杏MAP导航

Paolo Ondarza – Watykan

Specjalizuj?ca si? w biografii ?wi?tej Klary siostra Maria Chiara Riva mówi: ??ycie Klary jest ca?kowicie ukierunkowane na nadziej?, temat Jubileuszu. Jej pragnienie pe?ni ?ycia wci?? poci?ga wielu m?odych”. To klucz do odczytania i zrozumienia ?ycia Klary z Asy?u, uchwycenia si?y i nowoczesno?ci jej wyboru drogi ?yciowej. ?O?tarz ?w. Klary”, przechowywany wraz z jej doczesnymi szcz?tkami w bazylice jej imienia w umbryjskim mie?cie, przedstawia w kilku, lecz znacz?cych obrazach najwa?niejsze momenty ludzkiej i duchowej historii tej niezwyk?ej kobiety. W wieku zaledwie osiemnastu lat Klara nie zawaha?a si? uciec z domu rodzinnego, by pój?? za Franciszkiem i jego towarzyszami, daj?c pocz?tek formie ?ycia chrze?cijańskiego, która do dzi? fascynuje, przyci?ga i sk?ania do refleksji.

Grób ?w. Klary w Asy?u

Ilustrowana hagiografia

Dzie?o sztuki – prostok?tna tablica (276 × 163 cm) – zosta?o wykonane temper? w 1283 roku, za pontyfikatu papie?a Marcina IV, o czym ?wiadczy inskrypcja u stóp ?wi?tej przedstawionej stoj?cej w centrum kompozycji. Po obu jej stronach umieszczono po cztery sceny, w sumie osiem, ilustruj?cych jej ?yciorys. Mamy wi?c do czynienia z pierwszym ilustrowanym dzie?em po?wi?conym ?yciu ?wi?tej z Asy?u, namalowanym zaledwie kilka lat po zakończeniu jej ziemskiego ?ycia. Stworzono je, aby opowiedzie? histori? tej niezwyk?ej kobiety – opisan? przez hagiografów, takich jak Tomasz z Celano – ludziom jej czasów: nie tylko wykszta?conym, ale te? prostym i analfabetom.

?Pielgrzymi, którzy przybywali do grobu ?w. Klary zaledwie trzydzie?ci lat po jej ?mierci, stawali przed tymi obrazami” – wyja?nia siostra Maria Chiara Riva, klaryska z klasztoru ?w. Klary w Mediolanie, autorka ksi??ki o ?wi?tej Klarze.

Bazylika ?w. Klary w Asy?u

Jak czyta? dzie?o

Razem z siostr? Mari? Chiar? Riv? kontemplujemy to dzie?o przypisywane arty?cie znanemu jako Mistrz ?wi?tej Klary. Obraz podzielony jest na trzy pola przez dwie malowane kolumny, z których wyrastaj? ostro?ukowe arkady. Uk?ad kompozycji przywodzi na my?l tabernakulum ze skrzyd?ami: w centrum posta? Klary, jakby by?a polichromowan? rze?b? w drewnie, a po bokach – najwa?niejsze epizody z jej ?ycia.

Aby ?ledzi? opowie??, nale?y ?czyta?” obraz w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara, zaczynaj?c od lewej dolnej cz??ci. ?Pierwszych pi?? przedstawień odnosi si? do pocz?tkowych chwil ?ycia Klary, do pierwszych tygodni od momentu, gdy rozpocz??a now? form? ?ycia” – zauwa?a siostra klaryska.

O?tarz ?w. Klary

Palmy i nowe ?ycie Klary

Na pierwszym obrazie ukazana jest scena z Niedzieli Palmowej: podczas gdy wszystkie dziewcz?ta spiesz? ku o?tarzowi, aby wzi?? palm?, Klara – z pokory – pozostaje na swoim miejscu. To biskup Asy?u, Guido, podchodzi do niej i wk?ada palm? w jej r?ce. ?To ostatni poranek, który Klara sp?dza jeszcze w domu, poniewa? w nocy po Niedzieli Palmowej, w dacie wybranej przez Franciszka, opu?ci swój dom i uda si? do Biedaczyny oraz braci do Porcjunkuli”. Ta scena – kontynuuje siostra Maria Chiara – jest obecna w drugim panelu, w którym ?Klara, w towarzystwie grupy kobiet ze szlachty, do której nale?a?a, dociera do Franciszka i jego towarzyszy. Jeden z braci stoj?cych obok Franciszka trzyma w r?kach pochodni?”.

Przej?cie do ?ycia franciszkańskiego

Na trzecim przedstawieniu ?wi?ta kl?czy w ge?cie zdejmowania bogatych szat i przywdziewania habitu, podczas gdy Biedaczyna obcina jej w?osy: ?To dla niej wej?cie do grona pokutników. Przej?cie ?yciowe oddane zosta?o poprzez kolor ubrań. Suknia, któr? ma na sobie Klara, jest czerwona – widoczna spod p?aszcza pokutnika z grubej tkaniny. Purpura by?a barwnikiem bardzo kosztownym, na który mogli pozwoli? sobie jedynie najbogatsi. Ponadto ?wi?ta ma ju? na g?owie z?ot? aureol? – ?wi?to?? jest ju? obecna, cho? Klara dopiero ma odby? drog? swego nowego ?ycia”. Czerwony jest równie? obrus na o?tarzu: ?Tym, co motywuje Klar?, jest wielka mi?o?? do M?ki Jezusa”. Na scenie obecni s? tak?e wszyscy bracia: ?Klara wst?puje do wspólnoty franciszkańskiej”.

O?tarz ?w. Klary

Sprzeciw rodziny i si?a w Eucharystii

Decyzja kobiety spotyka si? z oporem ze strony rodziny. Wuj Monaldo próbuje wyrwa? j? z benedyktyńskiego klasztoru ?w. Paw?a Opatek, dok?d Franciszek tymczasowo j? przyprowadzi?. W czwartym panelu ukazana jest Klara opieraj?ca si?, kurczowo trzymaj?c si? obrusów o?tarza: ?To jest ju? dla niej punkt odniesienia. Tam znajduje swoj? si??”. Nast?pnie zdejmuje welon i ukazuje ogolon? g?ow? – dokona?a ju? wyboru ostatecznego i nieodwracalnego.

Przybycie Agnieszki

Schowana w klasztorze Sant’Angelo di Panzo, zostaje odnaleziona przez swoj? siostr? Agnieszk?. Tak?e jej Franciszek obcina w?osy. Pi?ta scena ukazuje to wydarzenie w górnej cz??ci, a tak?e kolejny nieudany wysi?ek krewnych, by wyrwa? obie z ?ycia zakonnego. Plan si? nie powiód?, poniewa? – wed?ug legendy – dzi?ki modlitwie Klary cia?o Agnieszki sta?o si? ci??kie, a rami? Monalda sparali?owa?o si? w chwili, gdy próbowa? j? uderzy?.

Kobieta nowoczesna

Siostra Maria Chiara Riva, komentuj?c te sceny, podkre?la nowoczesno?? Klary i jej pierwszych towarzyszek, które dokona?y wyboru niezwykle odwa?nego jak na czasy, w których ?y?y: ?Z bogatych, szlachetnie urodzonych kobiet postanowi?y sta? si? ubogimi, w pewien sposób kwestionuj?c obyczaje, prawa spo?eczne, kulturowe, a nawet, w gruncie rzeczy, religijne swojej epoki. W tamtym kontek?cie spo?ecznym, kulturowym i politycznym dla kobiety wcale nie by?o ?atwe samodzielnie decydowa? o w?asnym ?yciu”.

Fragment malowid?a

Dynamiczne jak komiks

Szóste przedstawienie, dynamiczne jak komiks, jest jedynym osadzonym w klasztorze San Damiano, gdzie Klara sp?dzi?a oko?o czterdziestu lat: ukazuje ono ró?ne momenty wydarzenia, kiedy Klara, maj?c tylko jeden chleb na obiad, prosi siostr? odpowiedzialn? za rozdzielanie jedzenia, Cecyli?, aby po?ow? odda?a braciom, a drug? po?ow? rozdzieli?a na pi??dziesi?t kromek dla sióstr w refektarzu. Wszystkie zosta?y nakarmione.

Oblicze Klary w obliczu Naj?wi?tszej Maryi Panny

Przedostatnia scena przedstawia Klar? na ?o?u ?mierci, gdy Królowa Niebios ukazuje si? jednej z sióstr i wchodzi do pokoju w towarzystwie orszaku dziewic, okrywaj?c cia?o ?wi?tej z?otym, kosztownym p?ótnem. ?To jakby obj?cie Maryi i Klary” – zauwa?a klaryska – ?Franciszek wskaza? Maryj? jako wzór dla Klary, jako punkt odniesienia dla prze?ywania swojego ?ycia. W tej scenie naprawd? wida? odbicie oblicza Klary w obliczu Maryi”.

Fragment malowid?a

Pragnienie ?ycia u m?odych i przyk?ad Klary

Opowie?? kończy przedstawienie pogrzebu, w którym uczestniczy wielki t?um, a celebruje go papie? Innocenty IV wraz z kardyna?ami Kurii. Ju? od pocz?tku rozchodzi si? woń ?wi?to?ci Klary, przyci?gaj?c rzesze wiernych. Jej urok wci?? przyci?ga wielu m?odych. Siostra Maria Chiara Riva ?egna nas przes?aniem skierowanym do m?odych poszukuj?cych powo?ania: ??wi?ta Klara szuka?a ?ycia, szuka?a ?ycia w pe?ni. Nie zadowoli?a si? ?yciem, które zaproponowali jej inni. Chcia?a by? do końca protagonistk? swojego. Ka?dy m?ody cz?owiek dzisiaj, mimo z?o?ono?ci skomplikowanego ?wiata, ma to samo pragnienie ?ycia, pe?ni, ?ycia autentycznego. Wierz?, ?e Klara mo?e by? przyk?adem i wzorem tak?e dzi?. Jest kobiet?, która z odwag?, determinacj? i wielkim spokojem prze?y?a swoje ?ycie do końca”.