杏MAP导航

1 Rozwa?ali?my poprzednio s?owa Chrystusa Pana na temat ??wiata przysz?ego”, który wy?oni si? wraz ze zmartwychwstaniem cia?. S?owa te znalaz?y szczególnie intensywny odd?wi?k w nauczaniu ?w. Paw?a. Mi?dzy odpowiedzi? dan? saduceuszom, jak? zapisali synoptycy (por. Mt 22,30; Mk 12,25; ?k 20,35-36), a apostolatem Paw?a stan?? nade wszystko sam fakt Chrystusowego zmartwychwstania oraz ca?y szereg spotkań ze Zmartwychwsta?ym, do których jako ogniwo ostatnie trzeba zaliczy? wydarzenie pod Damaszkiem. Nawrócony wówczas Szawe? z Tarsu, pó?niejszy Pawe? i ?aposto? pogan”, mia? dzi?ki temu równie? swoje w?asne do?wiadczenie popaschalne, na podobieństwo innych Aposto?ów. U podstaw jego wiary w zmartwychwstanie, której wyraz daje przede wszystkim w 1 Li?cie do Koryntian (rozdz. 15), stoi z pewno?ci? owo Paw?owe spotkanie ze Zmartwychwsta?ym, które sta?o si? pocz?tkiem i fundamentem jego apostolatu.

2 Trudno tutaj streszcza? i komen towa? ca?y ów wspania?y i rozbudowany wywód z 15 rozdzia?u 1 Listu do Koryntian we wszystkich jego szczegó?ach. Znamienne, i? Chrystus w tych s?owach, jakie zapisali synoptycy, odpowiada? saduceuszom, ?którzy nie wierz? w zmartwychwstanie” — Pawe? za? odpowiada — a raczej (zgodnie ze swym temperamentem) polemizuje — z tymi, którzy je kwestionuj?. Chrystus w swojej odpowiedzi (przedpaschalnej) nie powo?ywa? si? na w?asne zmartwychwstanie, natomiast odwo?ywa? si? do podstawowej rzeczywisto?ci starotestamentalnego Przymierza, do rzeczywisto?ci Boga ?ywego, która jest ?ród?em prze?wiadczenia o mo?liwo?ci zmartwychwstania: Bóg ?ywy jest ?Bogiem ?yj?cych, a nie umar?ych” (Mk 12,27), Pawe? w swym popaschalnym wywodzie na temat przysz?ego zmartwychwstania odwo?uje si? przede wszystkim do rzeczywisto?ci i prawdy zmartwychwstania Chrystusa. Owszem, tej prawdy broni nade wszystko jako fundamentu ca?ej wiary: ?je?li Chrystus nie zmartwychwsta?, […] pró?na jest tak?e wasza wiara. […] Tymczasem jednak Chrystus zmartwychwsta?” (1 Kor 15,14.20).

3 Znajdujemy si? tutaj na tej samej linii objawienia: zmartwychwstanie Chrystusa jest ostatecznym i najpe?niejszym s?owem objawienia si? Boga ?ywego jako ?Boga ?yj?cych, a nie umar?ych” (Mk 12,27). Jest ono ostatnim i najpe?niejszym potwierdzeniem prawdy o Bogu, która przemawia s?owem tego objawienia od pocz?tku. Jest ono równocze?nie odpowiedzi? Boga ?ycia na historyczn? konieczno?? ?mierci, której cz?owiek zosta? poddany od momentu z?amania pierwszego Przymierza — ?mierci, która wesz?a w jego dzieje wraz z grzechem. T? odpowied?: zwyci?stwo nad ?mierci? obrazuje 1 List do Koryntian (rozdz. 15) ze szczególn? przenikliwo?ci?, ukazuj?c zmartwychwstanie Chrystusa jako pocz?tek owego eschatologicznego spe?nienia, w którym przez Niego i w Nim wszystko wróci do Ojca, wszystko zostanie Mu poddane, czyli oddane do końca, tak ?aby Bóg by? wszystkim we wszystkich” (1 Kor 15,28). I wtedy — w tym ostatecznym przezwyci??eniu grzechu, tego, co przeciwstawia?o stworzenie Stwórcy — zostanie równie? przezwyci??ona ?mier?: ?jako ostatni wróg zostanie pokonana ?mier?” (1 Kor 15,26).

4 W takim kontek?cie znajduj? si? s?owa, które mo?na uzna? za syntez? Paw?owej antropologii zmartwychwstania. I przy tych s?owach wypadnie nam tutaj nieco d?u?ej si? zatrzyma?. ?Podobnie rzecz si? ma — czytamy w 1 Li?cie do Koryntian (15,42-46) — ze zmartwychwstaniem. Zasiewa si? zniszczalne — powstaje za? niezniszczalne; sieje si? niechwalebne — powstaje chwalebne; sieje si? s?abe — powstaje mocne; zasiewa si? cia?o zmys?owe — powstaje cia?o duchowe. Je?eli jest cia?o zmys?owe, powstanie te? cia?o duchowe. Tak te? jest napisane: Sta? si? pierwszy cz?owiek, Adam, dusz? ?yj?c?, a ostatni Adam duchem o?ywiaj?cym. Nie by?o jednak wpierw tego, co duchowe, ale to, co ziemskie; duchowe by?o potem”.

5 Pomi?dzy t? Paw?ow? antropologi? zmartwychwstania a tamt?, która wy?ania si? z zapisu synoptyków (Mt 22,30; Mk 12,25; ?k 20,35-36) zachodzi merytoryczna spójno?? — z tym, ?e tekst 1 Listu do Koryntian jest o wiele bardziej rozbudowany. Pawe? uczy tego samego, co g?osi? Chrystus, wnikaj?c równocze?nie w ró?ne aspekty tej prawdy, która w s?owach zapisanych u synoptyków zosta?a wypowiedziana zwi??le i zasadniczo. Znamienne przy tym dla tekstu Paw?owego jest to, ?e perspektyw? eschatologiczn? cz?owieka, opart? na wierze ?w cia?a zmartwychwstanie”, ??czy on zarówno z odniesieniem do ?pocz?tku”, jak te? z g??bok? ?wiadomo?ci? sytuacji ?historycznej” cz?owieka. Cz?owiek ten, do którego zwraca si? w 1 Li?cie do Koryntian, cz?owiek opieraj?cy si? (podobnie jak saduceusze) mo?liwo?ci zmartwychwstania, ma swoje (równie? ?historyczne”) do?wiadczenie cia?a, a z do?wiadczenia tego wynika z ca?? oczywisto?ci?, ?e jest to cia?o ?zniszczalne”, ?e jest ono ?s?abe i zmys?owe”, ?e wobec tego jest ?niechwalebne”.

6 Takiego to w?a?nie cz?owieka, swego adresata — zarówno w gminie korynckiej, jak te? poniek?d adresata wszystkich epok — Pawe? skierowuje do Chrystusa — ?ostatniego Adama”. Skierowuj?c do Chrystusa zmartwychwsta?ego, ka?e temu cz?owiekowi poniek?d i?? ?ladem swojego w?asnego do?wiadczenia popaschalnego. Równocze?nie za? przypomina mu ?pierwszego Adama”, czyli ka?e zwróci? si? do ?pocz?tku”, do tej pierwszej prawdy o cz?owieku i o ?wiecie, która le?y u podstaw ca?ego objawienia tajemnicy Boga ?ywego. Tak wi?c w tej swojej syntezie Pawe? odtwarza to wszystko, co wypowiedzia? Chrystus w trzech ró?nych momentach: odwo?uj?c si? do ?pocz?tku” (Mt 19,3-8; Mk 10,2-9) w rozmowie z faryzeuszami; do ?serca” ludzkiego jako miejsca przesilania si? po??dliwo?ci wewn?trz cz?owieka w Kazaniu na Górze (por. Mt 5,27); oraz do zmartwychwstania jako rzeczywisto?ci ??wiata przysz?ego” w rozmowie z saduceuszami (Mt 22,30; Mk 12,25; ?k 20,35-36).

Do stylu Paw?owej syntezy nale?y wi?c to, i? zapuszcza ona swe korzenie w ca?o?ci objawionej tajemnicy stworzenia i odkupienia, z niej wyrasta i w jej tylko ?wietle si? t?umaczy. Stworzenie cz?owieka — to o?ywienie duchem materii, czyli cia?a, dzi?ki czemu ?pierwszy cz?owiek, Adam, […] sta? si? dusz? ?yj?c?”. Tekst Paw?owy powtarza tutaj s?owa z Ksi?gi Rodzaju (2,7), czyli z drugiego opisu stworzenia cz?owieka (tzw. opisu jahwistycznego). Z tego samego ?ród?a wiadomo, ?e to pierwotne ?uduchowienie cia?a” uleg?o zepsuciu przez grzech. Chocia? w tym miejscu 1 Listu do Koryntian autor nie mówi wprost o grzechu pierworodnym, to jednak ów szereg okre?leń, jakie daje cia?u cz?owieka historycznego, pisz?c, ?e jest ono ?zniszczalne […], s?abe […], zmys?owe […], niechwalebne”, wskazuje dostatecznie na to, co wedle objawienia jest skutkiem grzechu — na to, co ten?e Pawe? w innym miejscu nazwie ?niewol? zepsucia” (por. Rz 8,21). Tej ?niewoli zepsucia” uleg?o po?rednio ca?e stworzenie poprzez grzech cz?owieka, postawionego przez Stwórc? w?ród widzialnego ?wiata, aby ?panowa?” (por. Rdz 1,28). Tak wi?c grzech cz?owieka ma wymiar nie tylko wewn?trzny, ale i ?kosmiczny”. W tym wymiarze cia?o — to, które Pawe? (w zgodno?ci z ca?ym do?wiadczeniem) charakteryzuje jako ?zniszczalne […], s?abe […], zmys?owe […], niechwalebne” — wyra?a w sobie stan stworzenia po grzechu. Stworzenie to bowiem ?a? dot?d j?czy i wzdycha w bólach rodzenia” (Rz 8,22). Jednak?e, tak jak macierzyński ból rodzenia ??czy si? z pragnieniem narodzin, z nadziej? na nowego cz?owieka, tak te? i stworzenie ca?e ?z upragnieniem oczekuje objawienia si? synów Bo?ych […] w nadziei, ?e równie? i ono zostanie wyzwolone z niewoli zepsucia, by uczestniczy? w wolno?ci i chwale dzieci Bo?ych” (Rz 8,19-21).

8 W takim to w?a?nie ?kosmicznym” kontek?cie Listu do Rzymian, niejako poprzez ?cia?o wszystkich stworzeń”, starajmy si? dopracowa? pe?ne zrozumienie Paw?owej interpretacji zmartwychwstania. Je?li ten tak g??boko realistyczny, odpowiadaj?cy ogólnoludzkiemu do?wiadczeniu obraz cia?a cz?owieka historycznego kryje w sobie dla Paw?a nie tylko ?niewol? zepsucia”, ale tak?e nadziej? podobn? do tej, jaka towarzyszy ?bólom rodzenia” — to dlatego, ?e Aposto? równocze?nie odczytuje w tym obrazie obecno?? tajemnicy Odkupienia. ?wiadomo?? tej tajemnicy wyzwala si? w?a?nie w?ród tych wszystkich do?wiadczeń cz?owieka, które mo?na okre?li? jako ?niewol? ska?enia” — wyzwala si? za? dlatego, ?e odkupienie dzia?a w duszy tego? cz?owieka poprzez dary Ducha: ?My wszyscy, którzy posiadamy pierwsze dary Ducha […], ca?? swoj? istot? wzdychamy, oczekuj?c odkupienia naszego cia?a” (Rz 8,23). Odkupienie jest drog? do zmartwychwstania. Zmartwychwstanie stanowi ostateczne dope?nienie odkupienia cia?a.

Do analizy Paw?owego tekstu z 1 Listu do Koryntian powrócimy w dalszych rozwa?aniach.

(27.1.1982)