Baranki ?w. Agnieszki – papieska tradycja z polskim akcentem
Dorota Abdelmoula-Viet – Watykan
Baranki jako ?czynsz” dla papie?a
Pierwsze wzmianki dotycz?ce zwyczaju b?ogos?awienia baranków na grobie ?w. Agnieszki, m?odej m?czennicy rzymskiej z pocz?tku IV w., pochodz? z VI w. Z jednej strony ten zwyczaj nawi?zuje do staro?ytnej legendy o ?w. Agnieszce, która po ?mierci ukaza?a si? rodzicom, zgromadzonym na modlitwie przy jej grobie, otoczona chórem dziewic i trzymaj?c w ramionach czystego baranka. ?ród?a wskazuj? te? na to, ?e dawniej to w?a?nie dwa baranki by?y ?czynszem”, jaki zakonnicy z bazyliki ?w. Agnieszki za Murami wp?acali na rzecz Bazyliki ?w. Jana na Lateranie i które cz?onkowie kapitu?y laterańskiej przedstawiali nast?pnie papie?owi, aby je pob?ogos?awi?.
W archiwach bazyliki ?w. Piotra w Okowach zachowa? si? te? zapis, dotycz?cy b?ogos?awieństwa baranków w 1550 r. wraz z wyja?nieniem genezy tego zwyczaju. ?Pochodzenie tych jagni?t jako czynszu dla ?w. Jana wywodzi si? od ?w. Konstancji, córki cesarza Konstantyna, która uposa?y?a ko?ció? (cho? niektórzy mówi?, ?e by? to król Karol I), funduj?c ko?ció? i klasztor ?w. Agnieszki i obdarowuj?c je wieloma dobrami. Poniewa? ten klasztor by? lennem pierwszego ko?cio?a na ?wiecie, w ramach uznania co roku p?aci? dwa jagni?ta kanonikom. Po Komunii podczas uroczystej Mszy, jagni?ta by?y b?ogos?awione, a nast?pnie przekazywane kanonikom (...) Notariusz spisywa? dokument potwierdzaj?cy przekazanie. Osoby, które dostarcza?y jagni?ta papie?owi, otrzymywa?y jako wynagrodzenie par? z?otych monet” – czytamy w kronice.
We?na na paliusze dla arcybiskupów
Przez wieki jagni?tka, pochodz?ce z hodowli trapistów z opactwa Tre Fontane, przewo?one by?y z bazyliki ?w. Agnieszki prosto do Ojca ?wi?tego, który przyjmowa? je wraz z uroczyst? procesj? i b?ogos?awi?. Nast?pnie Papie? przekazywa? pod opiek? benedyktynek z bazyliki ?w. Cecylii na Zatybrzu, które strzyg?y je po kilku miesi?cach, by ich we?n? wykorzysta? do tkania paliuszy dla nowych arcybiskupów.
W ostatnich latach tradycja ta uleg?a pewnym zmianom: trapi?ci nie maj? ju? hodowli. Ojciec ?wi?ty nie b?ogos?awi baranków w Watykanie. Niezmienna pozosta?a tradycja przekazywania ich benedyktynkom, które w Wielkim Tygodniu strzyg? je, by ich we?n? wple?? w paliusze. A wcze?niej: przygotowania zwierz?tek do uroczystego b?ogos?awieństwa – zadanie, którym od ponad 140 lat zajmuj? si? siostry nazaretanki z via Machiavelli. W tym roku przygotowania te mia?y jeszcze jeden szczególny kontekst: wpisa?y si? nie tylko w trwaj?cy Roku Jubileuszowy, ale te? w jubileusz 150. rocznicy powstania Zgromadzenia.
Opieka nad barankami, niczym ukryte ?ycie w Nazarecie
O tym, w jaki sposób w II po?. XIX w. m?ode, niespe?na 10-letnie wówczas Zgromadzenie Sióstr Naj?wi?tszej Rodziny z Nazaretu zacz??o opiekowa? si? ?papieskimi” barankami, mo?na przeczyta? we wspomnieniach jednej z sióstr, s. Hanny Pomianowskiej CSFN: ?Przywilej ten mia?y [wcze?niej] siostry zakonne mieszkaj?ce w pobli?u bazyliki ?w. Agnieszki przy via Nomentana - SS. Patrocinio, Protektoratu ?w. Józefa. Trwa?o to mniej wi?cej do roku 1885. Potem Zgromadzenie to podupad?o finansowo. Kilka m?odszych sióstr, w?ród nich równie? Matka Generalna, zachorowa?o. Przebywa?y one w tym czasie w niewielkim domku przy Piazza Dante. (...) Nasza Matka Za?o?ycielka Franciszka Siedliska, Maria od Pana Jezusa Dobrego Pasterza, pomaga?a znajduj?cym si? tam chorym siostrom przyby?ym z via Nomentana. Dowiedzia?a si? o historii baranków i o tym, ?e podupad?e zgromadzenie nie jest ju? w stanie zaj?? si? nimi. Wtedy to siostry ze Zgromadzenia Naj?wi?tszej Rodziny z Nazaretu na pro?b? swojej Matki, wspania?omy?lnie zaj??y si? ubieraniem koszy, myciem i przygotowywaniem baranków. Przyj??y ten obowi?zek czy te? przywilej jako dar jedno?ci z Ko?cio?em Rzymu. I tak jest do dnia dzisiejszego".
?Nasza Matka Za?o?ycielka, b?. Maria Franciszka Siedliska, odczyta?a pomoc w przygotowaniu baranków na wspomnienie ?w. Agnieszki jako wyraz naszej s?u?by Ko?cio?owi” – mówi w rozmowie z serwisem Vatican News s. Dorota Podwalska, prze?o?ona prowincjalna sióstr nazaretanek w Rzymie. ?Od końca XIX w. tradycja przygotowywania baranków w przeddzień ?wi?tej Agnieszki jest przekazywana kolejnym pokoleniom sióstr w Domu Macierzystym. Dzi? nasz udzia? w tej tradycji jest wyrazem mi?o?ci i wierno?ci wobec Ko?cio?a” – dodaje.
Przygotowanie baranków od lat wygl?da podobnie: w przeddzień wspomnienia ?w. Agnieszki s? one przywo?one do nazaretańskiego domu przy via Machiavelli, gdzie siostry przygotowuj? je, k?pi?, karmi? i opiekuj? si? nimi przez noc. Nast?pnego dnia umieszczaj? je w dwóch koszach. Jeden z nich jest udekorowany czerwonymi ró?ami – symbolem m?czeństwa – i napisem S.A.M. (Sant'Agnese Martire), a drugi – bia?ymi ró?ami, symbolizuj?cymi dziewictwo i napisem S.A.V. (Sant'Agnese Vergine).
O poranku przed domem sióstr pojawia si? samochód z Bazyliki ?w. Jana na Lateranie. W asy?cie dwóch laterańskich kamerdynerów, baranki zostaj? przewiezione na uroczyst? Msz? ?w. do Bazyliki ?w. Agnieszki za Murami. Celebruje j? najcz??ciej opat – genera? Ksi??y Kanoników Regularnych Laterańskich. Stamt?d za? zwierz?tka trafiaj? ju? do benedyktynek na Zatybrze.
?Jeszcze jeden element naszej duchowo?ci ??czy si? z tradycj? baranków – mówi prze?o?ona prowincjalna nazaretanek. Nasze zajmowanie si? nimi i ich przygotowanie do b?ogos?awieństwa jest proste i ukryte, jak ukryte i zwyczajne by?o ?ycie ?wi?tej Rodziny w Nazarecie”.
Dzi?kujemy, ?e przeczyta?a?/e? ten artyku?. Je?li chcesz by? na bie??co zapraszamy do zapisania si? na newsletter klikaj?c tutaj.
