania i ??wiata przysz?ego”, jakie zapisali synoptycy Mateusz, Marek i ?ukasz. Przypomnijmy, ?e odpowiadaj?c saduceuszom, Chrystus zwi?za? wiar? w zmartwychwstanie z ca?ym objawieniem Boga Abrahama, Jakuba i Moj?esza, który ?nie jest Bogiem umar?ych, lecz ?ywych” (Mt 22,32). Równocze?nie za?, odpieraj?c trudno??, jak? wysun?li rozmówcy, wypowiedzia? owe znamienne s?owa: ?Gdy bowiem powstan? z martwych, nie b?d? si? ani ?eni?, ani za m?? wychodzi?” (Mk 12,25). Tym w?a?nie s?owom — w ich najbli?szym kontek?cie — po?wi?cili?my nasze poprzednie rozwa?ania, przechodz?c z kolei do 1 Listu ?w. Paw?a do Koryntian (1 Kor 15).

Rozwa?ania te maj? podstawowe znaczenie dla ca?ej teologii cia?a: zarówno dla zrozumienia ma??eństwa, jak te? ?bez?enno?ci dla królestwa Bo?ego”. Tej ostatniej sprawie zostan? po?wi?cone dalsze analizy.

(10.2.1982)