Wojty?a z pe?nym przekonaniem przygotowywa? si? do aktorstwa
Monika Stojowska - KUL
Ostatni? publikacj? prof. Popiela jest ?Czy teatr mo?e zbawi? cz?owieka? Karol Wojty?a w labiryncie sztuki”, któr? czyta si? przys?owiowym jednym tchem.
Monika Stojowska: Po pierwsze. Dlaczego Wojty?a?
Prof. Jacek Popiel: Moje zainteresowanie twórczo?ci? literack? i teatraln? Karola Wojty?y ma bardzo osobiste uzasadnienie. Jestem wychowankiem wadowickiego Liceum im. Macieja Wadowity. Uczyli mnie profesorowie, którzy byli profesorami m?odego Wojty?y i profesorowie- kole?anki i koledzy przysz?ego Papie?a z okresu wadowickiego. Jako pracownik krakowskiej PWST (dzi? Akademia Sztuk Teatralnych) by?em zaprzyja?niony z wieloma aktorami Teatru Rapsodycznego, z którym Wojty?a by? zwi?zany w okresie II wojny ?wiatowej.
We wst?pie do ksi??ki ?Czy teatr mo?e zbawi? cz?owieka? Karol Wojty?a w labiryncie sztuki”, pisze Pan Profesor, ?e Wojty?a by? cz?owiekiem o niebywa?ych zdolno?ciach komunikacyjnych. Rozmawia? z ubogimi ze wszystkich szeroko?ci geograficznych, dyplomatami, naukowcami. Czy ten dar to wynik pochodzenia czy wykszta?cenia w duchu humanizmu? A mo?e jeszcze gdzie? powinni?my upatrywa? przyczyny?
We wst?pie do swej ksi??ki znajduje si? próba odpowiedzi na to Pani pytanie. Podkre?lam znaczenie dwóch faktów z biografii Wojty?y. Po pierwsze przypominam, ?e do?wiadczenia przysz?ego Papie?a kszta?towa?y si? w zetkni?ciu dwóch ?wiatów: Wadowic i Krakowa. Ten pierwszy ?wiat to przestrzeń kultury ludowej, niezwykle wyczulonej na pi?kno otaczaj?cej przyrody , to odczucie – jak pisa? sam Wojty?a – ?oddechu ziemi, prostolinijno?? w sposobie my?lenia”. Drugi ?wiat to przestrzeń wr?cz symboliczna, w której cz?owiek na ka?dym kroku styka si? z materialnymi ?wiadectwami naszej przesz?o?ci. Jan Pawe? II w swoim ?yciu i pos?udze religijnej w sposób wr?cz fascynuj?cy potrafi? ??czy? do?wiadczenia wyniesione z tych dwóch ?wiatów. Po drugie, niebagatelne znaczenie mia?o tu inne do?wiadczenie jego m?odo?ci, a mianowicie zetkni?cie z teatrem. M?ody Karol Wojty?a z pe?nym przekonaniem przygotowywa? si? do aktorstwa.
Czy badaj?c twórczo??, biografi? Wojty?y, znalaz? Pan Profesor odpowied? jak? rol? w jego ?yciu odegra? teatr?
Na pewno uwra?liwienie na znaczenie s?owa, sposób przekazywania my?li. Wojty?a nigdy nie traktowa? poezji, dramatu, aktorstwa jako drogi osobistej kariery czy jako zawodu. Niew?tpliwie i w Wadowicach, i w Krakowie marzy?, ?eby by? poet?, dramaturgiem, aktorem. Te profesje jednak poci?ga?y Wojty?? g?ównie dlatego, ?e twórczo?? literacka i teatr pozwala?y mu zbli?y? si? do tajemnicy istnienia, tajemnicy cz?owieka, tajemnicy Boga, by?y przestrzeni?, w której uczy? si?, jakie warto?ci s? w ?yciu najwa?niejsze.
Teatr by? wy??cznie sacrum czy te? … rozrywk??
S?dz?, ?e teatr, tak?e literatura by?y dla Wojty?y sfer? sacrum. Znacz?ce w takim pojmowaniu roli teatru by?o spotkanie z Juliuszem Osterw? i wizj? teatru, który ten wybitny artysta opracowywa? w okresie II wojny ?wiatowej. Na pewno nie odrzuca? elementu rozrywki w teatrze, ?miech w wielu aspektach móg? by? tak?e wa?nym elementem w odbiorze s?owa.
Wojty?a zawodowym aktorem nie zosta? na d?ugo. Czy mo?emy pokusi? si? o stwierdzenie, ?e Wojty?a jako Jan Pawe? II stworzy? swoisty teatr, którego scen? by?y ró?ne miejsca ?wiata, a aktorem by? on?
Tego typu skojarzenia wielokrotnie pojawia?y si? w odbiorze i ocenie pontyfikatu Jana Paw?a II. Dariusz Kosiński w ksi??ce Teatra polskie. Historie zapisa? znamienne spostrze?enie: "To przecie? Karol Wojty?a – dawny aktor, który zosta? s?owiańskim papie?em – spe?ni? testament Mickiewicza i Osterwy, staj?c si? S?owem wcielonym […]. Nie trzeba by? mesjanist?, by ze zdumieniem spostrzec, jak intuicje, proroctwa, szalone niemal wizje Mickiewicza, S?owackiego i Osterwy spe?niaj? si? w Janie Pawle II.
Czy, nawi?zuj?c do tytu?u publikacji, Teatr mo?e zbawi? cz?owieka?
Nie odpowiem w tej rozmowie na to pytanie. Prosz? si?gn?? do ksi??ki, a w odniesieniu do biografii Wojty?y szczególnie do rozdzia?u zamykaj?cego t? ksi??k?.
Wró?my jeszcze do wspominanego wst?pu ksi??ki. Przywo?uje w nim Pan dwa obrazy: przemówienie niezwykle silne z 1979 roku z 1 pielgrzymki do Polski i ostatnie przemówienie, nieme. Dlaczego?
Jest w tych dwóch przywo?anych faktach zamkni?ta pewna dramaturgia pontyfikatu Jana Paw?a II, papie?a, który potrafi? poprzez wypowiadane s?owa trafia? do milionów s?uchaczy.
Jan Pawe? II to bogactwo, ogrom dorobku literackiego. Czy jest jaki? element, który ??czy jego prac?, twórczo??? Jak dzi? go odczytywa??
Na pewno we wszystkich przejawach swojej dzia?alno?ci Wojty?a-Jana Pawe? II stara? sie przekazywa? warto?ci, które uwa?a? za fundamentalne w ?yciu religijnym, spo?ecznym.
Co w twórczo?ci, ?yciorysie Wojty?y zaskoczy?o, zdumia?o a mo?e i sta?o si? inspiracj? dla Pana Profesora?
Na pewno wa?ne dla mnie by?o tak mocne podkre?lanie przez Wojty?? - Jana Paw?a II znaczenia s?owa. Istotna by?a tak?e niezwyk?a fascynacja literatur? romantyzmu, poezj? Cypriana Kamila Norwida. Przyznam, ?e praca nad trzema tomami Dzie? literackich i teatralnych Wojty?y - Jana Paw?a II, które ukaza?y si? w Wydawnictwie Znak, jeszcze bardziej przekona?a mnie o konieczno?ci powrotu do wypowiedzi Papie?a. Karol Wojty?a - Jan Pawe? II pozostawi? tysi?ce stron ksi??ek: encyklik, homilii, tekstów literackich – poezji i dramatów. Ksi??ki zosta?y, ale dzi? tak naprawd? ma?o kto je czyta, studiuje, próbuje zrozumie?. Pisz?c t? ksi??k? mia?em nadziej?, ?e mo?e pokazanie troch? z innej strony biografii Papie?a zach?ci niektórych do lektury wspomnianych tekstów.
Czy mówi Pan Profesor o Wojtyle, Janie Pawle II i jego twórczo?ci studentom UJ?
W moich wyk?adach z historii teatru zarówno w UJ, jak i w Krakowskiej Szkole Teatralnej pojawia? si? Teatr Rapsodyczny. Omawiaj?c histori? zespo?u Mieczys?awa Kotlarczyka zawsze mówi?em o roli Karola Wojty?y w dokonaniach tego teatru i znaczeniu tego etapu ?ycia w biografii Wojty?y jako kap?ana, biskupa i Papie?a.
Dzi?kuj? za rozmow?.
____
Prof. Jacek Popiel b?dzie go?ciem KUL i "Mi?dzynarodowej Konferencji Naukowo-Edukacyjnej. Dar i nadzieja w 20. rocznic? odej?cia ?w. Jana Paw?a II", 31 marca.
Dzi?kujemy, ?e przeczyta?a?/e? ten artyku?. Je?li chcesz by? na bie??co zapraszamy do zapisania si? na newsletter klikaj?c tutaj.
