杏MAP导航

Paolo Ondarza – Watykan

Trwa?a dok?adnie 33 miesi?ce i by?a najd?u?sz? elekcj? papiesk? w historii. Odbywa?a si? w po?o?onym 90 km od Watykanu mie?cie Viterbo - od 29 listopada 1268 roku do 1 wrze?nia 1271 roku. Zakończy?a si? wyborem Grzegorza X i to w?a?nie on og?osi? konstytucj? Ubi Periculum, która na zakończenie Soboru Lyońskiego II po raz pierwszy wprowadzi?a termin ?konklawe”.

Pergamin i piecz?cie

Ten wa?ny dokument sprzed ponad siedmiu wieków stanowi równie? podstaw? Konstytucji og?ozonej przez Jana Paw?a II - Universi Dominici gregis – obowi?zuj?cego dzi? prawa dotycz?cego wyboru Nast?pcy Piotra. Jest przechowywany w Watykańskim Archiwum Apostolskim wraz z o?mioma zatwierdzeniami opatrzonymi piecz?ciami ojców soborowych. S? to egzemplarze o du?ym formacie, dobrze zachowane, opatrzone piecz?ciami biskupów z Francji, Anglii, Irlandii, Szkocji, Hiszpanii, W?och, patriarchów Konstantynopola, Antiochii, Grado oraz trzech opatów zakonów: cystersów, kluniatów i norbertanów.

Ubi Periculum

Wiek z dziesi?cioma latami sede vacante

Jedn? z tych pergaminowych kart pokazuje nam Marco Maiorino, skryptor Archiwum Apostolskiego: ?Konklawe w Viterbo odby?o si? pod koniec XIII wieku, który w ci?gu zaledwie nieco ponad sze??dziesi?ciu lat do?wiadczy? a? dziesi?ciu lat sede vacante (okresów bez papie?a)” - wyja?nia.

Po ?mierci Klemensa IV, 29 listopada 1268 roku, 20 kardyna?ów elektorów zebra?o si? w tym mie?cie w prowincji Lacjum, jednak – jak informuje Maiorino, ?zgromadzenie szybko zosta?o sparali?owane przez konflikt dwóch frakcji: francuskiej – z?o?onej g?ównie z kardyna?ów mianowanych przez francuskiego papie?a Urbana IV – oraz w?oskiej, która mia?a wystarczaj?c? liczb? g?osów, by zablokowa? osi?gni?cie 2/3 g?osów przez kandydata drugiej strony”.

Odkryty dach i ograniczenie ?ywno?ci

Zdesperowani tym impasem, jesieni? 1269 roku mieszkańcy Viterbo uwi?zili kardyna?ów w pa?acu papieskim w mie?cie, a w czerwcu 1270 roku odkryli dach budynku i zacz?li ogranicza? dostawy ?ywno?ci dla zamkni?tych tam elektorów. ?Pomi?dzy jesieni? 1269 a latem 1270 roku – kontynuuje skryptor Archiwum Apostolskiego – liczba kardyna?ów elektorów zmniejszy?a si? do 16. Ci ostatecznie zgodzili si? na kompromisowy wybór: wybrali spo?ród siebie sze?ciu, którym powierzono zadanie uzgodnienia kandydata, którego zaakceptuj? pozostali”.

Wybór Tebalda Viscontiego

1 wrze?nia 1271 roku wybrano Tebalda Viscontiego – 61-letniego archidiakona z Liège, który nie by? jeszcze wy?wi?cony na kap?ana. By? przyjacielem ?w. Tomasza z Akwinu i ?w. Bonawentury z Bagnoregio. ?W momencie wyboru przebywa? w Akce w Palestynie. Przyby? do Viterbo w lutym 1272 roku, przyj?? wybór i przyj?? imi? Grzegorz X”. Koronowany w Rzymie 13 marca 1272 roku, mimo ?e nie mia? do?wiadczenia kurialnego, jego pontyfikat nie nale?a? do ?atwych. Mia? jednak doskona?? znajomo?? sytuacji politycznej w Europie i Ziemi ?wi?tej. ?Nie dawa? si? manipulowa? kardyna?om” – zauwa?a Maiorino – ?raczej stara? si? doprowadzi? ich do jedno?ci i pos?uszeństwa”.

Pojawia si? s?owo ?konklawe”

To w?a?nie do?wiadczenie w?asnego wyboru na Stolic? Piotrow? sk?oni?o Grzegorza X do zreformowania zasad wyboru Nast?pcy Piotra: ?Konstytucja Ubi Periculum z 16 lipca 1274 roku, zatwierdzona podczas V sesji II Soboru Lyońskiego, napotka?a silny opór wi?kszo?ci kardyna?ów, ale ojcowie soborowi zag?osowali za propozycj? papie?a. Po raz pierwszy wprowadza si? s?owo «konklawe», które oznacza zamkni?te, odizolowane miejsce: sal?, w której kardyna?owie mieli si? zbiera? w celu wyboru papie?a”.

Papie? Grzegorz X

S?owo pochodzi od ?acińskiego zwrotu ?cum clave”, czyli dos?ownie ?pod kluczem”, ?za zamkni?tymi drzwiami”.

O chlebie i wodzie

Konstytucja Grzegorza X Ubi Periculum wyró?nia si? bardzo surowymi zasadami, maj?cymi na celu zapobie?enie ponownemu przed?u?eniu okresu sede vacante. ?Przewidziano, ?e je?li po trzech dniach od wej?cia kardyna?ów do konklawe nie zostanie dokonany wybór, racje ?ywno?ciowe kardyna?ów zostan? zmniejszone z dwóch do jednego dania przez kolejne pi?? dni. Je?li po tych pi?ciu dniach nadal nie dojdzie do wyboru, posi?ki zostan? ograniczone wy??cznie do chleba, wody i wina a? do elekcji. Ponadto ustalono, ?e w czasie konklawe kardyna?owie nie b?d? otrzymywa? ?adnego wynagrodzenia od Kamery Apostolskiej”.

Konklawe dawniej i dzi?

Mi?dzy konstytucjami Ubi Periculum a Universi Dominici gregis, opublikowan? przez Jana Paw?a II 22 lutego 1996 roku, ze zmianami wprowadzonymi przez Benedykta XVI w 2013 roku, istniej? zarówno ró?nice, jak i punkty wspólne. ?Ustawodawstwo kurialne – podkre?la Marco Maiorino – ma z zasady charakter zachowawczy: jego celem jest zapewnienie d??enia do prawdy i ochrona sprawiedliwo?ci. Je?li Ubi Periculum przewidywa?a, ?e kardyna?owie maj? zebra? si? w zamkni?tym miejscu i wszyscy mieszka? w jednej sali zwanej «konklawe», z tylko jednym oknem umo?liwiaj?cym podawanie posi?ków”, to Universi Dominici Gregis nadal stanowi, ?e konklawe musi si? odbywa? w wyznaczonych sektorach i budynkach, zamkni?tych dla osób z zewn?trz, i ?e a? do wyboru nowego papie?a, pomieszczenia Domu ?wi?tej Marty – budynku stworzonego z woli Jana Paw?a II do zakwaterowania kardyna?ów – pozostaj? niedost?pne dla osób nieupowa?nionych. Ponadto przepisy dotycz?ce dopuszczenia spó?nionych kardyna?ów, przewidziane w Ubi Periculum, zosta?y równie? uwzgl?dnione w Universi Dominici gregis.

Wezwanie do ?wiadomo?ci wagi zadania

Du?e znaczenie, si?? oddzia?ywania i aktualno?? zachowuje nadal obszerna cz??? Konstytucji Ubi Periculum, przepisana do rejestru papieskiego. Ojcowie soborowi pisz?: ?Prosimy samych kardyna?ów, aby rozwa?yli uwa?nie obowi?zek, który na nich spoczywa, gdy chodzi o wybór wikariusza Jezusa Chrystusa, nast?pcy Piotra, g?owy Ko?cio?a powszechnego i pasterza owczarni Pańskiej. Odrzuciwszy wszelkie osobiste nami?tno?ci, niech nie patrz? na siebie samych. Niech nikt, oprócz Boga, nie wp?ywa na ich os?d podczas wyboru. Niech bez l?ku poszukuj? tego, co s?u?y wspólnemu dobru, d???c wy??cznie do przyspieszenia wyboru po?ytecznego i najwy?szej wagi, przedstawiaj?c z trosk? Ko?cio?owi godnego oblubieńca. Wierni nie powinni pok?ada? ufno?ci tak bardzo w sprawnym przebiegu elekcji, ile w mocy wstawiennictwa pokornej i pobo?nej modlitwy”.

Konklawe z 1689 r. Biblioteca Apostolica Vaticana   (© Biblioteca Apostolica Vaticana)

?My?l?, ?e to wezwanie jest doskonale zrozumia?e dla kardyna?ów, którzy zbior? si?, by wybra? nowego papie?a” – zauwa?a Marco Maiorino – ?ale jak zawsze, historia jest Magistra Vitae i gotowa jest przypomina? nam, ku czemu zmierzamy”.