杏MAP导航

Wojciech Rogacin - Watykan

Ju? w ?rod? 7 maja rozpocznie si? konklawe, które ma dokona? wyboru 267 papie?a Ko?cio?a Rzymskiego. Znamy ju? program tego dnia w Watykanie. O godzinie 10.00 w Bazylice Watykańskiej sprawowana b?dzie Msza ?w. Pro eligendo Romano Pontifice, czyli ?O wybór Papie?a”. Przewodniczy? jej b?dzie dziekan Kolegium kardynalskiego kard. Giovanni Battista Re. Faktyczne wej?cie kardyna?ów na konklawe rozpocznie si? o godz. 16.30, kiedy z Kaplicy Paulińskiej kardyna?owie-elektorzy przejd? do Kaplicy Sykstyńskiej. To tam odbywa si? proces wyboru papie?a.

Co reguluje Universi Dominici gregis?

Konstytucja Universi Dominici gregis o wakacie Stolicy Apostolskiej i wyborze Papie?a, og?oszona 22 lutego 1996 roku zmieni?a i zaktualizowa?a obowi?zuj?ce wcze?niej przepisy dotycz?ce nast?pstwa apostolskiego na Stolicy Piotrowej, regulowane wcze?niej przez Konstytucj? Pw?a VI Romano Pontifici eligendo z 1975 roku. Konstytucja Universi Dominici gregis zosta?a znowelizowana przez papie?a Benedykta XVI 22 lutego 2013 roku.

Jak jej tytu? wskazuje, tre?? Konstytucji zawiera dwie cz??ci i dotyczy dwóch obszarów dzia?alno?ci Ko?cio?a w okresie tzw. sede vacante, czyli wakatu na Stolicy Piotrowej. Jedna cz??? okre?la zasady funkcjonowania Stolicy Apostolskiej w okresie wakatu, a druga reguluje szczegó?owo zasady wyboru nowego papie?a.

Przepisy z pierwszej cz??ci ju? s? stosowane od momentu ?mierci Franciszka. Dotycz? one m.in. zasad pochówku papie?a, okre?laj? funkcjonowanie dykasterii Kurii Rzymskiej, nakazuj? zwo?anie kongregacji generalnych, podczas których kolegium kardynalskie podejmuje m.in. decyzje co do elekcji nowego papie?a.

Termin konklawe

Jedn? z tych decyzji by?o og?oszenie daty rozpocz?cia konklawe na 7 maja. Jan Pawe? II ustali?, ?e konklawe mo?e si? rozpocz?? najwcze?niej po up?ywie pe?nych 15 dni od powstania wakatu w Stolicy Apostolskiej, natomiast Benedykt XVI da? mo?liwo?? wcze?niejszego rozpocz?cia konklawe, o ile byliby ju? obecni w Rzymie wszyscy kardyna?owie elektorzy.

Ten czas ma pozwoli? wszystkim kardyna?om dotrze? do Watykanu z odleg?ych miejsc na ?wiecie. Mo?na tak?e wyd?u?y? ten okres, ale maksymalnie o pi?? dni. Po ich up?ywie wybory nowego papie?a musz? si? ju? rozpocz??.

W przypadku sede vacante po ?mierci Franciszka zachowano dok?adnie 15-dniowy odst?p od stwierdzenia jego ?mierci do rozpocz?cia konklawe.

Kto wybierze papie?a

Zgodnie z przepisami prawa kanonicznego wy??cznie uprawnieni kardyna?owie Ko?cio?a rzymskiego maj? prawo i dokonuj? wyboru nowego papie?a. Od momentu decyzji Paw?a VI z 1970 roku, nie mog? jednak bra? udzia?u w konklawe ci, którzy przed ?mierci? papie?a lub dniem powstania wakatu w Stolicy Apostolskiej, na skutek jego rezygnacji, ukończyli 80 rok ?ycia.

To oznacza, ?e kardyna?owie, którzy ju? po zaistnieniu sede vacante, ale przed elekcj? kolejnej g?owy Ko?cio?a ukończ? 80 rok ?ycia, mog? bra? udzia? w konklawe.

Konstytucja Universi Dominici gregis stanowi, ?e maksymalna liczba kardyna?ów elektorów nie mo?e przekroczy? 120, jednak na dzień ?mierci Franciszka, 21 kwietnia 2025 r., Kolegium Kardynalskie liczy?o 135 kardyna?ów elektorów, z czego 108 mianowa? Papie? Franciszek, 22 Benedykt XVI, a 5 ?w. Jan Pawe? II.

Wszyscy oni s? uprawnieni do wyboru papie?a

Konstytucja precyzuje dalej, ?e ?aden kardyna? nie mo?e zosta? wykluczony z czynnego i biernego prawa wyborczego, chyba ?e zosta? kanonicznie zdymisjonowany lub, za zgod? Papie?a, zrzek? si? godno?ci kardynalskiej. Podczas sede vacante Kolegium Kardynalskie nie ma uprawnień, aby ponownie przyj?? ani zrehabilitowa? takiego kardyna?a.

Potwierdzili to zreszt? kardyna?owie na siódmej kongregacji generalnej. ?Kongregacja zauwa?y?a, ?e Jego ?wi?tobliwo?? Papie? Franciszek, ustalaj?c liczb? kardyna?ów wi?ksz? ni? 120, ustanowion? przez nr 33 Konstytucji Apostolskiej Universi Dominici Gregis ?w. Jana Paw?a II, z dnia 22 lutego 1996 r., wykonuj?c swoj? najwy?sz? w?adz?, odst?pi? od tego przepisu prawnego, na mocy którego kardyna?owie przekraczaj?cy liczb? graniczn? nabyli, zgodnie z nr 36 tej samej Konstytucji Apostolskiej, prawo wyboru Papie?a Rzymu, od momentu ich kreowania i og?oszenia”.

Bez kilku kardyna?ów

Kardyna?owie s? zobowi?zani przyby? na konklawe, chyba, ?e zaistnieje wa?na przeszkoda – np. choroba – która zostanie uznana przez Kolegium Kardynalskie. Je?eli natomiast który? z kardyna?ów zachoruje ju? w trakcie konklawe i pozostaje w swoim pokoju, kardyna?owie skrutatorzy udaj? si? do niego z urn?, by móg? odda? g?os.

W najbli?szym konklawe nie we?mie udzia?u kard. Giovanni Angelo Becciu. 29 kwietnia wyda? on o?wiadczenie, w którym stwierdza: ?Maj?c na sercu dobro Ko?cio?a (...), a tak?e przyczyniaj?c si? do komunii i spokoju konklawe, postanowi?em by? pos?uszny woli papie?a Franciszka, aby nie wchodzi? na konklawe, pozostaj?c przekonanym o mojej niewinno?ci”.

29 kwietnia poinformowano tak?e, ?e dwóch kardyna?ów elektorów nie przyb?dzie na konklawe z powodów zdrowotnych, zatem liczba elektorów na ten dzień wynosi?a 133.

Miejsce wyboru g?owy Ko?cio?a

Konklawe, zgodnie z Konstytucj?, musi odbywa? si? na terytorium Watykanu. Miejscem g?osowania jest Kaplica Sykstyńska, a kardyna?owie musz? zosta? zakwaterowani w Domu ?wi?tej Marty. Od momentu rozpocz?cia konklawe a? do wyboru nowego papie?a Dom ?wi?tej Marty, Kaplica Sykstyńska oraz wszystkie miejsca przeznaczone na liturgie i modlitwy maj? by? zamkni?te dla osób nieupowa?nionych.

Za zamkni?cie tych miejsc, a tak?e ograniczenie poruszania si? innym osobom po Watykanie, odpowiedzialny jest Kardyna? Kamerling.

Tajemnica konklawe

Aby zapewni? tajemnic? konklawe kardyna?owie elektorzy od rozpocz?cia elekcji maj? zakaz utrzymywania korespondencji pisemnej, telefonicznej lub za pomoc? mediów spo?eczno?ciowych. Osoby obecne w Watykanie z racji pracy zwi?zanej z konklawe nie mog? rozmawia? z kardyna?ami.

Za zgod? Kamerlinga i po z?o?eniu przysi?gi milczenia mog? przebywa? w Watykanie jedynie Sekretarz Kolegium Kardynalskiego, Mistrz ceremonii liturgicznych, o?miu ceremoniarzy i dwóch zakonników odpowiedzialnych za zakrysti? papiesk?, duchowny wyznaczony przez dziekana Kolegium do pomocy, spowiednicy mówi?cy w ró?nych j?zykach, dwóch lekarzy na wypadek nag?ych wypadków, personel techniczny, kuchni i sprz?taj?cy oraz dowódca Gwardii Szwajcarskiej i funkcjonariusze s?u?b odpowiadaj?cych za bezpieczeństwo.

Pozostali pracownicy niezb?dni do utrzymywania funkcjonowania Stolicy Apostolskiej nie mog? w ?adnym wypadku kontaktowa? si? z kardyna?ami, dlatego Konstytucja nakazuje Kamerlingowi takie zorganizowanie pracy, aby do tego kontaktu nigdy nie dosz?o. Osoby mog?ce mie? dost?p do kardyna?ów (lekarze itd.) z?o?? przysi?g? z d?oni? na Ewangelii przed Kamerlingiem w Kaplicy Paulińskiej w dniu 5 maja o godz. 15, ?e pod kar? ekskomuniki nie przeka?? ?adnej informacji zwi?zanej po?rednio lub bezpo?rednio z wyborem nowego papie?a nikomu, kto nie nale?y do grona kardyna?ów elektorów, a tak?e, ?e nie b?d? u?ywa? ?adnego urz?dzenia rejestruj?cego lub transmituj?cego d?wi?k lub obraz czynno?ci zwi?zanych z konklawe.

Równie? elektorzy nie mog? ujawnia? informacji dotycz?cych przebiegu wyboru nowego papie?a zarówno w trakcie, jak i po konklawe. W trakcie konklawe nie mog? korzysta? z telefonów i urz?dzeń do komunikacji ani rejestracji, a tak?e otrzymywa? prasy, s?ucha? radia i ogl?da? transmisji telewizyjnych. Kamerling ma obowi?zek sprawdzenia, przy udziale specjalistów, czy w Kaplicy Sykstyńskiej nie zosta?y umieszczone potajemnie jaki? urz?dzenia rejestruj?ce lub transmituj?ce.

Rozpocz?cie konklawe

W dniu 7 maja, czyli w dniu rozpocz?cia konklawe wszyscy kardyna?owie zgromadz? si? w Bazylice ?w. Piotra na Msz? ?wi?t? ?Pro eligendo Papa” (o wybór papie?a), która rozpocznie si? o godz. 10 pod przewodnictwem dziekana Kolegium Kardynalskiego. Tego samego dnia o godz. 16.30 w Kaplicy Paulińskiej rozpocznie si? wej?cie kardyna?ów na konklawe. Nast?pnie elektorzy udadz? si? procesyjnie do Kaplicy Sykstyńskiej, ?piewaj?c hymn ?Veni Creator”, prosz?c Ducha ?wi?tego o ?wiat?o w nadchodz?cym wyborze.

Poniewa? zarówno dziekan, jak i wicedziekan Kolegium Kardynalskiego ukończyli ju? 80 rok ?ycia i nie s? elektorami, konklawe przewodniczy kardyna? pierwszy w porz?dku precedencji, czyli kard. Pietro Parolin, który jest najstarszym nominacj? kardyna?em-biskupem uprawnionym do udzia?u w konklawe.

W procesji bior? udzia? m.in. wicekamerling i inne osoby z Kamery Apostolskiej. Kardyna?owie elektorzy sk?adaj? przysi?g? dochowania tajemnicy i wiernego przestrzegania przepisów prawa kanonicznego dotycz?cych wyboru Papie?a. Po z?o?eniu przysi?gi przez wszystkich elektorów, mistrz ceremonii liturgicznych og?asza: ?Extra omnes”, co oznacza, ?e wszyscy nieuprawnieni maj? opu?ci? Kaplic? Sykstyńsk?. Zostaje jedynie mistrz ceremonii i kaznodzieja wyznaczony do wyg?oszenia medytacji. W przypadku obecnego konklawe konferencj? wyg?osi kard. Raniero Cantalamessa, OFMCap, emerytowany kaznodzieja Domu Papieskiego.

Po medytacji równie? on oraz mistrz ceremonii wychodz? i rozpoczyna si? tajny proces wyboru papie?a. 

Przebieg wyboru papie?a

Decyzj? papie?a Jana Paw?a II zniesione zosta?y sposoby wyboru, zwane ?przez aklamacj? lub natchnienie” oraz ?przez kompromis” (kompromis przewidywa? mo?liwo?? scedowanie prawa g?osu przez wszystkich kardyna?ów na rzecz kilku okre?lonych kardyna?ów, którzy dokonywali wyboru). Zgodnie z decyzj? Papie?a Wojty?y wybór Biskupa Rzymu jest dokonywany wy??cznie przez g?osowanie wszystkich kardyna?ów elektorów uczestnicz?cych w konklawe. Do dokonania wyboru wymaga si?, aby elekt otrzyma? co najmniej dwie trzecie g?osów elektorów obecnych i g?osuj?cych, czyli co najmniej dwie trzecie faktycznie oddanych g?osów.

Karty do g?osowania maj? by? prostok?tne, z napisem w górnej po?owie: ?Eligo in Summum Pontificem” (?Wybieram na Papie?a”), a poni?ej znajduje si? miejsce na wpisanie nazwiska kandydata.

Pierwsze g?osowanie odbywa si? bezpo?rednio po zakończeniu czynno?ci zwi?zanych z wej?ciem na konklawe, czyli odb?dzie si? ju? 7 maja po po?udniu. 

Je?eli w trakcie pierwszego g?osowania nikt nie uzyska wymaganej liczby g?osów, kolejne g?osowania odbywaj? si? nast?pnego dnia wed?ug zasady, ?e dwa g?osowania odbywaj? si? przed po?udniem i dwa po po?udniu.

Je?eli w ci?gu trzech dni g?osowań (czyli po siedmiu pierwszych g?osowaniach) nie nast?pi wybór papie?a, nast?puje jednodniowa przerwa w procedurze wyboru, po?wi?cona na modlitw?, medytacj?, rozmowy.

Nast?pnie rozpoczynaj? si? serie kolejnych siedmiu g?osowań. Maksymalnie wszystkich g?osowań wed?ug tych zasad mo?e by? 34. Je?eli oka?? si? one nieskuteczne, w kolejnym g?osowaniu g?os mo?e zosta? oddany wy??cznie na jednego z dwóch kandydatów, którzy otrzymali najwi?ksz? liczb? g?osów w ostatnim z g?osowań. Je?eli s? to elektorzy, nie maj? oni prawa oddania g?osu. Wymagana jest tak?e w tym przypadku, zgodnie z decyzj? Benedykta XVI z 2013 roku, wi?kszo?? przynajmniej dwóch trzecich g?osów. G?osowania wi?c winny odbywa? si? a? do jej osi?gni?cia.

Przysi?ga i liczenie g?osów

G?osowanie jest tajne. Kardyna? podchodzi do urny ze z?o?on? we dwoje kart? widoczn? dla wszystkich, sk?ada przysi?g?: ?Wzywam na ?wiadka Chrystusa Pana, który mnie os?dzi, ?e g?osuj? na tego, który zgodnie z wol? Bo?? powinien zosta? wybrany”. Nast?pnie wrzuca kart? do urny i wraca na miejsce. 

Po wrzuceniu kart przez wszystkich elektorów nast?puje liczenie g?osów. Pierwszy skrutator potrz?sa kilkakrotnie urn? mieszaj?c w ten sposób karty, a nast?pnie ostatni skrutator je liczy. W przypadku niezgodno?ci liczby kart z liczb? kardyna?ów – wszystkie karty si? pali.

Po wymieszaniu kart pierwszy skrutator odczytuje nazwisko z karty, przekazuje drugiemu, który równie? czyta nazwisko wpisane na kartce, a trzeci skrutator wypowiada je na g?os, aby wszyscy s?yszeli. Nazwiska s? zapisywane, karty s? przebijane ig?? i nawlekane na ni?, nast?pnie odk?adane na bok.

Je?li nie osi?gni?to dwóch trzecich g?osów, sprawdzane s? zapisy skrutatorów, karty do g?osowania musz? by? spalone przed opuszczeniem Kaplicy. Kardyna? Kamerling sporz?dza pisemne sprawozdanie, które zatwierdzaj? trzej kardyna?owie asystenci. Dokument jest zamkni?ty i przekazywany nowemu papie?owi do archiwum.

Czarny i bia?y dym

Kiedy w wyniku g?osowania nie dojdzie do wyboru papie?a, karty si? pali. W pierwszym dniu karty pali si? po jedynym, popo?udniowym g?osowaniu. Je?eli nie dosz?o wtedy do wyboru papie?a, w kolejnych dniach karty pali si? ka?dych dwóch g?osowaniach – czyli po dwóch porannych i dwóch popo?udniowych.

Karty pali si? w jednym piecu, który jest pod??czony do drugiego, s?u??cego do produkcji dymu. W przypadku, kiedy papie?a nie wybrano, w drugim piecu pali si? bomb? dymn? z czarnym dymem, a gdy papie? zosta? wybrany - bia??.

W zwi?zku z tym, ?e s? dwie tury palenia kart, obserwatorzy z zewn?trz zbieraj? si? dwukrotnie przed Watykanem, aby stwierdzi?, jaki dym pojawi si? z komina. Oczywi?cie dzieje si? tak tylko wtedy, je?li pierwsze g?osowania nie przynios? rozstrzygni?cia.

Wybór nowego papie?a i akceptacja

Je?eli który? z kandydatów uzyska wymagan? liczb? g?osów, wybór nowego papie?a zosta? prawomocnie dokonany. Nast?pnie kardyna? przewodnicz?cy konklawe pyta wybranego: ?Czy przyjmujesz swój kanoniczny wybór na papie?a?”, a nast?pnie: ?Jak chcesz, ?eby Ci? nazywano?”  Je?eli jest ju? biskupem, z chwil? akceptacji wyboru nowy Papie? uzyskuje pe?ni? w?adzy nad Ko?cio?em powszechnym. Gdyby elekt nie mia? ?wi?ceń biskupich, natychmiast powinny by? mu udzielone i dopiero z chwil? przyj?cia ?wi?ceń uzyskuje w?adz? papiesk?.

?w. Jan Pawe? II skierowa? tak? zach?t? do swoich nast?pców: ?Prosz? nast?pnie tego, kto zostanie wybrany, by od przyj?cia urz?du, do którego jest powo?any, nie uchyla? si? z obawy przed jego ci??arem, ale by pokornie podda? si? zamys?owi woli Bo?ej. Bóg bowiem, wk?adaj?c brzemi? na niego, b?dzie go podtrzymywa? swoj? r?k?, aby by? zdolny je nie??; wraz z powierzeniem mu wielkiego zadania, udzieli tak?e pomocy do jego wype?nienia, a obdarowuj?c go godno?ci?, udzieli mu równie? si?y, by nie ugi?? si? pod ci??arem urz?du” (UDG, 86).

Konklawe zazwyczaj kończy si? natychmiast, gdy nowy papie? wyrazi zgod? na swój wybór, ale mo?e on postanowi? inaczej.

Nast?pnie ka?dy z elektorów podchodzi do Papie?a, by wyrazi? mu cze?? i pos?uszeństwo, po czym kardyna? protodiakon og?asza ?wiatu: ?Habemus Papam!”, a nowy papie? udziela pierwszego b?ogos?awieństwa ?Urbi et Orbi”.

Nast?pnie ka?dy z elektorów podchodzi do Papie?a, by wyrazi? mu cze?? i pos?uszeństwo, po czym kardyna? protodiakon og?asza ?wiatu: ?Habemus Papam!”, a nowy papie? udziela pierwszego b?ogos?awieństwa ?Urbi et Orbi”.

Nowy papie?, po uroczystej ceremonii inauguracji pontyfikatu, obejmuje Papiesk? Archibazylik? Laterańsk? – katedr? Biskupa Rzymu.