杏MAP导航

Tomasz Zielenkiewicz - Warszawa 

W najnowszym odcinku serii ?Nie tylko Ulmowie”, które prezentowane s? co tydzień przez IPN w internecie o losach ksi?dza Tabaczkowskiego opowiada Tomasz Gonet, pracownik Oddzia?owego Biura Badań Historycznych IPN w Katowicach.  

Ksi?dz Edward Tabaczkowski urodzi? si? 12 pa?dziernika 1872 r. w Trembowli. W latach 1910 – 1942 jako proboszcz parafii ?w. Anny w T?umaczu w woj. stanis?awowskim by? znany z zaanga?owania duszpasterskiego. Jak informuje biogram na stronie Zgromadzenia Sióstr Szkolnych de Notre Dame Prowincji Polskiej zmieni? wygl?d ko?cio?a i zbudowa? nowe wie?e, by? te? spo?ecznikiem i twórc? wielu dzie? charytatywnych, mi?dzy innymi ufundowa? ochronk? dla sierot. By? kap?anem, który otwarcie aktywnie sprzeciwia? si? nieludzkiemu prawu okupanta. Zach?ca? parafian do wspierania ?ydów, których Niemcy skazali na zag?ad?. Zaanga?owa? si? równie? osobi?cie. Jak dowiadujemy si? z filmu ksi?dz Tabaczkowski wystawia? ?ydom fa?szywe dokumenty. Organizowa? te? pomoc ?ywno?ciow? dla getta w T?umaczu. Dzielnica ?ydowska funkcjonowa?a tam od prze?omu marca i kwietnia 1942 r. jako getto otwarte, a nast?pnie od maja tego? roku, jako dzielnica zamkni?ta. Zlikwidowane zosta?o przez Niemców w sierpniu lub wrze?niu 1942 r. W szczytowym momencie przebywa?o w nim nie mniej ni? 3,5 tys. ?ydów. Aby prze?y? zdani oni byli na pomoc osób znajduj?cych si? po tzw. aryjskiej stronie miasteczka. 

Z badań IPN wiadomo, ?e ksi?dz Tabaczkowski na probostwie udzieli? schronienia ?ydowskiemu studentowi Leonowi Weiserowi. Kap?an ochrzci? go i zatrudni? w biurze parafialnym. Za dnia student przebywa? na probostwie, wieczorami udawa? si? przewa?nie do s?siedniego gospodarstwa nale??cego do volksdeutschów Falsingerów. Niestety w nieznanych okoliczno?ciach Leon Weiser zosta? nied?ugo aresztowany przez Niemców i stracony w Stanis?awowie. To sprowadzi?o zagro?enie na ksi?dza Tabaczkowskiego. Chocia? mu to sugerowano, kap?an nie opu?ci? parafii. Zosta? aresztowany przez Gestapo kilka dni po straceniu Leona Weisera - jak ustali? IPN - prawdopodobnie 1 pa?dziernika 1942 r. Przyczyn? zatrzymania móg? by? donos. Z relacji ?wiadków wiadomo, ?e w stanis?awowskim wi?zieniu, by? torturowany. Zmar? w nieznanych okoliczno?ciach. Najprawdopodobniej 20 pa?dziernika 1942 r. 

Instytut Pami?ci Narodowej szacuje, ?e w czasie II wojny ?wiatowej Polacy uratowali kilkadziesi?t tysi?cy swoich ?ydowskich wspó?obywateli. Oko?o tysi?c z nich zosta?o za t? pomoc zamordowanych przez Niemców. 

Odcinek po?wi?cony ksi?dzu Tabaczkowskiemu mo?na obejrze? pod adresem:

Ks. Edward Tabaczkowski (IPN / Archiwum Ogólnopolskiego Oddzia?u T?umaczan)

Cykl ?Nie tylko Ulmowie” prezentuje co tydzień inn? histori? Polaków, zaanga?owanych w ratowanie ?ydów podczas II wojny ?wiatowej. Ka?dy film jest dost?pny równie? w j?zyki angielskim.

(Autor jest pracownikiem Polskiego Radia)