杏MAP导航

Prof. Hanna Suchocka

Papieska Komisja ds. Ochrony Ma?oletnich (PCPM) zosta?a utworzona w 2014 r. jako organ doradczy w s?u?bie Ojca ?wi?tego. Jej zadaniem jest ?proponowanie Ojcu ?wi?temu inicjatyw […] maj?cych na celu promowanie w Ko?cio?ach partykularnych odpowiedzialno?ci za ochron? wszystkich nieletnich i bezbronnych doros?ych” (Statuty, art. 1). Od pocz?tku g?ównym celem Komisji by?o znalezienie najlepszego sposobu ochrony dzieci oraz pomoc Papie?owi i Ko?cio?owi w jego osi?gni?ciu. Rol? Komisji nie by?o jednak nigdy przejmowanie odpowiedzialno?ci za indywidualne przypadki nadu?y? (co le?y w kompetencji organów ?cigania czy s?dów).

Szybko sta?o si? oczywiste, ?e w wielu przypadkach postawa ludzi Ko?cio?a, maj?ca na celu obron? instytucji, pogr??a?a Go coraz bardziej w z?ej sytuacji, powoduj?c kolejne szkody. Najg??bsze urazy i niech?? wywo?ali ci, którzy b?d?c u w?adzy, chcieli wy??cznie chroni? reputacj? i starali si? unika? skandali (kryj?c sprawców czy wr?cz przenosz?c ich) co prowadzi?o do kolejnych nadu?y?, zamiast ochrony dzieci. Komisja zatwierdzi?a ogólne fundamentalne zasady, takie jak: wiarygodno??, przejrzysto??, odpowiedzialno?? i rozliczalno??. Ten, kto jest odpowiedzialny za innych, musi w przejrzysty sposób odpowiada? za to, jak wykorzystuje swoj? w?adz?; niedopuszczalna jest samoregulacja za zamkni?tymi drzwiami. Obejmuje to tak?e uregulowanie wielu aspektów ich roli: duszpasterskiego, nauczycielskiego, doradczego i zaanga?owania spo?ecznego.

W pierwszym okresie, PCPM podj??a szereg dzia?ań i inicjatyw, które dotyczy?y kwestii ogólnych, takich jak tajemnica papieska i obowi?zek zg?aszania zaniedbań i przest?pstw. Równocze?nie zainicjowano ró?ne przedsi?wzi?cia na szczeblu lokalnym. Skupiono si? g?ównie na obszarach, w których ju? wcze?niej wiele mówi?o si? o nadu?yciach, jak np. Chile. Komisja zosta?a zaanga?owana w organizacj? wielu projektów i konferencji, takich jak Konferencja Latynoamerykańska na rzecz Ochrony Nieletnich w 2017 r., zorganizowana wspólnie przez Papiesk? Komisj? i Archidiecezj? Bogoty z udzia?em CLAR (Latynoamerykańska Konfederacja Zakonników), CELAM (Rada Episkopatów Ameryki ?acińskiej), szkó? katolickich, podmiotów rz?dowych, mi?dzynarodowych i lokalnych organizacji pozarz?dowych, mediów mi?dzynarodowych i Ko?cio?ów innych wyznań chrze?cijańskich; lub sprawdzenie stanu ochrony w zakresie edukacji i kszta?cenia w szko?ach katolickich, z projektami pilota?owymi rozpocz?tymi w RPA, Kolumbii, Indiach, na Filipinach i w Tonga.

Europa ?rodkowa i Wschodnia [Przeczytaj tak?e artyku? o. Lombardiego].

W tej pierwszej fazie prac, Europa ?rodkowa i Wschodnia pozostawa?a w pewnym sensie poza g?ównym obszarem zainteresowania Komisji. Cho? pocz?tkowo wydawa?o si?, ?e Ko?cio?y tego regionu zosta?y oszcz?dzone od problemów, pó?niej, niestety, okaza?o si?, ?e sprawy wygl?da?y inaczej.

Pomys? - a raczej potrzeba - zorganizowania konferencji dla tego obszaru geograficznego pojawi?a si? pod koniec 2017 roku, przed Mi?dzynarodowym Szczytem, który odby? si? w Watykanie. Konferencja ?Nasza wspólna misja ochrony dzieci Bo?ych” zosta?a pocz?tkowo zaplanowana na luty 2019 r., a nast?pnie prze?o?ona na 2020 r. ze wzgl?du na spotkanie, które zwo?a? Papie? Franciszek w Watykanie, w?a?nie w lutym 2019 r. Niestety, pandemia COVID-19 nie pozwoli?a na zwo?anie jej w tamtym czasie, dlatego Komisja ostatecznie zatwierdzi?a termin konferencji na wrzesień 2021 r.

Ju? w 2017 r. sta?o si? jasne, ?e zjawisko wykorzystywania seksualnego w krajach Europy ?rodkowo-Wschodniej ma znacznie wi?kszy zasi?g (ni? wcze?niej s?dzono) i ?e nie ogranicza si? do jednego kraju. Z tego powodu Papieska Komisja zrozumia?a, jak wa?ne jest przygotowanie tej konferencji na szerszym poziomie regionalnym. Ponadto, w?a?nie ze wzgl?du na znaczenie Ko?cio?a w Polsce, ale tak?e z uwagi na ilo?? spraw, które wysz?y na jaw w kraju, postanowiono zorganizowa? spotkanie w Warszawie, jednak bez koncentrowania si? wy??cznie na sytuacji w Polsce.

W Europie ?rodkowo-Wschodniej znajduj? si? ró?ne kraje, konteksty religijne i wspólnoty ko?cielne. Pomimo ró?nic, problem wykorzystywania seksualnego dzieci wyst?puje na ró?nych poziomach w ca?ym regionie. Aby sprosta? tym wyzwaniom, konieczna jest wymiana do?wiadczeń pomi?dzy Ko?cio?ami. W walce z plag? nadu?y? seksualnych wobec nieletnich oraz realizuj?c swój statutowy cel, czyli promowanie odpowiedzialno?ci Ko?cio?ów lokalnych, Papieska Komisja wyra?a solidarno?? z Ko?cio?ami Europy ?rodkowo-Wschodniej w ich wysi?kach na rzecz zapobiegania i przeciwdzia?ania z?u. Jednym ze sposobów wyra?enia tej solidarno?ci jest stworzenie mo?liwo?ci spotkania liderom ko?cielnym i uczenia si? od siebie nawzajem oraz od tych, którzy maj? szczególne do?wiadczenie i/lub zostali skonfrontowani z realiami kryzysu, w duchu komunii i determinacji, aby sprawi?, ?e Ko?ció? b?dzie miejscem bezpiecznym dla m?odych ludzi. Podczas Konferencji zostanie tak?e poruszony temat prewencji.

W spotkaniu ?Nasza wspólna misja” wezm? udzia? przedstawiciele prawie wszystkich państw Europy ?rodkowo-Wschodniej: Polski, S?owacji, Czech, Ukrainy, Rumunii, Chorwacji, Bia?orusi, W?gier, S?owenii, Litwy, ?otwy, Estonii, Rosji, Serbii, Czarnogóry, Kosowa, Macedonii Pó?nocnej, Mo?dawii, Albanii, Bu?garii, Niemiec (z Renovabis). Pojawi? si? tak?e osoby wyznaczone przez Konferencje Episkopatów, w tym koordynatorzy lub delegaci oraz przedstawiciele zgromadzeń zakonnych. Motu proprio Papie?a Franciszka "Vos estis lux mundi" z 2019 r., okre?laj?ce procedur? dzia?ania w?adz ko?cielnych w temacie nadu?y?, jest dokumentem, na którym opiera si? konferencja.

Sytuacja zmienia si? dynamicznie

Od czasu powo?ania Komisji okoliczno?ci uleg?y zmianie. W wi?kszo?ci Ko?cio?ów lokalnych mo?na wyró?ni? dwie fazy: pierwsza, w której wzrasta ?wiadomo??, ?e niektórzy ksi??a dopuszczaj? si? nadu?y? wobec nieletnich; druga, gdy okazuje si?, ?e hierarchia ko?cielna nie zareagowa?a we w?a?ciwy sposób na otrzymywane skargi. Koncentracja wydarzeń w 2018 r., z zarzutami dotycz?cymi wysoko postawionych liderów ko?cielnych (takich jak kardyna? Theodore McCarrick) oraz zaniedbaniami w?adz ko?cielnych w rozpatrywaniu skarg, mia?y ogromnie negatywny wp?yw na wiarygodno?? i zaufanie opinii publicznej do osób odpowiedzialnych w Ko?ciele. Zmieni?a si? wyk?adnia prawa na gruncie cywilnym dotycz?ca poci?gni?cia do odpowiedzialno?ci za czyn podw?adnego przez prze?o?onego reprezentuj?cego ko?cieln? jednostk? prawn?: oznacza to, ?e obecnie mo?liwe jest poci?gni?cie zwierzchnika ko?cielnego do prawnej odpowiedzialno?ci za szkody spowodowane nadu?yciem seksualnym ze strony ksi?dza, nawet je?li nie nast?pi?o ono ?w trakcie” wykonywania przez ksi?dza jakiegokolwiek obowi?zku kanonicznego, takiego jak nauczanie religii lub udzielanie sakramentów, tj. ?e nadu?ycie mia?o miejsce w okoliczno?ciach, które w innym wypadku mo?na by?oby uzna? za "prywatne". W kontek?cie jurysdykcji ko?cielnej Papie? Franciszek zdecydowa?, ?e je?li biskupi nie wywi?zuj? si? ze swoich obowi?zków, musz? zosta? poci?gni?ci do odpowiedzialno?ci. Kryzys ten wymaga teologicznej i kanonicznej refleksji nad odpowiedzialno?ci? biskupa diecezjalnego za zapobieganie, interwencj?, sprawiedliwo?? i zado??uczynienie.

W krajach Europy ?rodkowej i Wschodniej wzrasta spo?eczna i instytucjonalna ?wiadomo?? problemów wynikaj?cych z seksualnego wykorzystywania dzieci. Podobnie dzieje si? w Ko?ciele. Nadal istnieje jednak g??boko zakorzeniona mentalno?? tajemnicy i nieufno?ci, b?d?ca spadkiem po komunistycznej przesz?o?ci. Bardzo wa?ne jest, aby zosta?o to wzi?te pod uwag? podczas Konferencji.

G?ówne cele Konferencji:

- Wymiana do?wiadczeń i refleksji w celu poznania, w jaki sposób Ko?cio?y w Europie ?rodkowej i Wschodniej radz? sobie ze zjawiskiem wykorzystywania seksualnego dzieci;
- Zainspirowanie w?adz ko?cielnych do podj?cia odpowiedzialno?ci koniecznej do w?a?ciwego zaj?cia si? problemem wykorzystywania dzieci, oraz odpowiedni? reakcj? na przest?pstwa pope?nione przez przedstawicieli kleru i powa?ne b??dy w?adz ko?cielnych, wraz z silnym zaanga?owaniem w dzia?ania prewencyjne;
- promowanie w krajach regionu lepszego rozumienia stanowiska Stolicy Apostolskiej w sprawie nadu?y? seksualnych wobec nieletnich pope?nianych przez ksi??y;
- promowanie w instytucjach Stolicy Apostolskiej lepszego rozumienia potrzeb Ko?cio?ów Europy ?rodkowo-Wschodniej w zakresie szczególnej pomocy w radzeniu sobie ze zjawiskiem nadu?y? seksualnych ze strony ksi??y;
- stworzenie platformy dla regularnej wspó?pracy i wymiany do?wiadczeń w regionie;
- promowanie komunikacji mi?dzy w?adzami ko?cielnymi a wiernymi i spo?eczeństwem;
- utworzenie grupy koordynacyjnej, w celu zapewnienia platformy dla przysz?ej regularnej i wspólnej wymiany do?wiadczeń w tworzeniu ?rodowisk bezpiecznych dla dzieci.

Pocz?tek, nie koniec

Od samego pocz?tku wszyscy cz?onkowie Komisji byli przekonani, ?e najlepsze praktyki powinny obejmowa? programy szkoleniowe i edukacyjne. Jednym z kluczowych aspektów jest tutaj zagwarantowanie prawa do informacji. Samo istnienie informacji jest niewystarczaj?ce; w szczególno?ci istniej? tu luki w dziedzinie rozwi?zań prawnych. Po?ród wielu dzia?ań ogromne znaczenie ma zapewnienie ofiarom prawa do prawdy i sprawiedliwo?ci. Z tego powodu nale?y przyj?? minimalne standardy prawa do informacji. Nie ma na ?wiecie ?adnego Ko?cio?a lokalnego, który by?by odporny na konsekwencje tragedii wykorzystywania seksualnego dzieci. Nale?y wyci?gn?? wnioski z do?wiadczeń innych jurysdykcji w zakresie odpowiedzialno?ci, ponoszenia konsekwencji i przejrzysto?ci. Kwestia prawa do informacji jest nadal w fazie pocz?tkowej. Dlatego potrzebne b?d? d?ugie i dog??bne badania, aby przeanalizowa? jej funkcjonowanie, ale tak?e by wymieni? si? do?wiadczeniami.

Pokazuje to wyra?nie, ?e Konferencja jest pocz?tkiem, a nie końcem tej dzia?alno?ci i ma by? punktem wyj?cia dla wspólnych dzia?ań.

Profesor Hanna Suchocka jest profesorem prawa konstytucyjnego i ekspertem w dziedzinie praw cz?owieka na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. W latach 1992-1993 sprawowa?a urz?d premiera RP, a w latach 2001-2013 ambasadora RP przy Stolicy Apostolskiej. W 2018 r. zosta?a na kolejn? kadencj? mianowana przez Papie?a Franciszka cz?onkiem Papieskiej Komisji ds. Ochrony Nieletnich.