杏MAP导航

Karol Darmoros - Warszawa

To ?wi?to państwowe jest ho?dem dla tych, którzy mimo formalnego zakończenia II wojny ?wiatowej nie zgadzali si? na komunistyczne zniewolenie Polski i  zaanga?owali si? w dzia?alno?? podziemn?. Dzień Pami?ci ustanowi? w 2011 roku Sejm, przyjmuj?c ustaw? zainicjowan? rok wcze?niej przez ówczesnego prezydenta Lecha Kaczyńskiego. 

Ks. Tomasz Trzaska zaznacza, ?e cho? badaczom trudno nawet oszacowa? skal? zaanga?owania duchownych w antykomunistyczne podziemie, to na pewno mo?na wskaza? dobrze opisane historie kilku kap?anów wprost wspieraj?cych wykl?tych. To przede wszystkim o. W?adys?aw Gurgacz ?Sem" oraz ks. Rudolf Marsza?ek. Obaj byli zwi?zani z ze zbrojnymi oddzia?ami - pierwszy na S?decczy?nie z Polsk? Podziemn? Armi? Niepodleg?o?ciow?, za? drugi z Narodowymi Si?ami Zbrojnymi, wspó?pracowa? na Podbeskidziu z oddzia?em kpt. Henryka Flamego ?Bartka". Obaj zostali te? zamordowani z wyroków komunistycznych s?dów - ojciec Gurgacz na Montelupich w Krakowie, a ksi?dz Marsza?ek na Rakowieckiej w Warszawie. IPN szacuje, ze w podziemie niepodleg?o?ciowe zaanga?owa?o si? 120-180 tysi?cy osób. 

?Ojciec W?adys?aw Gurgacz stanowi mocny punkt odniesienia - by? nie tylko kapelanem, edukowa? swych ?o?nierzy z etyki, z przedmiotów ?cis?ych, by? przyjacielem i kompanem. By? z nimi w oddziale i by? z nimi do końca, cho? mia? mo?liwo?? ucieczki przed aresztowaniem, to powiedzia? - by?em z nimi w oddziale, by?em z nimi w lesie, b?d? z nimi tam, gdzie zostan? zabrani. Zap?aci? za to najwy?sza cen?" - podkre?la ks. Tomasz Trzaska. 

Kapelan Muzeum ?o?nierzy Wykl?tych i Wi??niów Politycznych PRL zwraca równie? uwag? na szeroko opisywane w materia?ach UB, znajduj?cych si? obecnie w Archiwum IPN, postawy ksi??y diecezji ?om?yńskiej. Na obszarze dzisiejszego województwa podlaskiego podziemie antykomunistyczne stanowi?o istotn? si?? a? do og?oszonej w 1947 roku amnestii. Ks. Tomasz Trzaska relacjonuje, ?e duchowni z diecezji ?om?yńskiej wykazywali ?niezwykle niez?omn?" postaw?. ?Postaw?, która pokazuje nie tylko, ?e kto? udziela wsparcia, ?e ma kontakt z podziemiem - UB nazywa?o je bandytami - ale, ?e dzia?ano te? po?rednio" - zauwa?a kap?an. 

Rozmówca Radia Watykańskiego wskazuje na patriotyczne nastawienie polskiego duchowieństwa, co przejawia?o si? cho?by w kazaniach. ?Kiedy wierni s?yszeli o postawach patriotycznych, o postawach antykomunistycznych, wówczas wiedzieli, ?e ci, którzy poszli do lasu, ci, którzy s? w podziemiu, oni s? po dobrej stronie, a zatem ich trzeba wspiera?" - wyja?nia ks. Trzaska. Przywo?uje te? s?owa Jana Kmio?ka, ?o?nierza niez?omnego ziemi pu?tuskiej i wyszkowskiej, który napisa?: ??yjemy z ?yczliwo?ci ludno?ci cywilnej". 

W tych okoliczno?ciach tzw. ?dzia?alno?ci antypaństwowej” wszystkim duchownym grozi?y wysokie kary. ?W zasadzie w ka?dym z tych paragrafów by?o napisane, ?e podlega karze wi?zienia lub karze ?mierci. Wówczas - w zale?no?ci od kwalifikacji s?dziego, tacy kap?ani mogli ponosi? kary" - t?umaczy ks. Trzaska. Jak dodaje, prawo stalinowskiej Polski przewidywa?o, ?e w zasadzie ka?dy czyn zabroniony móg? zosta? ?podci?gni?ty" pod prób? ?zbrojnego obalenia ustroju". Taki zarzut us?ysza? 26 kwietnia 1951 roku ks. Zygmunt Kaczyński, przedwojenny dyrektor Katolickiej Agencji Prasowej oraz minister wyznań religijnych i o?wiecenia publicznego w Rz?dzie RP na uchod?stwie. Po czterech miesi?cach duchowny us?ysza? wyrok 10 lat wi?zienia, mimo interwencji Watykanu i Episkopatu Polski. Dwa lata pó?niej - 13 maja 1953 roku – zosta? najprawdopodobniej zamordowany w wi?zieniu mokotowskim w Warszawie. ?Sta? si? symbolem, a sw? dzieln? postaw? w ci?gu czterech lat pobytu w wi?zieniu da? wspania?y przyk?ad ducha kap?ańskiego" - napisa? o ks. Kaczyńskim prymas Polski, kardyna? Stefan Wyszyński.

W dyskusji na temat relacji Ko?ció?-podziemie niepodleg?o?ciowe cz?sto przywo?uje si? tre?? porozumienia Państwo-Ko?ció? z kwietnia 1950 roku. W jego 8. punkcie czytamy, ?e Ko?ció? b?dzie zwalcza? ?zbrodnicz? dzia?alno?? band podziemia", a tak?e pi?tnowa? i kara? duchownych zaanga?owanych w t? dzia?alno??”. Ks. Tomasz Trzaska podkre?la, ?e ten zapis nie jest to?samy z postaw? duchowieństwa i samego Prymasa Tysi?clecia - postaw? pomocow? i propatriotyczn?. ?S? ?wietne opracowania profesora Jana ?aryna na temat tego porozumienia. W sensie ?cis?ym ten zapis by? martwy. To jest te? niezwykle delikatny moment - kiedy prymas Wyszyński szuka nie tyle kompromisu, co ustalenia pewnych warunków pokoju, nawet wiedz?c, ?e pewne przepisy nie b?d? egzekwowane" - t?umaczy kapelan Muzeum przy ul. Rakowieckiej w Warszawie. 

Dzia?aj?ce tam Muzeum ?o?nierzy Wykl?tych i Wi??niów Politycznych PRL jest jednym z g?ównych miejsc obchodów Narodowego Dnia Pami?ci ?o?nierzy Wykl?tych. Kulminacja uroczysto?ci pod has?em ?Niez?omni-Niezapomniani" w dniach 1-2 marca. Wydarzenia potrwaj? do 7 marca, gdy przypada 75. rocznica komunistycznego mordu na mjr. Hieronimie Dekutowskim ?Zaporze". 

Narodowy Dzień Pami?ci ?o?nierzy Wykl?tych przypada w rocznic? wykonania egzekucji na cz?onkach IV Zarz?du G?ównego Zrzeszenia ?Wolno?? i Niezawis?o??”. 1 marca 1951 roku w wi?zieniu mokotowskim ?metod? katyńsk?” zosta? zamordowany prezes WiN, podpu?kownik ?ukasz Ciepliński ?P?ug". Zgin?li te? jego najbli?si wspó?pracownicy: Adam Lazarowicz, Mieczys?aw Kawalec, Józef Rzepka, Franciszek B?a?ej, Józef Batory i Karol Chmiel. Ich cia?a komuni?ci zakopali w nieznanym miejscu.

(autor jest pracownikiem Polskiego Radia)