W rocznic? Rerum novarum ¨C czasy Leona XIII oraz Leona XIV
Christopher Wells
Podczas spotkania z Kolegium Kardyna?ów ¡ª ich pierwszego formalnego spotkania po jego wyborze ¡ª papie? Leon XIV wyja?ni? cz??ciowo powód wyboru swojego imienia papieskiego. ?Istnieje kilka powodów tej decyzji¡± ¡ª powiedzia?, po czym doda?, ?e wybra? imi? Leon ?przede wszystkim dlatego, ?e papie? Leon XIII w swojej historycznej encyklice Rerum novarum poruszy? kwesti? spo?eczn? w kontek?cie pierwszej wielkiej rewolucji przemys?owej.¡±
Zmiana epoki
?W naszych czasach¡± ¡ª kontynuowa? ¡ª ?Ko?ció? ofiaruje wszystkim skarb swojej nauki spo?ecznej w odpowiedzi na now? rewolucj? przemys?ow? oraz rozwój sztucznej inteligencji, które stawiaj? przed nami nowe wyzwania w obronie ludzkiej godno?ci, sprawiedliwo?ci i pracy.¡±
Podobnie jak za pontyfikatu Leona XIII, Ko?ció? i ?wiat prze?ywaj? dzi? ?nie tylko epok? zmian, ale zmian? epoki¡± ¡ª jak to okre?li? papie? Franciszek.
W rozmowie z Vatican News dr Prudlo dostrzega liczne analogie mi?dzy epok? Leona XIII a nasz? wspó?czesno?ci? oraz wyzwaniami, przed którymi staje Ko?ció? na pocz?tku pontyfikatu Leona XIV. Oto zapis rozmowy:
Leon XIV rozmawia? z kardyna?ami na temat powodów, dla których wybra? imi? Leon. Czy móg?by Pan opowiedzie? nam troch? o tym, co papie? powiedzia? na temat powi?zania mi?dzy czasami Leona XIII a naszymi czasami?
Papie? Leon XIII panowa? od 1878 do 1903 roku, by? wi?c pierwszym papie?em XX wieku. ?y? w czasie g??bokich przemian spo?ecznych, w czasie, gdy Ko?ció? potrzebowa? odpowiedzi na wiele pal?cych problemów spo?ecznych tamtych dni. Papie? Leon XIV wyja?ni?, dlaczego wybra? w?a?nie to imi?, odwo?uj?c si? w szczególno?ci do wielkiej karty katolickiej nauki spo?ecznej ¡ª encykliki Rerum novarum z 1891 roku, która okaza?a si? fundamentem dla wszelkiego pó?niejszego nauczania spo?ecznego Ko?cio?a.
Papie? Leon XIV wie, ?e podobnie jak w czasach jego poprzednika, ?yjemy w okresie ogromnych przemian spo?ecznych, przemian, które stanowi? wyzwanie nie tylko dla Ko?cio?a i jego doktryny, ale tak?e dla samej godno?ci cz?owieka.
I dlatego przyjmuj?c to imi?, chce nam da? do zrozumienia, ?e tak jak Leon XIII ?y? w czasie rewolucji przemys?owej i stara? si? wytyczy? katolick? drog? mi?dzy dwoma niebezpiecze¨½stwami: socjalizmem i nieograniczonym liberalnym kapitalizmem...
Papie? Leon XIV mówi nam, ?e z powodu dzisiejszych wyzwa¨½ wobec cz?owieka i jego godno?ci ¡ª a szczególnie w obliczu problemów zwi?zanych ze sztuczn? inteligencj? ¡ª wybra? to imi?, aby zaznaczy? pocz?tek nowego okresu, w którym Ko?ció? b?dzie podejmowa? te bardzo powa?ne problemy.
Leon XIII zmaga? si? z pierwsz? rewolucj? przemys?ow?. Papie? Leon XIV mówi? o nowej rewolucji przemys?owej. Co ma na my?li?
Za czasów Leona XIII nast?pi?a masowa urbanizacja. Ludzie przenosili si? z gospodarstw rolnych do miast w ca?ej Europie i Ameryce Pó?nocnej, gdzie spotykali si? z bardzo z?ymi warunkami ?ycia i pracy. Pracodawcy nie pozwalali im tworzy? zwi?zków zawodowych. Byli te? podatni na wp?ywy nowych ideologii politycznych, które d??y?y do obalenia istniej?cych systemów.
Leon XIII chcia? wzmocni? prawa pracownika. Chcia? podkre?li? godno?? pracy i godno?? osoby ludzkiej, szczególnie w jej podstawowej jednostce spo?ecznej ¡ª rodzinie.
Dzi? papie? Leon XIV widzi nowy punkt zwrotny. My?l?, ?e chodzi tu o rozwój sztucznej inteligencji i mechanizacji, rozwój robotyki, i o wyzwania, jakie to stawia ¡ª nie tylko wobec pracy fizycznej, z któr? mierzy? si? Leon XIII, ale tak?e wobec pracy umys?owej: urz?dników, programistów, nauczycieli. I papie? chce by? na czele dzia?a¨½ maj?cych na celu zapewnienie, ?e ta krytyczna przemiana b?dzie przeprowadzana z poszanowaniem godno?ci cz?owieka.
Ko?ció? od 2000 lat towarzyszy ludzko?ci w radykalnych przemianach; daje wywa?on?, prawdziw? i definitywn? odpowied?, która mo?e pomóc ludziom zachowa? sprawiedliwo??, godno?? ich pracy i godno?? osoby ludzkiej.
Powiedzia? Pan o dwóch kwestiach. Po pierwsze ¡ª godno?ci nie tylko pracowników, ale samej pracy. Po drugie ¡ª przej?cie od troski o robotników fizycznych do pracowników umys?owych. Ale wci?? widzimy wiele miejsc na ?wiecie, gdzie ludzie s? wyzyskiwani w pracach fizycznych, produkuj?c towary dla ?wiata rozwini?tego. Te tematy by?y bardzo wa?ne tak?e dla papie?a Franciszka. My?l?, ?e Leon XIV kontynuuje t? lini?¡
My?l?, ?e jest bardzo wyczulony na potrzeby wyzyskiwanych pracowników, jako ?e by? biskupem misyjnym w Ameryce Po?udniowej. Zna warunki panuj?ce w globalnym systemie ekonomicznym, który cz?sto opiera si? na taniej sile roboczej, a czasem niestety nawet na pracy niewolniczej w ró?nych cz??ciach ?wiata.
Dlatego b?dzie g?osem tych ludzi ¡ª tak jak papie? Leon XIII by? g?osem bezg?o?nych w czasach pierwszej rewolucji przemys?owej. Papie? Leon XIV b?dzie kontynuowa? t? tradycj? i b?dzie rzecznikiem tych, którym gro?? niesprawiedliwe formy wyzysku. W tym sensie pozostaje w ci?g?o?ci z papie?em Franciszkiem.
Wspomnia? Pan o dokumencie Rerum novarum, który papie? Leon XIV równie? przywo?a? jako fundament katolickiej nauki spo?ecznej. Czy móg?by Pan opowiedzie? troch? o kontek?cie historycznym tej encykliki?
Leon XIII by? papie?em przez bardzo d?ugi czas. Jego pontyfikat przyniós? Ko?cio?owi stabilno??, a sam papie? poruszy? wiele tematów. Rerum novarum by?a tylko jednym z jego wk?adów w nauczanie spo?eczne i cz??ci? szerszego programu duchowego odrodzenia, powrotu do pytania o w?a?ciw? relacj? cz?owieka z Bogiem ¡ª nie tylko w wymiarze horyzontalnym, politycznym.
Ustawiaj?c cz?owieka w bezpo?redniej relacji z Bogiem, zaczynamy dostrzega? znaczenie takich rzeczy, na które zwraca? uwag? Leon XIII: godziwego wynagrodzenia, prawa do tworzenia zwi?zków zawodowych, prawa do pracy godnej i uczciwej ¡ª z uwagi na godno??, jak? ona nadaje osobie i potrzeb? utrzymania rodziny. Papie? Leon XIV zamierza kontynuowa? t? lini?.
Warunki, z jakimi zmaga? si? Leon XIII, by?y brutalne. By? to wiek, w którym Ko?ció? przeszed? przez wiele rewolucji, w którym zagro?one by?y nie tylko autorytet Ko?cio?a, ale te? podstawowe filary spo?ecze¨½stwa: pa¨½stwo, rodzina i inne aspekty ?ycia.
Leon XIII chcia?, kieruj?c si? m?dro?ci? Ko?cio?a, ?w. Tomasza z Akwinu (którego bardzo ceni?), poprzez praktyk? ró?a¨½ca (o którym napisa? wiele encyklik), skoncentrowa? si? na Bogu i godno?ci cz?owieka, aby wyrazi? now?, kompleksow? wizj? katolickiej nauki spo?ecznej i sprawiedliwo?ci, która przetrwa?a wiek XX i sta?a si? podstaw? wielu kolejnych dokumentów papieskich.
Rerum novarum by?o cz??ci? szerszego nauczania, ale kolejni papie?e kontynuowali ten temat. Pius XI 40 lat pó?niej, Pawe? VI po 80 latach, Jan Pawe? II przy okazji 100-lecia. Tak?e Benedykt XVI i Franciszek. Ale kto? mo?e zapyta?: jakie prawo ma papie?, by wypowiada? si? na tematy ekonomiczne? Co mu daje prawo mówi? o p?acy minimalnej, o relacjach mi?dzy pa¨½stwem, pracodawcami i pracownikami?
Ko?ció?, kierowany przez papie?a, ma obowi?zek wypowiada? si? w sprawach wiary i moralno?ci. W kwestiach czysto praktycznych mo?na mie? ró?ne podej?cia. Ale s? pewne moralne pewniki ¡ª jak godno?? osoby ludzkiej, prawo do wynagrodzenia umo?liwiaj?cego utrzymanie rodziny, obrona rodziny i praw pracowniczych.
Ko?ció? nie wypowiada si? po to, by przedstawi? konkretny program polityczny, ale by wyznaczy? granice, których nie mo?na przekroczy?.
Nie mo?na zaprzeczy? godno?ci cz?owieka, p?ac?c mu niesprawiedliw? p?ac? ¡ª to grzech, który "wo?a o pomst? do nieba". To co? zakorzenionego w Biblii i podkre?lanego przez papie?y przez wieki.
Rzeczywi?cie, Leon XIII stworzy? wspólny punkt odniesienia, do którego wielokrotnie powracano. I dlatego wybór tego imienia przez Leona XIV oraz jego szacunek dla nauki spo?ecznej Ko?cio?a i prawa Ko?cio?a do interwencji w obronie godno?ci cz?owieka ¡ª zarówno wierz?cych, jak i wszystkich ludzi ¡ª jest tak wa?ny i symboliczny.
Dzi?kujemy, ?e przeczyta?a?/e? ten artyku?. Je?li chcesz by? na bie??co zapraszamy do zapisania si? na newsletter klikaj?c tutaj.
