杏MAP导航

Wojciech Rogacin, Karol Darmoros

Gest odwagi i nadziei

List biskupów polskich, napisany 20 lat po zakończeniu II wojny ?wiatowej, by? zaskoczeniem nie tylko dla niemieckich adresatów, ale i dla polskich w?adz komunistycznych. ?Wówczas bardzo ?ywe by?y wojenne rany w polskim spo?eczeństwie. One si? nie zabli?ni?y, a Polska, cho? pod rz?dami totalitarnymi, komunistycznymi, ateistycznymi, ale jako? odbudowywa?a swoj? egzystencj?” – przypomina dr hab. Polejowski. W ocenie historyka, w takim kontek?cie, w czasach zimnej wojny i otwartej wrogo?ci PRL wobec Niemiec Zachodnich, or?dzie by?o gestem niezwykle odwa?nym.

Dlatego z perspektywy ówczesnego I sekretarza KC PZPR W?adys?awa Gomu?ki - jak mówi nasz rozmówca - pismo, którego g?ównym autorem by? kard. Boles?aw Kominek, by?o czym? niezrozumia?ym i zarazem oburzaj?cym. ?Dla komunistów by?o to w?a?ciwie zaprzeczeniem tego, czym by?a ich polityka” – t?umaczy wiceprezes IPN.

Ko?ció? jako si?a oporu i nadziei

W rzeczywisto?ci – jak podkre?la dr hab. Karol Polejowski – or?dzie, nazwane równie? listem stanowi?o duchowy prze?om, nie tylko w stosunkach polsko-niemieckich, ale tak?e w samym spo?eczeństwie polskim. Historyczny dokument by? dowodem na to, ?e Ko?ció? w Polsce nie uleg? w?adzy totalitarnej i nadal odgrywa? fundamentaln? rol? w ?yciu narodu. ?W tej komunistycznej Polsce by?a si?a, a t? si?? by? Ko?ció?, jego wierni, jego hierarchia, którzy postanowili spojrze? daleko w przysz?o??. To jest warto?? tego przes?ania” – podkre?la wiceprezes IPN.

Historyk dodaje, ?e nie by? to gest na pokaz, ani naiwny akt przebaczenia. ?To nie jest list obliczony na to, ?e natychmiast wszystkie winy zostan? wybaczone, zrozumiane, odpuszczone. Nie. To by? pierwszy krok w takiej dziedzinie, która ma skutkowa? w przysz?o?ci tym pe?nym pojednaniem” – dodaje historyk.

Dlaczego warto pami?ta??

Dla IPN, instytucji badaj?cej i popularyzuj?cej wiedz? o przesz?o?ci, or?dzie biskupów pozostaje wa?nym punktem odniesienia. ?Je?eli teraz pada pytanie o to, czy warto pami?ta? o tym, co sta?o si? 60 lat temu, to w moim g??bokim przekonaniu absolutnie tak” – mówi Karol Polejowski.

Or?dzie – wyja?nia nasz rozmówca - by?o równie? bezspornym potwierdzeniem, ?e Ko?ció? i w?adza komunistyczna to dwa odr?bne ?wiaty, których nie da si? pogodzi?. ?Ko?ció? po roku 1945 i wcze?niej, w okresie II wojny ?wiatowej, zap?aci? gigantyczn? cen? za obron? po pierwsze wiary, po drugie to?samo?ci narodu polskiego. Trudno sobie wyobrazi? przetrwanie Polaków w tym systemie totalitarnym w czasach okupacji niemieckiej, potem sowieckiej, a potem rz?dów komunistycznych, przetrwanie narodu jako wspólnoty bez Ko?cio?a” – zaznacza wiceprezes IPN. Dr hab. Karol Polejowski zauwa?a równie?, ?e silny antykomunistyczny opór Polaków trwa? tak d?ugo równie? dlatego, ?e by? to protest przeciwko systemowi podwa?aj?cemu wszystkie podstawowe warto?ci, na których ufundowano polsk? ?wiadomo?? narodow?. ?A tam wiara jest niezwykle istotnym elementem” – dodaje historyk. 

T?o historyczne

Or?dzie biskupów polskich do biskupów niemieckich zosta?o wystosowane 18 listopada 1965 roku podczas obrad Soboru Watykańskiego II. Dokument, podpisany m.in. przez prymasa Stefana Wyszyńskiego, abp. Karola Wojty?? i ponad 30 innych biskupów zawiera? s?ynne s?owa: ?udzielamy wybaczenia i prosimy o nie”, b?d?ce symbolem zaczynu pojednania po tragedii II wojny ?wiatowej. List wywo?a? burz? polityczn? w PRL, spotykaj?c si? z ostr? krytyk? w?adz komunistycznych, które traktowa?y go jako zdrad? interesów państwowych.