Konklawe: historia mi?dzy ?redniowieczem a przysz?o?ci?
Amedeo Lomonaco – Watykan
Cum-clave
Termin ?konklawe”, pochodz?cy z ?acińskiego cum clave, oznacza? pierwotnie ?zamkni?te na klucz” pomieszczenie w domu. W j?zyku Ko?cio?a odnosi si? zarówno do zamkni?tego miejsca, w którym odbywa si? wybór Papie?a, jak i do samego kolegium kardyna?ów zwo?anego w celu jego wyboru.
Wybór Papie?a
Zbli?aj?ce si? konklawe b?dzie siedemdziesi?tym szóstym w historii Ko?cio?a zorganizowanym w formie, któr? znamy dzisiaj, zapocz?tkowanej przez Grzegorza X w 1274 roku. W okresie poprzedzaj?cym t? dat? mówiono po prostu o wyborze Nast?pcy Piotra. Przez oko?o pierwsze 1200 lat historii Ko?cio?a Biskup Rzymu by? wybierany z udzia?em lokalnej wspólnoty. Duchowieństwo analizowa?o kandydatów proponowanych przez wiernych, a ostatecznego wyboru Papie?a dokonywali biskupi.
Od IV do XI wieku wybory te by?y równie? nacechowane wp?ywami zewn?trznymi: cesarze rzymscy, Karolingowie i inni w?adcy próbowali w ró?ny sposób kontrolowa? proces wyznaczania Papie?a.
Korzenie konklawe
Na przestrzeni wieków nast?powa?y zmiany, które stopniowo ukszta?towa?y wspó?czesn? struktur? konklawe. Pierwszym, który podj?? dzia?ania w tym kierunku, by? papie? Miko?aj II w 1059 roku, og?aszaj?c bull? In nomine Domini. Dokument ten ustanawia?, ?e tylko kardyna?owie maj? prawo wybiera? Biskupa Rzymu. Przepisy te zosta?y ostatecznie zatwierdzone przez Konstytucj? Licet de vitanda og?oszon? przez Aleksandra III w 1179 roku, która wprowadzi?a wymóg wi?kszo?ci dwóch trzecich g?osów — zasad? obowi?zuj?c? do dzi?.
Wybory z 1268 roku
W 1268 roku mia?o miejsce wydarzenie szeroko opisywane w ?ród?ach historycznych. Osiemnastu kardyna?ów zebra?o si? w Pa?acu Papieskim w Viterbo, aby wybra? nowego Papie?a. By?o to najd?u?sze konklawe w historii — Papie?a wybrano dopiero po dwóch latach i dziewi?ciu miesi?cach. By? to bardzo burzliwy czas. W końcu zniecierpliwiona ludno?? Viterbo postanowi?a zamkn?? kardyna?ów w pa?acu: zamurowano drzwi, zdj?to dach.
Wreszcie wybrano Grzegorza X, archidiakona z Liège, który w tym czasie przebywa? w Ziemi ?wi?tej. W 1274 roku og?osi? on konstytucj? Ubi periculum, która oficjalnie ustanowi?a instytucj? konklawe. W?ród zapisów znalaz? si? obowi?zek odbywania wyborów w miejscu ?zamkni?tym na klucz” — zarówno od wewn?trz, jak i od zewn?trz.
Pierwsze konklawe w historii
Zgodnie z postanowieniami konstytucji Ubi periculum, pierwszym konklawe w historii by?o to, które odby?o si? w Arezzo w 1276 roku i zakończy?o si? wyborem Innocentego V. W 1621 roku Grzegorz XV wprowadzi? obowi?zek tajnego i pisemnego g?osowania. W 1904 roku Pius X zakaza? tzw. prawa ekskluzywy w jakiejkolwiek formie. Wprowadzono równie? obowi?zek zachowania tajemnicy co do przebiegu konklawe — nawet po zakończeniu wyboru — oraz przepis nakazuj?cy archiwizowanie dokumentacji, dost?pnej wy??cznie dla Papie?a.
Zmiany od XX wieku do dzi?
Po II wojnie ?wiatowej, w 1945 roku, Pius XII og?osi? konstytucj? Vacantis Apostolicae Sedis, która wprowadzi?a pewne nowo?ci. Przede wszystkim, od momentu rozpocz?cia sede vacante, wszyscy kardyna?owie — w tym sekretarz stanu i prefekci kongregacji — trac? swoje urz?dy, z wyj?tkiem kamerlinga, penitencjarza wi?kszego i wikariusza Rzymu. W Motu Proprio Ingravescentem Aetatem Pawe? VI ustanowi?, ?e kardyna?owie mog? by? elektorami tylko do ukończenia 80. roku ?ycia.
Przepisy dotycz?ce wyboru Papie?a
Obowi?zuj?cym dzi? dokumentem reguluj?cym wybór Papie?a jest konstytucja Universi Dominici gregis, og?oszona przez Jana Paw?a II w 1996 roku i zmodyfikowana przez Benedykta XVI w 2013 roku. Przewiduje ona mi?dzy innymi, ?e konklawe musi odbywa? si? w Kaplicy Sykstyńskiej, okre?lanej jako Via Pulchritudinis — droga pi?kna, zdolna prowadzi? umys? i serce ku wieczno?ci.
Motu Proprio Benedykta XVI De Aliquibus Mutationibus in Normis de Electione Romani Pontificis stanowi ponadto, ?e po 34 nieudanych g?osowaniach kardyna?owie musz? g?osowa? mi?dzy dwoma kandydatami, którzy otrzymali najwi?cej g?osów w ostatnim g?osowaniu — zachowuj?c jednak tak?e w dogrywce zasad? dwóch trzecich g?osów potrzebnych do wyboru nowego Pasterza Ko?cio?a powszechnego.
Dzi?kujemy, ?e przeczyta?a?/e? ten artyku?. Je?li chcesz by? na bie??co zapraszamy do zapisania si? na newsletter klikaj?c tutaj.