杏MAP导航

Vatican news - streszczenie encykliki Franciszka

Jakie s? wielkie idea?y, ale równie? konkretne drogi do podj?cia dla tego, kto pragnie budowa? bardziej sprawiedliwy i braterski ?wiat w codziennych osobistych oraz spo?ecznych relacjach, w polityce i w instytucjach? Oto pytanie, na które zasadniczo chce odpowiedzie? encyklika ?Fratelli tutti”: Papie? okre?la j? jako ?Encyklik? spo?eczn?” (6). Zapo?ycza tytu? z ?Napomnień” ?w. Franciszka z Asy?u, który u?ywa? tych s?ów ?zwracaj?c si? do wszystkich braci i sióstr oraz proponuje im styl ?ycia maj?cy posmak Ewangelii” (1). Encyklika ma na celu promocj? ?wiatowego d??enia do braterstwa i przyja?ni spo?ecznej. W tle znajduje si? pandemia Covid 19, która – jak ukazuje Franciszek – ?wybuch?a niespodziewanie, kiedy pisa?em t? encyklik?”. Ale globalne zagro?enie zdrowotne ukaza?o, ?e ?nikt nie uratuje si? sam” oraz, ?e naprawd? nadesz?a godzina, by ?podj?? marzenia jako zjednoczona ludzko??”, w której jeste?my ?wszyscy bra?mi” (7-8).

W pierwszym z o?miu rozdzia?ów, zatytu?owanym ?Cienie zamkni?tego ?wiata”, dokument zatrzymuje si? na wielu skrzywieniach wspó?czesnej epoki: manipulacja oraz deformacja takich poj?? jak demokracja, wolno??, sprawiedliwo??; egoizm i brak zainteresowania dobrem wspólnym; dominacja logiki rynku opartej na korzy?ci i kulturze wykluczenia; bezrobocie, rasizm, ubóstwo; nierówne prawa oraz ich wynaturzenia, takie jak niewolnictwo, handel lud?mi, uprzedmiotowienie kobiet, a nast?pnie zmuszanie ich do aborcji, handel organami (10-24). Chodzi o problemy globalne, które wymagaj? dzia?ań globalnych, podkre?la Papie?, wyst?puj?c tak?e przeciwko ?kulturze murów”, która sprzyja zawi?zywaniu si? mafii, ?eruj?cych na strachu i samotno?ci. (27-28).

Na tak wiele cieni Encyklika odpowiada jednak ?wietlanym przyk?adem dobrego Samarytanina, któremu po?wi?cony jest drugi rozdzia?, ?Cudzoziemiec na drodze”. Papie? podkre?la, ?e w chorym spo?eczeństwie, które odwraca si? od bólu i które jest ?analfabet?” w trosce o s?abych i kruchych (64-65), wszyscy jeste?my wezwani do stawania si? bli?nimi innych (81), przekraczaj?c osobiste uprzedzenia i korzy?ci. Wszyscy, jeste?my faktycznie wspó?odpowiedzialni za budow? spo?eczeństwa, które potrafi w??cza?, integrowa? oraz nie?? ulg? temu, kto cierpi (77). Mi?o?? buduje mosty, a ?my jeste?my stworzeni dla mi?o?ci” (88), dodaje Papie?, wzywaj?c szczególnie chrze?cijan do rozpoznania Chrystusa w obliczu ka?dego odrzuconego (85).

Zasada zdolno?ci do mi?o?ci wed?ug ?wymiaru uniwersalnego” (83) zostaje podj?ta tak?e w trzecim rozdziale, ?Przemy?le? i tworzy? otwarty ?wiat”: Franciszek zaleca nam ?wyj?cie z siebie”, aby tym bardziej ?bytowa? w innych” (88), otwieraj?c bli?niego na dynamizm mi?o?ci, która d??y do ?powszechnej komunii” (95). W g??bi – przypomina encyklika – struktura duchowa ?ycia ludzkiego jest okre?lana przez mi?o??, która prowadzi nas do szukania tego, co lepsze dla ?ycia drugiego (92-93). Sens solidarno?ci i braterstwa rodzi si? w rodzinach, których powo?aniem jest podstawowa i niezbywalna misja edukacyjna” (114). Prawo do ?ycia z godno?ci? nie mo?e by? odmówione nikomu, stwierdza dalej Papie?, a poniewa? prawa nie maj? granic, nikt nie mo?e zosta? z nich wykluczony, bez wzgl?du na to, gdzie si? urodzi? (121). W tej optyce, Papie? wzywa tak?e do my?lenia o ?etyce relacji mi?dzynarodowych” (126), poniewa? ka?dy kraj nale?y równie? do obcego i dóbr le??cych na jego terytorium nie mo?na odmawia? tym, którzy ich potrzebuj? i przybywaj? z innego miejsca. Prawo naturalne do w?asno?ci prywatnej b?dzie wi?c drugorz?dne w stosunku do zasady powszechnego przeznaczenia dóbr stworzonych (120). Encyklika szczególne podkre?la problem zad?u?enia zewn?trznego: pozostawiaj?c niepodwa?aln? zasad?, ?e ka?dy d?ug powinien zosta? sp?acony, postuluje si? jednak, aby nie prowadzi?o to do zagro?enia egzystencji i rozwoju krajów najubo?szych (126).

Tematowi migracji jest natomiast po?wi?cony w cz??ci drugi oraz w ca?o?ci czwarty rozdzia?, ?Serce otwarte na ca?y ?wiat”: ze swoim ?rozdartym ?yciem” (37), uciekaj?c przez wojnami, prze?ladowaniami, katastrofami naturalnymi, pozbawionymi skrupu?ów przemytnikami, wyrwani ze swoich wspólnot pochodzenia, migranci powinni zosta? przyj?ci, chronieni, promowani oraz integrowani. W krajach docelowych, w?a?ciw? równowag? b?dzie ta pomi?dzy ochron? praw obywateli i gwarancj? przyj?cia oraz pomocy dla migrantów (38-40). Papie? wskazuje szczególnie niektóre ?niezb?dne odpowiedzi” przede wszystkim dla tego, kto ucieka przed ?powa?nymi kryzysami humanitarnymi”: udzielanie i u?atwienie udzielania wiz; otwarcie korytarzy humanitarnych; zapewnienie schronienia, bezpieczeństwo i podstawowe ?wiadczenia; ofiarowanie mo?liwo?ci pracy i formacji; sprzyjanie ??czeniu rodzin; ochrona m?odocianych; zapewnienie wolno?ci religijnej. To co jest przede wszystkim potrzebne – czytamy w dokumencie – to zarz?dzanie globalne, które podejmie projekty na d?u?sz? met?, wychodz?c poza pojedyncze sytuacje nadzwyczajne, w imi? solidarnego rozwoju wszystkich ludów (129-132).

Tematem pi?tego rozdzia?u jest ?Lepsza polityka”, czyli ta, która stanowi jedn? z najcenniejszych form mi?o?ci, poniewa? oddaje si? na s?u?b? dobru wspólnemu (180) i rozpoznaje znaczenie ludu, rozumianego w kategorii otwartej, zdolnej do spotkania i dialogu (160). To jest ludowo?? wskazywana przez Franciszka, przeciwstawiaj?ca si? temu ?populizmowi”, który ignoruje zasadno?? poj?cia ‘lud’, traktuj?c je instrumentalnie dla w?asnych korzy?ci (159). Najlepsz? polityk? jest tak?e ta, która ochrania prac?, ?niezbywalny wymiar ?ycia spo?ecznego” i d??y do zapewnienia wszystkim mo?liwo?ci rozwijania w?asnych zdolno?ci (162). S?uszna strategia przeciwdzia?ania biedzie, stwierdza Encyklika, nie oznacza prostego wspierania potrzebuj?cych, ale raczej promowania ich w perspektywie solidarno?ci i pomocniczo?ci (187). Zadaniem polityki, jest nast?pnie znalezienie rozwi?zania na wszystko, co stanowi przejaw pogwa?cenia podstawowych praw cz?owieka, jak wykluczenie spo?eczne; handel organami, tkankami, broni? oraz narkotykami, wykorzystanie seksualne; praca niewolnicza; terroryzm i przest?pczo?? zorganizowana. W encyklice znajdujemy mocny apel Papie?a do ostatecznego wyeliminowania handlu lud?mi, ?wielkiej hańby ludzko?ci” i g?odu, poniewa? jest on ?przest?pstwem”, gdy? dost?p do ?ywno?ci jest ?niezbywalnym prawem” (188-189).

Polityka, której potrzeba, podkre?la dalej Franciszek, powinna by? skoncentrowana na godno?ci cz?owieka, a nie podporz?dkowana gospodarce, poniewa? ?rynek sam z siebie nie rozwi?zuje wszystkiego”: ?kl?ski” powodowane przez spekulacje finansowe dobitnie to ukazuj? (168). Szczególnego znaczenia nabieraj? zatem ruchy ludowe: prawdziwe ?strumienie, energii moralnej”, one powinny by? wprz?gni?te w skoordynowany sposób w ?ycie spo?eczne. Wtedy - stwierdza Papie? – b?dzie mo?na przej?? od polityki ?nakierowanej” na ubogich do polityki ?z” ubogimi i ?polityki ubogich” (169). Inne ?yczenie obecne w Encyklice odnosi si? do reformy ONZ: w obliczu dominacji wymiaru gospodarczego w istocie zadaniem Narodów Zjednoczonych b?dzie nadanie konkretno?ci poj?ciu ?rodzina narodów”, pracuj?c dla wspólnego dobra, ograniczenia ubóstwa i obrony praw cz?owieka. Pod??aj?c niestrudzenie ?drog? negocjacji, poprzez dobre biura i polubowne s?dy” stwierdza dokument papieski – ONZ powinna rozwija? si?? prawa ponad prawo si?y (173-175).

Z szóstego rozdzia?u, ?Dialog i przyja?ń spo?eczna”, wy?ania si? nast?pnie koncepcja ?ycia jako ?sztuki spotkania” ze wszystkimi, tak?e z peryferiami ?wiata i z ludami tubylczymi, poniewa? ?od wszystkich mo?na si? czego? nauczy? i nikt nie pozostaje zb?dny” (215). Papie? odwo?uje si? do ?cudu uprzejmo?ci”, postawy wartej odzyskania, poniewa? jest ?gwiazd? w ciemno?ci” i ?wyzwoleniem od brutalno?ci, niepokoju i pilnych potrzeb”, które dominuj? w epoce wspó?czesnej (222-224). Natomiast siódmy rozdzia?, zatytu?owany ?Drogi nowego spotkania” podejmuje refleksj? nad warto?ci? i promocj? pokoju. Papie? podkre?la, ?e pokój jest ?proaktywny” i prowadzi do ukszta?towania spo?eczeństwa opartego na s?u?bie innym oraz na d??eniu do pojednania i wzajemnego rozwoju. Pokój jest ?dzie?em”, do którego ka?dy powinien wnie?? swój wk?ad i to zadanie nigdy si? nie kończy (227-232). Z pokojem zwi?zane jest przebaczenie: nale?y kocha? wszystkich, bez wyj?tków – czytamy w Encyklice – ale kocha? prze?ladowc? oznacza pomóc mu zmieni? si? i nie pozwoli? na dalsze uciskanie bli?niego (241-242). Przebaczenie to nie bezkarno??, ale raczej sprawiedliwo?? i pami??, poniewa? przebaczenie nie oznacza zapomnienia, ale odrzucenie niszcz?cej si?y z?a i zemsty. Nie wolno zapomnie? o ?okropno?ciach” takich jak np. Shoah, atomowe bombardowania w Hiroszimie i Nagasaki, prze?ladowania i masakry etniczne – przestrzega Papie?. – One powinny by? zawsze przypominane, ci?gle na nowo, aby nigdy nie popa?? w znieczulic? i zachowa? ?ywym p?omień zbiorowego sumienia. Wa?ne jest tak?e zapami?tanie tego, co dobre. (246-252)

Cz??? siódmego rozdzia?u zatrzymuje si? nast?pnie na wojnie: ?sta?ym zagro?eniu”, stanowi ona ?zaprzeczenie wszystkich praw”, ?kl?sk? polityki i cz?owieczeństwa”, ?zawstydzaj?c? kl?sk? wobec si? z?a”. Nast?pnie, z powodu broni atomowej, chemicznej i biologicznej, które uderzaj? w wielu niewinnych cywilów, dzisiaj nie mo?na ju? d?u?ej my?le?, tak jak w przesz?o?ci o mo?liwej ?wojnie sprawiedliwej”, ale trzeba potwierdzi? z moc? ?Nigdy wi?cej wojny!”. Ca?kowita likwidacja broni j?drowej jest ?moraln? i humanitarn? powinno?ci?”; Papie? sugeruje, aby z pieni?dzy przeznaczanych na zbrojenia utworzy? ?wiatowy Fundusz s?u??cy wyeliminowaniu g?odu (255-262). Równie? jasn? pozycj? Franciszek wyra?a odno?nie kary ?mierci: jest nie do zaakceptowania i musi by? zniesiona w ca?ym ?wiecie. ?Zabójca nie traci swojej osobistej godno?ci – pisze Papie? – Bóg jest jej gwarantem” (263-269). Równocze?nie zostaje podkre?lona potrzeba szacunku dla ??wi?to?ci ?ycia” (283), tam gdzie ?pewne cz??ci ludzko?ci ?atwo si? po?wi?ca”, jak nienarodzonych, biednych, upo?ledzonych i starszych (18).

W ósmym i ostatnim rozdziale, Papie? podejmuje temat ?Religii w s?u?bie braterstwa na ?wiecie” i uznaje, ?e terroryzm nie przynale?y do religii, ale do b??dnych interpretacji tekstów religijnych, a tak?e jest skutkiem polityki zwi?zanej z g?odem, ubóstwem, niesprawiedliwo?ci? i uciskiem (282-283). Droga pokoju pomi?dzy religiami jest wi?c mo?liwa; dlatego jest wa?ne zagwarantowanie wolno?ci religijnej, podstawowego prawa cz?owieka wszystkich wierz?cych (279). Szczególn? refleksj? Encyklika podejmuje na temat roli Ko?cio?a: on nie ogranicza swojej misji do sfery prywatnej; jego cz?onkowie nie mog? wyrzec si? politycznego wymiaru egzystencji, który zak?ada sta?e zwracanie uwagi na dobro wspólne i trosk? o integralny rozwój cz?owieka wed?ug zasad ewangelicznych (276-278).

Na zakończenie, Franciszek cytuje ?Dokument o braterstwie ludzkim dla ?wiatowego pokoju i wspó?istnienia”, który on sam podpisa? 4 lutego 2019 roku w Abu Zabi wspólnie z Wielkim Imamem Al-Azhar, Ahmadem al-Tayyebem: wychodz?c od tego milowego kroku w dialogu mi?dzyreligijnym, Papie? podejmuje apel, a?eby, w imi? braterstwa ludzkiego, przyj?? dialog jako drog?, wzajemn? wspó?prac? jako postaw? oraz wzajemne poznanie jako metod? i kryterium (285).