杏MAP导航

Jan Pawe? II od pierwszego dnia wprowadzenia stanu wojennego apelowa? o dialog i zaprzestanie przemocy. W kolejnych dniach dawa? jasny wyraz temu, ?e pot?pia decyzj? w?adz i nawo?ywa? do zawieszenia reperkusji wobec internowanych dzia?aczy Solidarno?ci, ich rodzin, a tak?e wszystkich Polaków, którzy byli zastraszani i karani za ?amanie wprowadzonego ?prawa”.

Wprowadzaj?c stan wojenny, internowano oko?o 6,6 tys. dzia?aczy zwi?zkowych i politycznych, zawieszono dzia?alno?? organizacji spo?ecznych. Zosta?a tak?e ograniczona swoboda poruszania si? i wprowadzona godzina milicyjna. Przepisy stanu wojennego zakazywa?y strajków czy te? manifestacji, wprowadzaj?c równocze?nie militaryzacj? zak?adów. Wydano tak?e nakaz zdeponowania broni w obawie przed ruchem oporu. Organem zarz?dzaj?cym państwem podczas stanu wyj?tkowego by?a Wojskowa Rada Ocalenia Narodowego. Na jej czele stan?? gen. Wojciech Jaruzelski, który pe?ni? wówczas funkcje I sekretarza Komitetu Centralnego PZPR, premiera i ministra obrony narodowej.

Reakcja z Rzymu

Osobisty sekretarz papie?a, kard. Stanis?aw Dziwisz w ksi??ce ??wiadectwo” przywo?uj?c wydarzenia z tamtych dni, napisa?: ?To by? prawdziwy szok”, a Jan Pawe? II by? ?zaskoczony i pogr??ony w bólu”. Papieski sekretarz wyzna? tak?e: ?obawiali?my si? tego ju? wcze?niej”.

Watykan ju? od kilku tygodni dostawa? informacje o mo?liwo?ci wprowadzenia w Polsce stanu wojennego, a nawet ewentualnej inwazji radzieckiej. Z tego powodu, do papie?a zadzwoni? ówczesny doradca prezydenta USA Jimmy'ego Cartera ds. bezpieczeństwa narodowego, Zbigniew Brzeziński.

Na Placu ?wi?tego Piotra w niedzielne po?udnie (13.12.1981 r.) na wspólnej modlitwie Anio? Pański zebra?y si? t?umy Polaków mieszkaj?cych w Rzymie. Do??czali do nich wierni innych narodowo?ci. Po zakończonej modlitwie Jan Pawe? II w obawie przed nasileniem dzia?ań represyjnych przez w?adze komunistyczn? wobec rodaków nie odniós? si? bezpo?rednio do stanu wojennego w Polsce. Skierowa? do wiernych s?owa, w których apelowa? o modlitw? za Ojczyzn?.

?Wydarzenia ostatnich godzin przemawiaj? za tym, abym raz jeszcze zwróci? si? do wszystkich w sprawach naszej wspólnej ojczyzny z pro?b? o modlitw?.  Przypominam to, co powiedzia?em we wrze?niu: nie mo?e by? przelewana polska krew, bo zbyt wiele jej wylano, zw?aszcza w czasie ostatniej wojny. Trzeba uczyni? wszystko, aby w pokoju budowa? przysz?o?? ojczyzny” – mówi? wyra?nie wzruszony i zaniepokojony Jan Pawe? II.

Módlmy si? za Polsk?

Tego samego dnia, w niedzielny wieczór, na znak solidarno?ci z Polsk? w oknie Pa?acu Apostolskiego zap?on??a ?wieca.

Dzień pó?niej, w poniedzia?kowy wieczór, w?oski ruch katolicki Comunione e Liberazione zorganizowa? na placu ?wi?tego Piotra modlitewne czuwanie, w którym uczestniczy?o tysi?ce ludzi, w tym Polacy, którzy nie mieli kontaktu ze swoimi bliskimi w kraju. Ca?y Rzym tego dnia by? obwieszony plakatami ?Módlmy si? za Polsk?”.

?Widz? wsz?dzie w Ko?ciele, a tak?e poza nim wielk? solidarno?? z moimi rodakami, z polskim narodem. Za to wyra?am wielk? wdzi?czno?? wszystkim. Ta solidarno?? z narodem polskim s?u?y tak?e potwierdzeniu tych warto?ci i tych zasad, którymi s? niezbywalne prawa cz?owieka i prawa narodu” - podkre?li? Ojciec ?wi?ty dzień po wprowadzeniu stanu wojennego.

Oficjalne stanowisko

Dwa dni pó?niej, 16 grudnia, podczas Audiencji Generalnej Jan Pawe? II oficjalnie zaj?? stanowisko w sprawie dzia?ań podejmowanych przez komunistów w jego ojczy?nie. Papie? apelowa? do w?adzy w Polsce, aby pozwolili Polakom ?y? zgodnie z ich tradycj? i poszanowaniem prawa do rozwi?zywania wewn?trznych problemów wed?ug przekonań narodu polskiego.

?St?d moje wezwanie i pro?ba, któr? kieruj? do wszystkich synów ojczyzny: trzeba wróci? na drog? odnowy, kszta?towanej metod? dialogu, przy poszanowaniu praw ka?dego cz?owieka i obywatela, przy szczególnym poszanowaniu praw cz?owieka pracy. Ta droga nie by?a ?atwa – ze zrozumia?ych przyczyn – ale nie jest niemo?liwa. Si?a i powaga w?adzy wyra?a si? tak?e w dialogu, a nie w u?yciu si?y” - mówi? Papie? w czasie audiencji. 

Papie? prowadzi? jednocze?nie dzia?ania dyplomatyczne próbuj?c nawi?za? dialog z w?adz? komunistyczn? w Polsce. Ju? 18 grudnia 1981 r. na polecenie Jana Paw?a II do Warszawy przyjecha? abp Luigi Poggi, którego zadaniem by?o w imieniu papie?a przekaza? specjalny list adresowany do przewodnicz?cego Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego, którym by? gen. W. Jaruzelski.

Jan Pawe? II pisa?:

?Wydarzenia ostatnich dni, wiadomo?ci o zabitych i rannych Rodakach w zwi?zku ze stanem wojennym wprowadzonym od 13 grudnia, nakazuj? mi zwróci? si? do Pana Genera?a z usiln? pro?b? i zarazem gor?cym wezwaniem o zaprzestanie dzia?ań, które przynosz? ze sob? rozlew polskiej krwi (…). Ostatnia wojna i okupacja przynios?a strat? oko?o sze?ciu milionów Polaków, walcz?cych o w?asn? i niepodleg?? Ojczyzn?. W tej perspektywie dziejowej nie mo?na dalej rozlewa? krwi polskiej: nie mo?e ta krew obci??a? sumień i plami? r?k Rodaków. Zwracam si? wi?c do Pana, Generale, z usiln? pro?b? i zarazem gor?cym wezwaniem, a?eby sprawy zwi?zane z odnow? spo?eczeństwa, które od sierpnia 1980 r. by?y za?atwiane na drodze pokojowego dialogu, wróci?y na t? sam? drog?. Nawet je?eli jest ona trudna, nie jest niemo?liwa. Domaga si? tego dobro ca?ego Narodu. Domaga si? tego równie? opinia ca?ego ?wiata, wszystkich spo?eczeństw, które s?usznie wi??? spraw? pokoju z poszanowaniem praw cz?owieka i praw narodu. Ogólnoludzkie pragnienie pokoju przemawia za tym, a?eby nie by? kontynuowany stan wojenny w Polsce. Ko?ció? jest rzecznikiem tego pragnienia(…). Trzeba uczyni? wszystko, a?eby tegorocznych ?wi?t Rodacy nie musieli sp?dza? pod gro?b? ?mierci i represji. Zwracam si? do Pańskiego sumienia, Generale, i do sumień wszystkich tych ludzi, od których zale?y w tej chwili decyzja”.

Jaruzelski odpowiada

Stolica Apostolska na odpowied? gen. W. Jaruzelskiego czeka?a a? do 6 stycznia 1982 roku. W li?cie do Jana Paw?a II Jaruzleski nie udzieli? odpowiedzi wprost, odpowiada? na apel papie?a wymijaj?co. Jako uzasadnienie wprowadzenia stanu wojennego w kraju poda? obaw? przed wybuchem wojny domowej i konieczno?? odbudowy gospodarki kraju.  W swoim li?cie oskar?y? tak?e Solidarno?? o wspó?prac? z Zachodem. 

Jan Pawe? II prowadzi? tak?e rozmowy z g?owami państw z Zachodu, m.in.  z amerykańskim prezydentem Ronaldem Reaganem. Papie? podkre?la? wielk? solidarno?? ?wiata z narodem polskim.

Z up?ywem dni do papie?a zacz??y dociera? listy od internowanych zwi?zkowców Solidarno?ci. 20 stycznia 1982 r. papie? zaapelowa? do w?adz po raz kolejny o uszanowanie podmiotowo?ci narodu, który ma prawo do rozwoju, a ten jest si?owo zatrzymany.

?Państwo nie mo?e by? mocne si?? ?adnej przemocy. Mo?e by? silne tylko si?a pe?nej podmiotowo?ci narodu. Od 13 grudnia znów cierpi? z moim narodem, dlaczego nie przywraca mu si? tej podmiotowo?ci, która jest jego prawem? Dlaczego dokonuje si? alienacji państwa buduj?c na przemocy? Dlaczego odbiera si? państwu t? jedyn? dojrza?a si??, która jest pe?na podmiotowo?? narodu? - mówi? w czasie audiencji Jan Pawe? II.

Zaanga?owanie i dzia?ania podejmowane przez papie?a Jana Paw?a II, jego nauczanie i stanowisko Ko?cio?a Katolickiego w czasie ca?ego okresu komunizmu znacz?co wp?yn??y na bieg wydarzeń spo?ecznych i politycznych w ca?ej Europie. W?ród historyków i politologów badaj?cych przemiany polityczne jakie si? dokonywa?y, przewa?a opinia, ?e Jan Pawe? II mia? znacz?cy wk?ad w rozpad ca?ego bloku komunistycznego na terenach państw Europy ?rodkowo – Wschodniej.

Stan wojenny zawieszono z końcem 1982 r., a formalnie zniesiony zosta? 22 lipca 1983 r.

Wyrok s?du, po trzech latach procesu, stwierdzaj?cy, ?e stan wojenny nielegalnie wprowadzi?a tajna grupa przest?pcza i skazuj?cy cz??? jej cz?onków, zapad? 12.01 2012 r. w S?dzie Okr?gowym w Warszawie.

Ma?gorzata Oroń/KUL