杏MAP导航

Karol Darmoros

O wyj?tkowym odkryciu na specjalnie zwo?anej konferencji prasowej poinformowa? metropolita wileński, arcybiskup Gintaras Gruszas. ?Trzej Królowie przynie?li nam w darze trzy korony” - powiedzia? hierarcha. Odkrycia dokonano 16 grudnia 2024 roku, gdy natrafiono na skrytk? z 1939 roku.

Co odnaleziono?

Chodzi o korony grobowe króla Aleksandra Jagiellończyka, El?biety Habsbur?anki i Barbary Radziwi??ówny. W przypadku pierwszej ?ony monarchy odnaleziono równie? ?ańcuch, medalion, pier?cień i tabliczk? natrumienn?. Do Barbary Radziwi??ówny nale?a?o natomiast ber?o, jab?ko królewskie, trzy pier?cienie, ?ańcuch i dwie tabliczki natrumienne.

Odkryte regalia wykonano ju? po ?mierci w?adców, cudem ocalono je przed II wojn? ?wiatow?, a zapomniane grobowce odkryto kilka lat wcze?niej, po powodzi z 1931 roku.

?Po wybuchu wojny w obliczu gro?by zamkni?cia katedry wileńskiej, kapitu?a zadba?a o zabezpieczenie jej warto?ciowych przedmiotów. Skarbiec katedralny zamurowano w niszy w jednej z klatek schodowych ?wi?tyni” - wyja?nia? ekonom archidiecezji wileńskiej Mykolas Juozapaviczius. 

?Odnalezione insygnia pogrzebowe w?adców Litwy i Polski stanowi? bezcenn? warto?? historyczn?, s? symbolami d?ugotrwa?ej tradycji państwowo?ci Litwy, znakami Wilna jako stolicy oraz wspania?ymi dzie?ami z?otnictwa i jubilerstwa” - zaznaczy? abp Gintaras Gruszas.

W skrytce odkryto równie? 6 srebrnych plakietek zdobi?cych Kaplic? ?w. Kazimierza oraz wiele wotów: pier?cionki, kolczyki, krzy?yki, a tak?e kilka insygniów biskupich. Znaleziono tak?e tabliczk? z trumny biskupa wileńskiego Benedykta Wojny.

?Podj?to wiele prób odnalezienia tych insygniów, dlatego szczerze ciesz? si? i dzi?kuj? wszystkim, którzy z ?yczliwo?ci? przyczynili si? do tych poszukiwań. Dzi?ki wspó?pracy wielu instytucji te bezcenne warto?ci zosta?y wreszcie odnalezione. Teraz zostan? zbadane, odrestaurowane i w przysz?o?ci udost?pnione spo?eczeństwu” – doda? metropolita wileński.

Chronologia poszukiwań insygniów

Zamurowan? skrytk? ze skarbcem katedry odnaleziono w 1985 roku. S?dzono, ?e miejsce insygniów w?adców znajduje si? w podziemiach katedry.

Po odzyskaniu niepodleg?o?ci przez Litw? kilkukrotnie podejmowano próby poszukiwań. Najwi?ksz? uwag? zawsze po?wi?cano poszukiwaniom miejsca pochówku Wielkiego Ksi?cia Witolda, które do tej pory nie przynios?y rezultatów.

W 2009 roku uruchomiono projekt polskiego Ministerstwa Kultury, podczas którego wspó?pracowano z litewskimi instytucjami zajmuj?cymi si? ochron? dziedzictwa. Uzyskano wówczas zgod? od ówczesnej administracji archidiecezji na badania nieinwazyjne przy u?yciu georadaru, termowizji i detektora metalu. Podczas tych poszukiwań opierano si? równie? na relacji ?wiadka, który bra? udzia? w ukrywaniu insygniów. Ekspertyza podziemi katedry nie przynios?a jednak wymiernych rezultatów.

W 2023 roku rozpocz?to negocjacje z Litewskim Instytutem Historii dotycz?ce szczegó?owej cyfrowej inwentaryzacji podziemi z wykorzystaniem skanera 3D. Analiza uzyskanych danych mia?a umo?liwi? identyfikacj? zmian konstrukcyjnych i w ten sposób nieinwazyjnie wykry? potencjalne miejsca skrytek. Projekt ten jednak nie zosta? zrealizowany z powodu braku finansowania.

Zainicjowano równie? projekt państwowy o podobnych celach – cyfryzacj? dziedzictwa kulturowego na platformie ?eKultura”, realizowany przez Litewsk? Bibliotek? Narodow? im. Martynasa Ma?vydasa we wspó?pracy z Departamentem Dziedzictwa Kulturowego przy Ministerstwie Kultury.

9 pa?dziernika 2024 roku w katedrze wileńskiej odby?o si? spotkanie w sprawie poszukiwań skrytki z insygniami w?adców, w którym uczestniczyli przedstawiciele archidiecezji wileńskiej, Departamentu Dziedzictwa Kulturowego przy Ministerstwie Kultury oraz Muzeum Pa?acu W?adców. Ustalono, ?e Muzeum Dziedzictwa Ko?cielnego, z pomoc? specjalistów z Muzeum Pa?acu W?adców, mo?e przeprowadzi? poszukiwania potencjalnych miejsc skrytki za pomoc? kamery endoskopowej.

?16 grudnia 2024 roku w podziemiach katedry wileńskiej przeprowadzono poszukiwania skrytki z 1939 roku za pomoc? kamery endoskopowej przez istniej?ce wcze?niej otwory i szczeliny. Badania opiera?y si? na planach podziemi z okresu mi?dzywojennego oraz wspó?czesnych, a tak?e na zapisanych relacjach ?wiadka. Po kilku próbach skrytk? odnaleziono. Zdecydowano si? tego samego dnia wyj??, opisa?, skatalogowa? i przenie?? znajduj?ce si? tam warto?ci do bezpiecznego miejsca. W niedalekiej przysz?o?ci zostan? one zbadane, odrestaurowane i udost?pnione spo?eczeństwu.

(Autor jest pracownikiem Polskiego Radia S.A. w likwidacji)